Ötken jeksenbı künı «Han Şatyr» sauda-oiyn-sauyq ortalyǧynyŋ oŋ qaptalyndaǧy at şaptyrym aumaqty alyp otyrǧan etnoauylda «Myŋjyldyqtar toǧysyndaǧy Astana» köşpendıler örkenietı festivalı aşyldy. Elordada toǧyzynşy märte ūiymdastyrylǧan festival qyzyǧyn köruge kelgen halyq tırşılıgı qyzu qainaǧan ejelgı qazaq tūrmysynyŋ zamanyna tap kelgendei äserde. Sauyqşyl jūrt eŋselı elorda qonys tepken aimaqta ötken ǧasyrlarda ötıp tūrǧan Qaraötkel järmeŋkesınıŋ bar sän-saltanatyna şomylǧandai. Astana künıne orai jer-jerden bas qalaǧa kelıp toqtaǧan änşı, bişı, küişı önerpazdardyŋ, qolöner şeberlerınıŋ, attyŋ qūlaǧynda oinaityn qyz-jıgıtterdıŋ, qūsbegılerdıŋ önerın tamaşalauda.
Merekelık alaŋda tıgılgen otyzǧa tarta aqşaŋqan är kiız üidıŋ jūrtqa ūsynar öz qyzyǧy bar. Olardyŋ ortasynan oryn alǧan hannyŋ saraiyndai keŋ şatyrda qazaqtyŋ halyq muzykasy şalqyp, maŋaidy än-küige böleude. Festivaldı de änşı, küişı önerpazdar bastap berdı.
Jetısu änşılık mektebınıŋ beldı ökılı, Qazaqstannyŋ Halyq ärtısı, äigılı änşı Däneş Raqyşevtyŋ şäkırtı Nūrjan Janpeiısov qūiqyljyǧan änge salyp, halyqtyŋ delebesın bır qozdyryp alǧan soŋ, sahnaǧa «Sazgen sazy» folklorlyq-etnografiialyq ansamblı şyǧyp, bırneşe küidı tartu ettı. Belgılı änşı Erlan Rysqali Ükılı Ybyraidyŋ «Gäkkuın» jäne «Qyzdar-ai» atty halyq änıne basyp, körermennıŋ jan saraiyn aşty. Festival jabylatyn 6 şılde künı toişyl qauym Erlannyŋ önerımen keŋırek tanysa alatynyn aita keteiık. Sol künı ol Qazaqstannyŋ eŋbek sıŋırgen qairatkerı, «Daryn» Memlekettık jastar syilyǧynyŋ laureaty, Batys Qazaqstan änşılık mektebınıŋ ırı ökılı Säule Janpeiısovamen bırge «Qos alqa» atty bır saǧattyq konsert beredı.
Al, festivaldıŋ aşyluynda Erlannan keiın Syr boiyndaǧy jyraulyq dästür tının üzbei kele jatqan jyrşy Ūljan Baibosynova, Aqtaudan Astanaǧa at şaldyrǧan Serık Sarievtıŋ «Jorǧa» bi mektebı, Astana qalasy memlekettık akademiialyq filarmoniiasynyŋ ärtısterı, t.b. önerpazdar öner körsettı.
Än-küi şalqyǧan alaŋda, äsırese, baldyrǧandar mol qyzyqqa kenelude. «Kiız qalaşyq» atalatyn alaŋqaida olar türlı oiyndardy oinap, kiız üi qūrastyrudyŋ qyr-syryna qanyqty. Balaqailarǧa köşpendılerdıŋ baspanasyn tūrǧyzudy Maqsat Äbsattarūly, Meiırlan Kışkenebaev jäne Ardaq Köktenov deitın jıgıtter üiretıp jür.
Maŋaidaǧy bes aq şaŋqan kiız üide «Köşpendı muzei» oryn tepken. Onda Maŋǧystau, Almaty jäne özge de elımızdıŋ aimaqtarynan äkelınıp, suretşı-restavrator Qyrym Altynbekov jäne suretşı-zerger Serjan Başirovtyŋ jidalarynan alynǧan zattar qoiylǧan. Halyq onda «Altyn adam», «Sarmat jauyngerı» syndy köptegen tarihi qūndy jädıgerlerdı köre alady. Sondai-aq, bır kiız üige Almaty qalasyndaǧy «Şerter» firmasynyŋ qolönerşılerınıŋ qolynan şyqqan būiymdar qoiylǧan. Osy käsıporynnyŋ öndırıs direktory Meiırbek Dılmanovtyŋ aituynşa, onyŋ qol astyndaǧy jūmyskerler qazaqtyŋ ūlttyq aspaptarynyŋ qyryq şaqty türın jasaidy.
Alaŋdy jaǧalai qoiylǧan sörelerde özge de qolönerşılerdıŋ qolynan şyqqan san türlı būiymdardy tamaşalap, satyp aluǧa bolady. Mäselen, bız ūlttyq boiauy qanyq erekşe kartinalarǧa nazar audardyq. Būl kartinalar bızdı ǧana emes, özge jūrtty da qyzyqtyryp, tıptı, şeteldık qonaqtardy da beijai qaldyrmady. Ginka Kapitanova atty bolgar äiel Astanada europalyq joba boiynşa qyzmet atqaruda. Onyŋ atalmyş kartinanyŋ bırın satyp alǧanynyŋ kuäsı boldyq. Şeteldık qonaqty sözge tartpai tūra almadyq. «Astanada osyndai keremet merekenı alǧaş körıp, taŋǧalyp tūrmyn. Qazaqtar ūlttyq salt-dästürın berık saqtaitynyna täntı boldym. Halyqtyŋ qolöner būiymdary da közdıŋ jauyn alady. Astana merekesı qūtty bolsyn!» dedı ol.
Osynau kartinalar almatylyq Ömırzaq äuletınıŋ qolynan şyqqan eken. «Astana künı merekesıne orai öz kartinalarymyzdy alyp keldık. Ata-babamyzdan berı kele jatqan bızkeste önerın zamanǧa sai keskındeme önerımen ūştastyrdyq. Suretterdı jıbek mataǧa, terıge küidırıp salamyz. Maqsatymyz – suretter arqyly ūlttyq salt-dästürımızdı, qazaqtyŋ tūrmys tırşılıgın körsetu. Kartinalardy abstraksiialyq baǧytta da salamyz» deidı QR Suretşıler odaǧynyŋ müşesı, «Daryn» memlekettık jastar syilyǧynyŋ laureaty Gülnazym Ömırzaqqyzy.
«Qūda myŋ jyldyq», «Bosaǧaŋ berık bolsyn» degen kädesyilardyŋ janynan ötıp kete almadyq. Almaty oblysynyŋ Eŋbekşıqazaq audanynyŋ tūrǧyny Qūrmanǧazy Qadyrov jasaǧan atalmyş būiymdardyŋ ūlttyq tanymmen ūştasqan filosofiialyq mänı tereŋ bolyp şyqty.
Baqtiiar Amanbaev deitın qolönerşı bırneşe jıgıtpen bırıgıp, Almaty qalasynda sazsyrnai, sybyzǧy, qobyz, dabyl syndy ūlttyq aspaptardy üş jyldan berı jasap keledı eken. Olardyŋ qolynan şyqqan aspaptarmen Prezidenttık orkestr, «Hassaq», «Tūran» ansamblderı oinaidy. Başqūrstan, Qytai syndy memleketterden de tapsyrys alyp otyrady.
Jaidarbek Künǧojynov jetekşılık etetın «Nomad» kaskaderler toby jyl saiyn festival körermenderın at üstındegı önermen tamsantyp keledı. Biyl da «At jalynda» atty şabandozdar dumanynda şymyr qyz-jıgıtter audaryspaq, qyz quu, teŋge ılu, jamby atu syndy ūlttyq oiyndardy körsetıp, türlı triuktermen halyqty taŋǧaldyrdy.
Qaraǧandy oblysynyŋ Şet audanynan şyqqan Maqpal Äbdırazaqova atty bürkıtşı qyzdyŋ esımı köpşılıkke tanys boluy kerek. Qyz balalar qyzyǧa qoimaityn saiatşylyq önerımen 15 jasynan ainalysyp kele jatqan boijetken aǧasy jäne ınısımen bırge merekelık alaŋnan tabyldy. «Bürkıtımnıŋ aty – Aqjelke. Negızı, jyl saiyn elımızdıŋ är tükpırınde bürkıtşıler baiqauy ötıp tūrady. Soǧan qatysyp, oljasyz qaitpaimyz. Qaraǧandyda «Qairat» ūlttyq at sporty mektebı bar. Sonda jasöspırımderdı saiatşylyq önerge baulidy. Osy önermen ainalysuyma äkem Mūrat äser ettı. Al bızdıŋ audanda Tıleuqabyl Esenbekov aǧamyz būl ıstı bastaǧan bolatyn» deidı Maqpal.
6 şıldege deiın jalǧasatyn «Myŋjyldyqtar toǧysyndaǧy Astana» köşpendıler örkenietı festivalınıŋ halyqqa ūsynatyn qyzyǧy älı mol. Alǧaşqy künı alaŋda «Ereuıl atqa er salmai» atty ūlt-azattyq köterılıstıŋ 100 jyldyǧyna arnalǧan konsert syndy ärtürlı şaralar öttı. Al bırınşı künnıŋ merekelık baǧdarlamasyn belgılı änşı, QR eŋbek sıŋırgen ärtısı Nūrlan Önerbaevtıŋ «Oi, kök» konsertı tüiındedı.
Festivaldıŋ ekınşı künı «Qonaqkäde» atty türkı elderı önerpazdarynyŋ konsertımen aşyldy. Tüsten keiın «Tyŋda, dala, Jambyldy» atauymen «Qazaqtyŋ Gomerı» atanǧan aqyn Jambyl Jabaevtyŋ 170 jyldyǧyna arnalǧan şara, boz kılemdegı baluandardyŋ beldesuı mereke körkın qyzdyrdy. Sondai-aq, keşe «Jüielı söz» atymen aqyndar aitysynyŋ ırıkteu saiysy bastaldy.
Aqyndar aitysynda top jarǧandar bügın anyqtalady. «Söz barymtasy» saǧat 19.00-de bastalyp, 22.30-da aiaqtalady. Sondai-aq, bügıngı baǧdarlamada tūrǧan «Tal besık» tūrmys-salt, muzykalyq folklor dumanyn, «Mäŋgılık saryn» dästürlı änder konsertın, «Telqoŋyr» küi keşın jäne Däneş Raqyşevtyŋ 90 jyldyǧyna arnalǧan «Kümıs kömei» atty leksiia-konserttı erekşe atap ötuge bolady. Al, festivaldıŋ tüiını erteŋ jasalady.
Amanǧali QALJANOV
