Naǧyz talant önerdıŋ qūnyn tüsırmeidı

Marat OMAROV, kompozitor, QR eŋbek sıŋırgen artisı:

– «Anaşym», «Alǧaşqy mahabbat», «Qyz syny» änderımen elge tanylyp, jūrtşylyq qoşe­metıne bölendıŋız. Keiıngı kezde nege än jazbai kettıŋız?
Dariia, zeinetker
– 1998 jyly «Arman qala – Astana» degen än şyǧardym. Sodan As­ta­­naǧa köşıp keldım. Äri­ne, öz şy­ǧar­ma­şy­ly­ǧymmen şūǧyldanyp, än aityp qana jüre berem desem, ma­ǧan Almatynyŋ özı jeter edı. Öit­kenı 25-30 jylǧy ömırım osy qa­lada öttı. Degen­men, men özgege ūqsa­mai­tyn jaŋa dünie­ler jasa­ǧym keldı. Osy oidyŋ je­te­gınde jür­gende Astanaǧa köş­tım. Mūnda maǧan köptegen joǧary lauazym­dy jūmystar ūsy­nyldy. Bıraq şyǧar­ma­şylyq adamy mä­denietke, önerge eŋbek sıŋıruı kerek qoi. Sondyqtan Astana qalasynan halyqaralyq «Ta­lant» öner or­ta­lyǧyn aştym. Ba­lapandardyŋ öne­­rıne qanat bıtı­ruge küş salyp ja­tyr­myn. Alda­ǧy uaqytta özımnıŋ je­ke şyǧar­ma­şy­ly­ǧyma köŋıl bölmekpın.

– Bügınde än avtoryn anyqtau­dyŋ özı qiynǧa tüskenın änge ta­lasqan ärıptesterıŋızge qarap, bı­lıp ja­tyr­myz. Endeşe, osyndai kikıl­jıŋderdıŋ aldyn alu üşın ne ısteu kerek dep oilaisyz?
Dinara
– Mūnyŋ sebebı 90-jyldarda­ǧydai körkemdık keŋes joq. Sol kezde änderımızge toǧyz jerden süzgı jasalatyn. Oǧan Qazaqkonsert, Mä­deniet ministrlıgı, Kompozi­torlar odaǧy, radiolardaǧy kör­kemdık keŋes ūjymdary atsalys-ty. Olar tuyndylardy tekserıp, sūryptap baryp qol qoiuy kerek. Al sodan soŋ sız teledidarǧa jıberuge mümkındık alasyz. Bügın sonyŋ bırı bar ma? Ärine, joq.

– Aitpaqşy, bır sūhbatyŋyzda «Alǧaşqy mahabbat» deitın änı­ŋızge ündılıkter qūda tüstı degen edı­ŋız…
Säruar
– İä, Mithun Chakrabortidıŋ balasy «Alǧaşqy mahabbat» atty änımdı sūraǧan. Olarmen bırıgıp, «Saqinaly aqqu» degen kino tü­sır­mekşı bolǧanbyz. Qarjylai daǧ­darys bolyp, toqtap qaldy. Äit­pese, jospar daiyn.

– Öner ortalyǧyn aşuǧa ne türtkı boldy?
Gülsım, mūǧalım
– Oŋtüstık Qazaqstannyŋ Sozaq audanynda Şolaqqorǧan degen auyl bolatyn. Sonda ekınşı synypta oqyp jürgenımde Şämşı aǧamyz keldı. Men «Ana turaly jyr» änın oryndadym. Ändı oryndap bıtkende Şämşı aǧa maŋdaiymnan süiıp: «Osyndai şalǧaida tūratyn, auyl­­dan şyǧatyn balalar üşın, şır­­kın-ai, öner mektebı aşylsa ǧoi» dedı. Sol söz sanama qatty äser et­tı. Bügınde bes qabattan tūratyn ortaly­ǧymyzda 300 oryndyq zalymyz bar. Balet, horeografiia, bi öne­rı, ūlt­tyq aspap­tarǧa baulu bölım­derınde jas talanttar darynyn ūş­taidy. Sondai-aq, özımız kon­sert beremız, dämhanamyz da bar. Jalpy, būl keşende adamǧa kerek när­senıŋ bärı tabylady.

– Qazır ekınıŋ bırı än jazady. Būl qazaq äuenınıŋ baǧasyn tüsıredı dep oilamaisyz ba?
Talǧat
– Olar – özın-özı nasihattaityndar. Al, naǧyz talant önerdıŋ qūnyn tüsırmeidı. Olar önerdı nasihattaidy. Eger şynymen özgeşe stil tauyp jatsa, halyq ony tanidy. Al eger Europadan estıp alyp, ūlttyq naqyşy joq än şyǧarsa, ol qaşan da arzanqol dünie bolyp şyǧady.

– «Talant» öner ortalyǧynyŋ jūmysy qalai jürıp jatyr?
Mira
– «Talant» halyqaralyq öner ortalyǧy bolǧandyqtan, şetel­dık ärıptesterımen tyǧyz qa­rym-qatynasta. Qazırgı taŋda ol Ma­lai­ziia, Ündistan sekıldı bır­qa­tar eldermen bailanysta. Bükıl­älemdık «FIDOF» kompozitorlar qauym­dastyǧymen de ärıptestık or­natyp ülgerdı. Üzdık jobalar şet mem­leketterdegı festivaldar men baiqaularǧa qatystyrylady. So­nymen qatar, ärbır toqsan saiyn jas daryn ielerı AQŞ-qa şyǧar­maşylyq saparlar jasaidy. Qazır «Talanttyŋ» beldı şäkırtterı Kipr­­ge attanǧaly otyr. Sondai-aq, Gol­­li­vudtaǧy «Baqytty bala­lyq şaq» atty festivalda alty jasar Bibımariiam Omarova qazaq, ispan, aǧylşyn tılderınde än aityp, akterlık şeberlıgımen qalyŋ körermendı baurap alǧan edı. Osy baiqau barysynda Niu Iork film aka­de­miiasynyŋ direktory Den Makler Bibı­mariiam­nyŋ öne­rıne süi­sınıp, Uolt Disneige şaqyrt­u berdı. Aǧylşyn tılın endı ǧana meŋgerıp jürgendıkten şaqyr­tudy keiınge qaldyrdyq.

– Sızdı öner adamdarynyŋ ışın­degı eŋ baquattylardyŋ bırı dep ja­tady, solai ma?
Aslan
– Baquattylyq, bailyq adamǧa bırden kelmeidı. Tek maŋdai termen, eŋbekpen keledı. Kışkentai när­se bolsa da, Alladan adal jolmen berılse, odan basqa baqyttyŋ ke­regı joq. Al üidei ülken bailyq aram jolmen kelse, eŋ jamany sol. Ma­ǧan berıp jatqan nesıbesı men ri­zyǧyna täube deimın. Jalpy, Qa­zaq­standaǧy är adam eŋbek etse, ba­quatty tūruǧa tolyq mümkındıgı bar.

– Jeke konsertıŋızge qaşan şaqyrasyz?
Saule
– Būiyrtsa, küzde Astana men Almatyda konsert bermekpın.

– Baiqaulardy jiı ūiymdas­­tyra­ty­nyŋyzdy bılemız. Degen­­men, aityŋyzşy, bızdegı baiqau­lar qan­­şalyqty ädıl ötedı dep oilaisyz?
Samal
– Ädıletsızdık bar. Al onyŋ aldyn qalai aluǧa bolatynyn bılmeimın. Bıletınım, änşıler baiqau­ǧa barar­dyŋ aldynda oilansyn. Qatysu ke­rek pe, joq pa dep. Onyŋ üstıne kei­bır baiqaularǧa memleketten aqşa bölınedı. Bıraq ol qarajat eş­kımnıŋ qaltasynan şyqpaǧan soŋ, ärkım talan-tarajǧa salady.

– Şäkırtıŋız Erkeş Hasen qai­da jür?
Nariman, student
– Erkeş qazır «Aigölek» baǧdar­lamasynyŋ jürgızuşısı. Bolaşaqta Erkeşke jaŋa änder jazǧyzamyz.

Erkejan SÄTIMBEK