Marat ÄBSEMETOV, Qazaqstan Respublikasy Ūlttyq mūraǧatynyŋ Bas direktory: ŪLT MŪRASYN SAQTAU — ŪLAǦATTY IS

– Mūraǧattardaǧy tarihi, ekonomikalyq, saiasi, mädeni maŋyzy bar qūjattar qory halyqtyŋ tarihi-mädeni mūrasynyŋ ajyramas bölıgı ekenı anyq. Al elordamyzdyŋ törınde täuelsızdık tarihyn saqtaityn Ūlttyq mūraǧattyŋ atqaratyn negızgı mındetterı qandai?
– Qazırgı Qazaqstan Respublikasynyŋ Ūlttyq mūraǧaty – qoǧamnyŋ materialdyq jäne ruhani ömırın beineleitın tarihi jinaqtalǧan jäne ünemı tolyqtyrylyp otyratyn mūraǧattyq qūjattar qory. Onyŋ basty maqsaty – ruhani jäne bılımdı ortany damytu, eldıŋ mädeni mūrasyn zertteu, saqtau, qalpyna keltıru jäne tiımdı paidalanudy baǧyttau bolyp tabylady, al, basty maqsatty oryndauda Ūlttyq mūraǧat qoryn qūjattarmen tolyqtyryp, saqtaluyn qamtamasyz etu jäne qūjattardyŋ memlekettık esebın jürgızu, memlekettık organdardy, ūiymdar men azamattardy aqparattyq qamtamasyz etu, qūjattardy paidalanu jäne jariialau, mūraǧat qūjattary boiynşa aqparattyq ızdestıru jüielerın qūru, mūraǧattanu men qūjattanu salasy boiynşa ädıstemelık jūmystar jürgızu mındetterın jüzege asyrady.

Bügıngı taŋda mūraǧattyŋ tolyqtyru közderı tızımı 317 ūiymdy qūraidy. Qazaqstan Respublikasy Ūlttyq mūraǧatynyŋ maŋyzdy qyzmetterınıŋ bırı – zertteu maqsatynda paidalanu üşın qūjattarǧa qoljetımdılıktı qamtamasyz etu. Oqu zaldarynda qazaqstandyq zertteuşıler sanynyŋ köbeiuımen qatar jaqyn jäne alys şetelderdıŋ ǧylymi mekemelerınıŋ ökılderı de jūmys jasaidy. Bız tek qana qaǧaz jetkızgıştegı ǧana emes, sonymen qatar, elektrondyq jetkızgıştegı qūjattardy qabyldaimyz.

«Elektrondyq ükımet» memlekettık baǧdarlamasyn jüzege asyru mūraǧat salasynda da zamanaui aqparattyq tehnologiialardy qoldanudy talap etu mäselesıne bailanysty «Memlekettık organdardaǧy elektrondyq mūraǧattar jüiesı» aqparattyq jüiesı engızılgen. Būl qūjattar tüpnūsqalarynyŋ saqtaluyna, olarǧa tez jäne jeŋıl türde qol jetkızuge, sonymen qatar, memlekettık organdardan elektrondy türdegı qūjattardy qabyldauǧa mümkındık beredı. Qazırgı kezde elektrondyq mūraǧat jüiesı engızılgen bırqatar memlekettık organdarmen qūjattardy tapsyru boiynşa bırlesıp jūmystar jürgızıp jatyrmyz.

– Memlekettık saqtaudaǧy mūraǧat qūjattarynyŋ qoǧam jäne azamattar müddesıne sai qoldanylatynynan habardarmyz. Būl rette mūraǧattaǧy körmelerge jiı kelıp tūramyz. Osy oraida ötkızgen körmeler turaly aita otyrsaŋyz.

– İä, Qazaqstan Respublikasynyŋ «Ūlttyq mūraǧat qory jäne mūraǧattar turaly» Zaŋyna säikes, Qazaqstan Respublikasy Ūlttyq mūraǧatynyŋ jūmys ısteu prosesınıŋ baǧyttary üş bırdei mındettı atqarady. Atap aitsaq, Ūlttyq mūraǧat qorynyŋ qūjattaryn memlekettık saqtauǧa qabyldau; olardyŋ saqtaluyn qamtamasyz etu; memleket, qoǧam jäne azamattar müddesıne sai qoldanu. Qai mūraǧatşy bolsa da, mūraǧattar qyzmetındegı basty baǧdardyŋ bırı qūjattyq körmeler degen pıkırmen kelıserı anyq. Öitkenı, körme –retrospektivalyq qūjattyq aqparatty paidalanu türlerınıŋ bırı.

Qazaqstan Respublikasynyŋ Ūlttyq mūraǧatynda: «Täuelsız Qazaqstan», «Otanyna oralǧan jädıgerler», «Qazaqstan astanalary», «Nūr Otan» HDP: 10 jyl tabystar men jetıstıkter», «Qazaqstan Respublikasynyŋ Konstitusiiasy – tūraqtylyq, kelısım, örleu», «Qazaqstandyqtar – Ūly Otan soǧysy jyldarynda», «Qazaqstan Respublikasynyŋ Täuelsızdıgı mūraǧattyq qūjattarda», «Qazırgı Qazaqstan: bolaşaqqa közqaras», «Täuelsız Qazaqstan: beibıtşılık pen jasampazdyqtyŋ 20 jyly», «Rämızder – täuelsızdık belgısı» jäne basqa da körmeler ūiymdastyrylyp ötkızıldı.

– Al mūraǧattyŋ baspalyq qyzmetı jönınde qandai jaŋalyqtarmen bölıse alasyz?

– 2007-2012 jyldar aralyǧynda qazaq jäne orys tılderınde mūraǧat ısı salasyndaǧy normativtık-qūqyqtyq aktıler, ǧylymi-ädıstemelık qūjattar jinaqtary; «Qazaqstan astanalary», «Nūr Otan» HDP: 10 jyl tabystar men jetıstıkter», «Jıbek jolynyŋ tarihi ortalyqtaryn qaita örkendetu, türkı tıldes memleketterdıŋ mädeni mūrasyn saqtau jäne sabaqtastyra damytu, turizm infraqūrylymyn jasau» Memlekettık baǧdarlamasy qūjattarda (1997-2004 jyldar)» atty mūraǧattyq qūjattar men materialdar jinaqtary; «Elektrondy qūjatainalym jäne mūraǧattar»; «Mädeni jäne aqparattyq jahandanu jaǧdaiyndaǧy Qazaqstan Respublikasy mūraǧat ısınıŋ zaŋnamalyq bazasy qyzmetınıŋ özektı mäselelerı» atty halyqaralyq ǧylymi-täjıribelık konferensiia materialdary jinaqtary; qazaq jäne orys tılderınde Qazaqstan Respublikasy Ūlttyq mūraǧatynyŋ qorlary jönınde jolsılter; Qazaqstan Respublikasynyŋ Ūlttyq mūraǧatyndaǧy oqiǧalar men faktıler jylnamasy jäne t.b. basylyp şyǧaryldy.

2007 jyldan bastap qūryltaişysy mūraǧatymyz bolyp tabylatyn QR Bılım jäne ǧylym ministrlıgı Bılım jäne ǧylym salasyndaǧy baqylau komitetınıŋ 2009 jyldyŋ 22 mausymyndaǧy alqa otyrysynyŋ şeşımı negızınde dissertasiianyŋ negızgı ǧylymi nätijelerın jariialau üşın basylymdar tızbesıne «07.00.00 – tarihi ǧylymdar» bölımıne engen «Qazaqstan mūraǧattary» aqparattyq jäne ǧylymi-täjıribelık jurnaly şyǧarylady.

Qazaqstan Respublikasynyŋ Ūlttyq mūraǧatymen kelesı ıs-şaralar: «Elektrondy qūjatainalym jäne mūraǧattar» men «Mädeni jäne aqparattyq jahandanu jaǧdaiyndaǧy Qazaqstan Respublikasy mūraǧat ısınıŋ zaŋnamalyq bazasy qyzmetınıŋ özektı mäselelerı» atty halyqaralyq ǧylymi-täjıribelık konferensiialar; «Qazırgı Qazaqstan: bolaşaqqa közqaras » atty respublikalyq ǧylymi-täjıribelık konferensiia, «Mūraǧattyq mekemelerdıŋ jariialau qyzmetı: jaǧdaiy men bolaşaǧy », «Qūjattama qyzmetı men vedomstvolyq mūraǧat jūmysyn ūiymdastyru», «Vedomstvolyq mūraǧattarda barlyq jetkızgışter türındegı qūjattardy esepke alu, saqtau jäne olardy memlekettık saqtauǧa tapsyruǧa daiyndau mäselelerı», «Vedomstvolyq mūraǧattarda barlyq jetkızgışter türındegı qūjattardy esepke alu, saqtau jäne olardy Qazaqstan Respublikasynyŋ Ūlttyq mūraǧatyna memlekettık saqtauǧa tapsyruǧa daiyndau mäselelerı» atty respublikalyq ǧylymi- täjıribelık seminarlar; «Mūraǧattyq derekter men tarihi zertteuler», «Patriotizm – tarih jäne qazırgı kezeŋ», «Qazaqstan Respublikasy Ūlttyq mūraǧatynyŋ qorlary Qazaqstan Respublikasynyŋ egemendıgı men täuelsızdıgı kezeŋınıŋ tarihyn zertteu üşın derektık baza retınde» atty döŋgelek üstelder jäne t.b. ıs-şaralar ūiymdastyrylyp, ötkızıldı.

– Mūraǧatta memlekettık deŋgeide qandai ıs-şaralar atqaryluda?

– Elbasynyŋ tıkelei bastamasymen qolǧa alynǧan «Mädeni mūra» memlekettık baǧdarlamasyn ıske asyru Qazaqstan tarihyndaǧy şyn mänınde teŋdesı joq, asa jemıstı gumanitarlyq aksiia boldy. Menıŋ 2009-2011 jyldarǧa arnalǧan «Mädeni mūra» strategiialyq ūlttyq jobasyn jüzege asyru jönındegı Qoǧamdyq keŋestıŋ «Mūraǧat jäne kıtaphana ısı» seksiiasynyŋ jetekşısı boluym da ülken jauapkerşılık artady. 2011 jyldyŋ 12 jeltoqsanynda Astanadaǧy Beibıtşılık jäne kelısım saraiynda atalǧan baǧdarlamany ıske asyru jönındegı «Mädeni mūra» baǧdarlamasy aiasynda ötken Qoǧamdyq keŋestıŋ otyrysynda 2004-2011 jyldardaǧy jüzege asyrylǧan jūmystardyŋ nätijelerı baiandaldy.

Bızdıŋ ūjym da Keŋes otyrysy aiasynda «Otanyna oralǧan jädıgerler» körmesın ūiymdastyryp, öz ülesın qosty. «Bügıngı jaŋalyq – erteŋ tarih » demekşı, qazırgı ömır jolymyz bolaşaqta qaǧaz betterınde oryn tauyp, öz baǧasyn alary anyq. Sondyqtan da ötkenın qasterlep, bügıngısın keregıne jaratatyn tarihi, mädeni jäne san türlı ǧylym salalaryndaǧy şejırenıŋ şyndyǧyn saqtap otyrǧan mūraǧat qorlarymyzda saqtalyp jatqan qūjattardy nasihattap, halqymyzǧa jetkızu maqsatyndaǧy atqarylyp jatqan ıs-şaralardyŋ maŋyzy joǧary.

Men osy 2011 jyldyŋ qazan aiynan bastap basqaryp kele jatqan kielı şaŋyraqtyŋ da atqarǧan ısı orasan zor deuge tūrarlyq. Jyl basyndaǧy igı şara 2012 jyldyŋ 25 qaŋtarynda Ūlttyq mūraǧatymyzǧa Qazaqstan Respublikasy Prezidentı Äkımşılıgı Basşysynyŋ orynbasary B.Mailybaevtyŋ keluı boldy.

Baǧlan Asaubaiūly postkeŋestık keŋıstıktegı joǧary tehnologiialyq jabdyqtarmen jasaqtalǧan jäne mamandandyrylǧan mūraǧat qoimalarymen, ondaǧy memlekettık saqtaudaǧy Qazaqstandaǧy belgılı tūlǧalardyŋ jeke qorlarymen tanysa otyryp, mikrofilmder köru, audiojazba jäne fotoqūjattar tyŋdau jäne köru, qaǧaz türındegı qūjattardy elektrondy tasyǧyştarǧa skanerlep audaru bölmelerımen tanysty. «Ölı riza bolmai, tırı baiymas». Sondyqtan, jer-jerde merekelık şaralarǧa ūlasyp jatqan qazaq halqynyŋ äigılı änşısı, qazaq opera önerınıŋ negızın saluşylardyŋ bırı, qoǧam qairatkerı, KSRO halyq artisı, KSRO Memlekettık syilyǧynyŋ laureaty Küläş Baiseiıtovanyŋ 100 jyldyǧy QR Mädeniet jäne aqparat ministrlıgınıŋ qoldauymen mūraǧatymyzda atalyp ötkenı ülken märtebe dep sanaimyn. Üstımızdegı jyldyŋ 3-7 ma- myr aralyǧynda «Euraziia kıtaphanaşylar bırlestıgınıŋ» ūiymdastyruymen Ankaranyŋ Ūlttyq Kıtaphanasynda Türkı memleketterınıŋ egemendıgıne 20 jyl toluyna orai «Türık bırlestıgı (müşe elder) kıtaphanalarynyŋ qazırgı jaǧdaiy, problemalary jäne ūsynystary» atty ötken simpoziumda men töralqa töraǧasy bolyp, şarany qazaq tılınde jürgızdım. Onda Türkiia Respublikasy Ūlttyq mūraǧaty bas direktory Ūǧur Ünäl, Türkiiadaǧy «Euraziia kıtaphanaşylar bırlestıgınıŋ» töraǧasy Nejip Erol Oljai myrza, Türkiia Respublikasy Mädeniet jäne turizm ministrlıgınıŋ qyzmetkerı Sevda Talu hanym qatarly kısılermen kezdestık. Ankara Ūlttyq kıtaphanasynyŋ 65 jyldyq mereitoiymen qūttyqtap, Ūlttyq mūraǧatymyzdyŋ basylymdaryn syiǧa tarttyq. Türkiia Respublikasynyŋ ANADOLU gazetınıŋ 2012 jyldyŋ 12 mamyryndaǧy sanynda gazettıŋ bas redaktory Eflatun Neimetzade būl jönınde bır bettı menımen jürgızgen sūhbatqa arnady. Sapar barysynda Türkı memleketterınıŋ mūraǧattary men kıtaphanalarynda saqtalǧan bızde joq qūndy jazbalar, jaŋa derekter, tarihi maŋyzy airyqşa ötken ǧasyrlardan saqtalǧan jädıgerler qoryn tolyqtyra tüsuge jäne mūraǧat qorlaryn bırge ortaq paidalanu jönınde ūsynys jasaldy jäne maǧan bolaşaqta basyluy josparlanyp otyrǧan «Auraziia mädenietı» jurnalyna bas redaktor bolu ūsynyldy. Simpoziumda arnaiy sertifikattar berıldı.

Biylǧy jyldyŋ 13 säuırınde Qazaqstan täuelsızdıgıne 20 jyl toluyna orai menıŋ jalpy redak- siialauymmen äzırlengen «Hronika nezavisimosti Respubliki Ka- zahstan: sobytiia i fakty (1991–2011 gody)» atty anyqtamalyq- aqparattyq basylymnyŋ tūsaukeserın ötkızdık.

Qazaqstan Respublikasynyŋ Ūlttyq mūraǧaty Qazaqstan elımızdıŋmūraǧat qoryn jeke tūlǧalardyŋ qūjattarymen tolyqtyrudy dästürge ainaldyrǧan. Künı bügınge deiın mūraǧat qoinauynda 10-nan astam «elımızdıŋ eleulı, halqymyzdyŋ qalauly» ūl-qyzdarynyŋ ömırınen, qyzmetınen syr şertetın jeke qūjattary saqtauly.

– Mädeni jäne aqparattyq jahandanu jaǧdaiyndaǧy Qazaqstan Respublikasy mūraǧat ısınıŋ zaŋnamalyq bazasy – özektı mäselelerdıŋ bırı. Sol salada mūraǧatta qandai ıs-şaralar atqaryluda?

– Dūrys aitasyz, qazırgı jahandanu jaǧdaiynda mūraǧat ısı de qūralaqan emes. Ötken jyldyŋ aiaǧynda Qazaqstan Respublika- sy Ükımetınıŋ №№1583, 1604, 1605 qaulylarymen «Saqtau merzımderın körsete otyryp, memlekettık jäne memlekettık emes ūiymdar qyzmetınde jasalatyn ülgılık qūjattar tızbesın», «Ūlttyq mūraǧat qorynyŋ qūjattaryn jäne basqa da mūraǧat qūjattaryn vedomstvolyq jäne jeke mūraǧattardyŋ qabyldauy, saqtauy, esepke aluy men paidalanuy qaǧidalary», «Ūlttyq mūraǧat qorynyŋ qūjattaryn, basqa da mūraǧat qūjattaryn memlekettık jäne arnauly memlekettık mūraǧattardyŋ tolyqtyruy, saqtauy, esepke aluy men paidalanuy qaǧidalary» bekıtıldı.

Mıne, sol normativtık qūqyqtyq qūjattardy memlekettık organdar men ūiymdardyŋ qūjattamalyq qamtamasyz etu qyzmetterınıŋ ökılderıne tüsındıru maqsatynda biylǧy jyldyŋ 26 mausymynda Mädeniet jäne aqparat ministrlıgınıŋ Aqparat jäne mūraǧat komitetımen bırlesıp, «Memlekettık organdardaǧy elektrondyq qūjat ainalymynyŋ özektı mäselelerı» respublikalyq seminaryn ötkızdık.

– Mūraǧat qyzmetkerlerınıŋ bılımderın jetıldıru barysy qalai?

– Bızdıŋ qyzmetkerler öz bılımderın  ünemı jetıldırude. Oǧan mysal, Estoniia Respublikasy Ūlttyq mūraǧatynyŋ şaqyruymen 2012 jyldyŋ 19-26 mamyry aralyǧynda Ūlttyq mūraǧat qoryn saqtaudy qamtamasyz etu jäne memlekettık esep jürgızu qyzmetınıŋ basşy- sy Knäz Jaqypova oqu sapary- men Tallinn jäne Tartu qalalarynda bolyp, oqu seminarlaryna qatysty. Sapar barysynda sandyq mūraǧattyŋ qūrylymymen, estondyq elektrondy memlekettıŋ damuymen, elektrondyq qūjat ainalymnyŋ baǧytymen, sonymen qatar, memlekettık mūraǧattyŋ, Estoniia Respublikasynyŋ Ūlttyq mūraǧatyna qarasty Tarihi mūraǧattyŋ, Elektrondy Filmder mūraǧatynyŋ jūmystarymen tanysyp, täjıribe almasty. Al Ūlttyq mūraǧat qorynyŋ qūjattardy paidala- nu qyzmetınıŋ basşysy Bätes İmanserıkova Bükılreseilık mūraǧat ısı jäne qūjattandyru ǧylymi-zertteu institutynyŋ Mūraǧat ısı jäne qūjattamalyq qamtamasyzdandyru boiynşa bılıktılıktı jetıldıru ortalyǧynyŋ atauly şaqyruymen «İnternet- vystavki arhivnyh dokumentov: organizasiia i metodika podgotovki» atty kurstarǧa qatysyp, öz bılıktılıgın arttyrdy. Atalmyş taqyryp boiynşa mūndai kur- star alǧaş ret ötkızılgen. Osy oraida mūraǧatymyzda Estoniia Respublikasynyŋ Ūlttyq mūraǧatynyŋ keŋesşı-jetekşısı Koit Saarevet, Resei Federasiiasynyŋ «Gildiia Upravliaiuşih dokumentasii» qory direktorynyŋ orynbasary Sergei Afanasev pen Polşa Respublikasynyŋ memlekettık mūraǧaty bas direktorynyŋ orynbasary Andre Bernat qonaqta bolyp, qazaqstandyq mūraǧatşylardan üirenerı öte köp ekenın jäne mūraǧat salasyndaǧy qazaqstandyq ozyq täjıribege taŋ-tamaşa bolyp, maman daiarlau mäselesınde qazaq elınıŋ alǧa ozyp ketkendıgın moiyndady. Sondai-aq, «Jaŋa älemdegı Euraziialyq mädeniet» forumy aiasynda mūraǧatymyzǧa Armeniia Respublikasy janyndaǧy Matenadaran ejelgı qoljazbalar mūrajaiynyŋ bölım meŋgeruşısı Ara Hzmalian kelıp, mūraǧat qyzmetkerlerı jūmysyna joǧary baǧa berdı.

– Jaqynda «Astana aqşamy» gazetınde jariialanǧan QR QM QBK Astana qalasy boiynşa Qarjylyq baqylau inspeksiiasynyŋ bölım bastyǧy T.Jaqsybaevanyŋ «Zaŋsyz äreketterı äşkerelendı» atty maqalasyndaǧy faktılerge qatysty pıkırıŋızdı bılsek dep edık.

– Būl maqalany orynsyz dep sanaimyn. Abaişa aitar bolsaq, «malym-janymnyŋ, janym arymnyŋ sadaǧasy» deitın qazaq üşın abyroidan artyq eşteŋe joq. Men Qazaqstan Respublikasynyŋ Ūlttyq mūraǧaty bas direktory bolyp 2011 jyldyŋ qazan aiynda taǧaiyndaldym. Al, josparly keşendı baqylau soŋǧy 3 jyl kölemın qamtydy. Būl jıberılgen kemşılıkter maǧan deiıngı basşynyŋ kemşılıkterı boldy. «Qazaqstan mūraǧattary » aqparattyq jäne ǧylymi-täjıribelık jurnaly tūŋǧyş ret 2005 jyly şyǧa bastady. Al 2006 jyldyŋ aiaǧynda Qazaqstan Respublikasynyŋ Ūlttyq mūraǧaty aşylyp, öz jūmysyn
bastaǧan kezeŋnen jurnaldyŋ qūryltaişysy Qazaqstan Respublikasynyŋ Ūlttyq mūraǧaty boldy. «Qazaqstan mūraǧattary» aqparatttyq jäne ǧylymi-täjıribelık jurnaly jylyna 4 800,0 myŋ teŋgege 4 nomerı 1 000 danadan şyǧarylyp otyrǧan. Jäne de onyŋ baspadan şyǧaryluy konkurs täsılımen bır közden satyp alynǧan bolatyn. Būl zaŋǧa qaişy keletın ıs-äreket bolǧan.

Men basqarǧan uaqyttan bastap atalǧan jurnaldy şyǧaru qyzmetı 2010 jylǧy 2 säuırdegı №281 Elektrondyq memlekettık satyp aludy ötkızu erejesıne säikes jürgızılıp, Elektrondyq satyp  alu arqyly veb-portalda qoiylyp, biylǧy jyly 3280,0 myŋ teŋgege 4 nomerı 1000 danadan şyǧarylatyn boldy jäne 2012 jylǧy taratyluy bır jüiege qoiyldy.

Būdan basqa, jetkızılmegen tauar (radiatorlar) üşın audarylǧan 643,0 teŋge biudjetke 2012 jyldyŋ 20 mausymyndaǧy №02-4463-12 ısı boiynşa Astana qalasynyŋ arnaiy audanaralyq ekonomikalyq  sot şeşımı boiynşa biudjetke qaitarylatyn boldy jäne «Mahanov B.» jeke käsıpker memlekettık satyp aludyŋ josyqsyz qatysuşylar tızımıne engızıldı.

Sonymen qatar, būrynǧy basşy kezınde kreditorlyq bereşek bola tūra 4243,8 teŋge mereke künderıne syiaqy berılgen, alaida atalǧan somany Qazaqstan Respublikasynyŋ Eŋbek kodeksınıŋ 137-babyna säikes qaitaru mümkın emes. Men qyzmetke kelerden būryn berılgen 1029,9 myŋ teŋge materialdyq kömektıŋ 555,9 myŋ teŋgenı rastaityn qūjattary qaita ūsynylyp, 474,0 myŋ teŋgenı qaitaru üşın arnaiy keste jasalyndy. Taǧy da sondai, 314,6 myŋ teŋge biudjettık zaŋnamaǧa säikes, memlekettık mekeme şyǧystary biudjettık toptau erekşelıkterınıŋ bekıtılgen qūrylymyna säikestendırıldı.

Atalǧan kemşılıkter maǧan deiıngı basşynyŋ kemşılıkterı bolǧanyn eskere kele, sol basşy tūsynda jäne qazırgı kezge deiın öz qyzmetın atqaryp kele jatqan bas buhgalter baqylau qorytyndysy boiynşa, jıberılgen qatelıkterge säikes äkımşılık jauapkerşılıkke tartylyp, 160 myŋ teŋge kölemınde aiyppūl töledı jäne Ūlttyq mūraǧat tarapynan qataŋ sögıs jariialandy.

– Marat Oralbaiūly, aldaǧy josparlaryŋyzben de bölıse otyrsaŋyz.

– Onyŋyz ras, jyl soŋyna deiıngı uaqytta da bıraz ıs atqaru közdelıp otyr. Aldaǧy uaqytta qazaqtan şyqqan ǧūlama ǧalym, saiahatşy, jäne zertteuşı Ş.Uälihanov, biosfera turaly ılımnıŋ negızın salǧan ǧalym V.Vernadskii jäne belgılı ädebiet zertteuşısı E.Ysmailovtardyŋ jeke tek qorlaryn qabyldau josparlanuda.

1993 jyly Keŋes Odaǧy taraǧan soŋ öz egemendıkterın alǧan bes türkı respublikasy (Äzerbaijan, Qazaqstan, Qyrǧyzstan, Özbekstan, Türkımenstan) soŋǧy ǧasyrda türkılerdıŋ jalǧyz täuelsız memleketı bolyp kelgen Türkiia Respublikasymen bırıgıp, türkı halyqtarynyŋ ortasyndaǧy üzılıp qalǧan mädeni qatynastardy jandandyru maqsatynda TÜRKSOI halyqaralyq ūiymy qūrylǧan bolatyn.

Mıne, biyl bız Düisen Qorabaiūly Qaseiınov basqaryp otyrǧan ūiymmen bırıgıp, qazaq handyǧynyŋ Osman imperatorymen jazysqan hattaryn jinaq qylyp şyǧarudy josparlap otyrmyz.

Sonymen qatar marqūm etnograf-ǧalym, filologiia ǧylymdarynyŋ doktory, professor, QR Memlekettık syilyǧynyŋ iegerı, Qazaqstan Jazuşylar odaǧynyŋ müşesı Aqseleu Seidımbek aǧamyzdyŋ 80 jyldyǧyna orai qūjattyq körme ūiymdastyru da josparymyzda bar.

Gülbarşyn ÖKEŞQYZY