Qala tırşılıgı

Qala sänı – saiabaq

jer

Arakıdık telearnalardan örkeniettı elderdıŋ jasyl jelek kömkerıp, aq qaiyŋ syŋsyǧan, mūntazdai taza saia-ly baqtaryn jiı körıp qalamyz. Älgı jap-jasyl kılem tösegendei alaŋda adamdar emın-erkın seruendep jüredı. Bır türlı qyzyǧa qarap, erıksız tamsanasyz. «Şırkın, bızde de osyndai demalys oryndary köp bolsa ǧoi» degen oi da kökeiımızde tūrady. Äiteuır, jūmyr basty pende bolǧasyn özgenıkı özgeşe körınıp tūratyny anyq. Baiqasaq, bügınde elordamyzda da toǧaiy sybdyr qaqqan baqtardyŋ sany köbeigen. Qala bırtındep jasyl aimaqqa ainalyp barady. Bız būǧan bek quanamyz.

Kökörım köktem aiy kelgennen berı saiabaqtarda seruendep jürgender sany molaia tüsken. Äsırese, adam qarasy keşkı mezgılde jiıleidı. Kışkentai balǧyndar türlı-tüstı oiynşyq kö­lık­terımen yzǧyp jürse, ülkender tabiǧattyŋ tylsym körınısın tamaşalap bara jatady. Alaida, sol jūrtty kündelıktı küikı tırşılıkten aryltyp, jan rahatyn sezındıretın saiabaqtardyŋ bügıngı hal-jaǧdaiy qandai? Belgılengen talaptarǧa sai qyzmet körsetude me? Osy mäselenıŋ anyq-qanyǧyn bılu nietımen, bas şahardaǧy el köp jinalatyn saiabaqtarǧa baryp, män-jaidy közımızben körıp, köŋılge tüidık…

Jöndeu jūmystary jürıp jatyr

Ortalyq saiabaqtyŋ tarihy ötken ǧasyrdan bastalady. Ärine, ol kezde oblys deŋgeiındegı şaǧyn ǧana baq bolatyn. Bügıngı taŋda atalǧan demalys ornynyŋ aumaǧy da, ajar-körkı de müldem özgergen. Soŋǧy üş jyldan berı mūnda rekonstruksiia jürgızılude. Aldaǧy jyly jöndeu jūmystary tolyq tämamdalmaq. Üş jyl ışınde bırqatar şarua atqarylǧan. Alǧaşqy jylynda saiabaqtyŋ basty alleiasy men mädeni şaralar ötkizetın alaŋdar jäne jaǧajai aumaǧy jaŋarǧan. Ekınşısınde – ortalyq subūrqaq pen şaŋǧy-roller jol, dene şynyqtyru men sauyqtyru oryndary jöndelgen. Üşinşi kezeŋde – akvapark pen toǧandy qaita qalpyna keltiru, aşyq attraksiondar aimaǧyn salu jobalanǧan. Osy atalǧan jūmystardyŋ barlyǧy öz babymen ıske asuda. Bız saiabaqty aralaǧanda anau aitqandai keleŋsız dünie közge körınbedı. Ras, är jerde üiılıp jinalǧan qoqys qal­dyqtary kezdestı. Bıraq olardy äp-sätte ainalany tazalauşy jūmysşylar siyr jalaǧandai sypyryp äkettı. Bır qynjylarlyǧy, köp jaǧdaida saiabaqta seruendep jürgenderdıŋ özderı qajetıne jaraǧannan keiın bos susynnyŋ ydystary men qaǧaz jūrnaqtaryn arnaiy qoqys jäşıgıne emes, jol şetıne laqtyryp ketedı eken. Ärine, būl – är adamnyŋ jeke mädenietıne bailanysty aitylatyn dünie.
– Bızdıŋ ortalyq qaladaǧy eŋ ülken saiabaq sanalady. Sondyqtan da adamdar öte köp keledı. Tıptı, Astanaǧa at basyn būrǧan şet jerdıŋ azamattary da aldymen osynda bas sūǧady. Jyl saiyn saiabaqtyŋ kökjiegı keŋeiıp, körkeiıp keledı. Üş jyldan berı rekonstruksiia jūmystary jürgızılude. Olardyŋ barlyǧy kezeŋ-kezeŋmen ıske asuda. Osy jūmystarǧa tapsyrys beruşı – elordalyq Kommunaldyq şaruaşylyq basqarmasy. Merdıger – «Astana-Zelenstroi» aksionerlık qoǧamy. Biylǧy mausym – 1 mamyrda aşyldy. Oǧan deiın demalys aumaǧyn tazalap, syrlap, jönge keltırıp qoiamyz. Juyrda aqqulardy da suǧa jıberdık. Olar bızdıŋ baqtyŋ kielı qūsy sanalady. Balalarǧa arnalǧan türlı attraksiondar bar. Olardyŋ qauıpsızdık tehnikasy da mūqiiat baqylauda. Ärine, eşqandai problema joq dep aituǧa bolmaidy. Tolassyz jauǧan jaŋbyr da ısımızge kedergı keltırude. Aua raiynyŋ qolaisyzdyǧyna bailanysty, gül egu, kök öskın, kespe tas töseu jūmystary saiabyrlap tūr. Bügıngı taŋda saiabaq alaŋynda aşyq basseiın salynyp jatyr. Osy qūrylys jūmystarynyŋ demaluşylarǧa eptep qolaisyzdyq tudyratynyn tüsınemız. Bıraq, būl üderıstı toqtatuǧa bolmaidy. Sosyn, tazalyq şaralaryna asa män beremız, – deidı Astana qalalyq «Kommunaldyq menşık qory» MKK paidalanu bölımınıŋ basşysy İrina Maslenko.

Bütındı büldırmes bolar

Elordadaǧy L.Gumilev atyndaǧy Euraziia ūlttyq universitetınıŋ janyndaǧy – «Studentter» saiabaǧy 2005 jyly aşylǧan. Jastardyŋ süiıktı ornyna ainalǧan meken taŋǧy saǧat 9:00-den keşkı 22:00-ge deiın demalyssyz jūmys ısteidı. Būl jerde balalarǧa arnalǧan ekı ülken alaŋqai bar. Ondaǧy türlı oiyn qūraldarymen balaŋyz da, özıŋız de aldana alasyz. Boi jazyp jürgen jūrtqa jaily oryndyq ta qoiylǧan. «Men būl saiabaqqa jaqyn tūratyndyqtan, balalarymdy oinatuǧa jiı kelemın. Olarǧa da saiabaq qatty ūnaidy. Äsırese, ymyrt jabylǧan, adam aiaǧy siregen şaqta būl maŋaiǧa jasöspırımder jiı keledı. Älbette, olar demalyp, tynyş jürse jaqsy ǧoi. Balalarǧa arnalǧan alaŋdar men oiyn qūraldaryn büldırıp, syndyruǧa deiın barady. Şekıldeuık şaǧyp, ışken-jegenın şaşyp-tögedı. Eŋ soraqysy sol, keide ülken däretke otyryp ketedı. Osy mäselege toqtam bolsa ǧoi…» deidı ekı ūlyn oinatyp jürgen Mūratjan Şyntaev esımdı qala tūrǧyny.
Osy saiabaqta balalar oinaityn alaŋǧa asfalt ornyna, arnaiy rezeŋke jabyn töselgen. Eger de oiyn balasy jazataiym qūlap qalsa, qatty jaraqat almaidy. Saiabaq ışınde tättı susyndar men jeŋıl taǧamdar satady. Bır sözben aitqanda, kelımdı-ketımdı kısılerdıŋ boi jazuyna bar mümkındık jasalǧan. Tek, bır mäsele ūmyt qalǧan. Maŋaidan közge därethana şalynbai, bıraz äure-sarsaŋǧa tüstık. Sodan balalar alaŋqaiynan şyǧaberıstegı būryş baǧanynda «Därethana» degen taqtaişany kördık. Bıraq, ol jerden de ızdegen joǧymyz tabylmady. Sol maŋda otyrǧan oiynşyq satuşydan sūraǧan edık, tosyn jauapqa tap boldyq: «Saiabaqqa keluşılerge arnalǧan därethana joq. Ara-tūra «Astana Zelenstroi» mamandary jūmys ıstegende biodärethanalardy qoiatyn. Alaida, oǧan bızdı de, keluşılerdı de kırgızbeidı. Sol sebeptı, «Qazaqstan» sport keşenıne baruǧa mäjbürmız» dedı. Būl jaǧdai, äsırese, saiabaqqa keluşılerge qiyndau tietının tüisınıp qaldyq.

«Jerūiyqtyŋ» jerı keŋ…

Juyrda ǧana general Panfilovtyŋ eŋselı eskertkışı boi kötergen «Jer­ūiyq» saiabaǧyna qala jūrtşylyǧy köp keledı. Öitkenı, taŋǧy 6:00-den tüngı 00:00-ge deiın onyŋ esıgı aşyq. Al tüngı on ekıden keiın qaqpaǧa qara qūlyp salynady. Mūnda kışkentai qonaqtardyŋ oinauyna da, tıptı, velosiped, rolik tebuge de jaǧdai jasalǧan. Bız būl maŋaidan tärtıp saqşysyn da kezdestırdık. Baqtyŋ şet jaǧynan kögaldandyru qyzmetkerlerın de kördık. Olar ainaladaǧy aram şöpterdı jūlyp, aǧaştardy suaruda. Saiabaq ışın aralaǧanda älı de bolsa asfalt töselmegen jerler nazarymyzǧa ılıktı. Ol jerdıŋ barlyǧy jaŋbyrdan keiın saz-balşyqqa ainalyp ketken. Elbasynyŋ 1999 jyly 12 qazanda otyrǧyzǧan emen aǧaşy – bügıngı taŋda tamyryn tereŋge jaiyp, japyraǧy jaiqalyp ösken. Äsırese, saiabaqta türlı jasyl jelekterdı köruge bolady. Bärı de bır tärtıppen egılgen. Tazalyǧy da jylan jalaǧandai jaltyrap tūr. Tek, joǧaryda aityp ötken jaǧdai osynda da özektı eken. Därethana baqtyŋ bır şetınde ornalasqan. Bıraq, lastyǧy men qolqany qabatyn iısınen ışıne kıru tügılı, qasyna baru mümkın emes. Qalai degenmen, aty dardai saiabaqtyŋ qyzmetı zatyna laiyq bolǧany jön ǧoi…

Säuletı erek subūrqaq

Bas qalamyzda ǧaşyq jandarǧa arnalǧan romantikalyq baq bar ekenın jastar jaǧy jaqsy bıledı. Ol – erke Esıldıŋ sol jaǧalauyndaǧy «QazMūnaiGaz» Ūlttyq kompaniiasynyŋ ǧimaraty men Saryarqa daŋǧyly arasynan oryn tepken «Ǧaşyqtar saiabaǧy». Atalmyş oryndy «USB Group» kompaniiasy jobalap, qūrylysyn «QazGerStroi» jauapkerşılıgı şekteulı serıktestıgı jüzege asyrǧan. «Ǧaşyqtar saiabaǧy» 2005 jyly Täuelsızdık künıne orai aşylǧan.
Onyŋ «Ǧaşyqtar» dep ataluynyŋ özındık mänı bar. Ekı jastyŋ bır-bırıne yntyǧyp tūrǧan suretı – «Baqytym menıŋ» atty müsındık kompozisiiaǧa ainalǧan. Saiabaqtyŋ däl ortasynda säulettık sänı erekşe subūrqaq ornalasqan. Suy taza, möldırep tūr. Ony jiı tazalap, süzgıden ötkızıp tūratyny baiqalady. Baqtyŋ ortalyq alaŋynan köldeneŋ jatqan kese şöp körınbeidı. Dese de, «Bäiterek» monumentıne aparar jaqtaǧy negızgı ülken baspaldaq pen odan ärırek köpırdıŋ astynda ornalasqan subūrqaqtarda älı künge deiın jöndeu jūmystary jürgızılude. Sondyqtan bolar, onyŋ ainalasyna qoqystar üiılıp qalǧan. Atalmyş baqtyŋ adam ızı sirek tüsetın şet jaǧyna ädeiı bardyq. Alaida, sol aradan sonşalyqty äserlılıktı baiqai almadyq. Bırtürlı, jūtaŋ, jüdeu körındı…

P.S
Sonymen, şaǧyn maqalada bız öz közımızben körgen jailardy ǧana söz ettık. Ärine, saiabaqtyŋ taza, körkem boluy – qalalyqtarǧa tıkelei bailanysty. Bastysy, özımız demalǧan jerde qoqys tastamai, tabiǧatty aialap, qorǧap jürsek deimız. Osy dünienı jazudaǧy maqsat ta atalǧan olqylyqtardyŋ aldyn alyp, äreket jasalsa degen oi bolatyn. Endeşe, atsalysyŋyz, aǧaiyn!

Taǧyda

Ūqsas jaŋalyqtar

Pıkır üsteu

Back to top button