Elımızde 3 myŋnan astam adam aǧza auystyru operasiiasyna mūqtaj. Jylyna 80 adam donor organnyŋ jetkılıksızdıgınen köz jūmady. Sondyqtan Qazaqstanda mäiıttık donor salasyn damytu qajet. Būl turaly «Organdar donorlyǧy men erıktı öteusız qan donorlyǧyn nasihattau» taqyrybynda ötken döŋgelek üstelde talqylandy.
– Jalpy, ölgen adam közı tırı jetı adamnyŋ ömırın qūtqara alady. Amerikada, Europa elderınde adamdar aǧza donory boludan qaşpaidy. Sebebı olar özınıŋ äldeqandai bır jaǧdaiǧa duşar bolyp, aiaq astynan ölım qūşsa, organdary soǧan mūqtaj bırneşe adamnyŋ ömırın qūtqaratynyn sanasyna äbden sıŋırgen. Al bızdegı közqaras basqaşa. Donor boluǧa degen dūrys sana qalyptastyru üşın jūrtşylyqqa aldymen dūrys aqparat jetkızu kerek, –deidı medisina ǧylymdarynyŋ kandidaty, därıger-nefrolog Venera Altynova.
Onyŋ aituynşa, soŋǧy tört jyldyŋ ışınde elımızde 1 myŋnan astam aǧza transplantasiiasy jasalypty. Al ölgen adamnyŋ aǧzasy arqyly tırı adamnyŋ janyn alyp qalu jaiy özektı bolyp tūr.
Bügınge deiın nebärı 50 mäiıttık transplantasiia jasalǧan. Osydan-aq adamdardyŋ ölgennen keiın aǧza beruden
görı tırı kezınde büiregın, bauyryn bölıp berudı jön köretının baiqauǧa bolady. «Bügınge deiın 700 büirek auystyru otasy jasalsa, sonyŋ 16 paiyzy ǧana mäiıtten alyndy.
Qalǧanynda tuystary bır büiregın berdı. Būl jaǧdai ärı qarai jalǧasa berse, bolaşaqta halyqtyŋ köbı bır büireksız qaluy mümkın. Sondyqtan mäiıttık donorlyqqa dūrys közqaras qalyptastyra bıluımız kerek. Bız qolǧa alǧan joba da osyny közdeidı» deidı Venera Altynova.
Elımızde ölı adamnan aǧza alu operasiiasy tek onyŋ tuystarynyŋ kelısımımen ǧana jasalady. Bıraq köpşılıgı oǧan qarsy. Mūnyŋ bır ūşy dıni közqarasta jatsa kerek. Şyntuaitynda, aǧza aluǧa nemese beruge şariǧat tyiym salmaidy. Äzıret Sūltan meşıtınıŋ naib-imamy Baqytjan Ötkelbaevtyŋ aituynşa, eger donorǧa eşqandai ziian kelmese, organynyŋ jartysyn beruge bolady. Mäiıttık transplantasiiaǧa da islam dını qarsy emes. «Dınımızde «bır adamdy ölımnen qūtqaru – barlyq adamzatty qūtqarumen teŋ» dep aitylǧan. Sondyqtan būl – sauapty ıs» deidı naib-imam.
Kelesı jyldyŋ 1 qaŋtarynan bastap QR Densaulyq saqtau jäne äleumettık damu ministrlıgınıŋ №360-şy būiryǧy küşıne enedı. Būl qūjat boiynşa kez kelgen adam ölgennen keiın aǧzalaryn özgege ömır syilau üşın qūrbandyq etuge kelısım bere alady. Ol üşın jergılıktı emhanaǧa baryp, tiıstı nūsqadaǧy ötınış toltyrsa jetkılıktı.
Ärine, būl – är adamnyŋ öz erkı ärı oŋai şeşım emes. Aiyqpas dertke ūşyrap, qinalyp jatqan adamǧa ömır syilap, sauapqa keneletının sezıngen adam ǧana mūndai täuekelge barary anyq.
Qymbat NŪRǦALİ
