Erteŋnen bastap 10 mamyrǧa deiın tört kün boiy saǧat 19:30-da «Qazaqstan» telearnasynan «Qasym» köpseriialy filmı körsetıledı.
Halyq qaharmany Qasym Qaisenovtyŋ maidangerlık ǧūmyryn özek etken kinotuyndyny «Qazaqstan» RTRK, KTK, «Euraziia» telearnasy men INTRA Communication (Resei) jäne FILM UA (Ukraina) kinostudiiasy bırlesıp tüsırgen. Ol äuelı ūlttyq arnadan, sosyn 9 mamyrda taŋerteŋnen keşke deiın «Euraziia» arnasynan, 22 mausymda KTK arnasynan, sonymen qatar Ukraina, Resei telearnalarynan körermenderge jol tartady. Tüsıruşıler «Qasym» filmın «Keden Odaǧy aiasyndaǧy kinematografiianyŋ alǧaşqy önımı» dep äzılge şaptyrady, al şyntuaityna kelsek, daŋqty maidanger, partizan Qasym Qaisenovtyŋ erlıkterı ekı el arasyndaǧy tarihi taǧdyrlastyqtyŋ tını ıspettes. Qabanbai batyrdyŋ ūrpaǧy, arystanjürektı batyr Qasymdy, «Vasia partizandy» öz halqy ǧana emes, ukraindyqtar da erekşe qasterlep, halyq batyrlarynyŋ qataryna qosady.
Üş jyl boiy Mäskeudegı diversiondyq-barlau mektebınde şyŋdalǧan Qasym Qaisenov nemıster Keŋes jerıne basa-köktep kırıp kelgen kezde, jau tylynda qalyp qoidy. Sosyn partizandyq ūiym qūryp, basqynşylarǧa Ukrainanyŋ qalyŋ ormanynda jürıp ūrys salǧan. Alǧaşqy tapsyrmasyn oryndau kezınde köptegen sarbazdar qaza tauyp, Qasym ǧana tırı qalady. Kiev pen Poltava tübındegı şaiqasta jaraqat alsa da, şaiqasty toqtatpady. 1943 jyly ūşaqpen Moldaviiaǧa jıberılgende, ottyŋ ortasynda qalsa da aman şyqty. 1944 jyldyŋ basynda Rumyniiadaǧy Ploeşti jerıne jıberılgen äue desanttarynyŋ arasynda tırı qalǧan üşeudıŋ bırı de Qasym Qaisenov bolatyn. Sol jyldyŋ jazynda Karpat taularynyŋ qiyryndaǧy alpys sarbazdan tırı qalǧan jeteudıŋ ortasynda da qaitpas Qaisenov boldy. Iаǧni, bır sözben aitqanda, Qasym solai bolmasa, nesı «Qasym»?
– Faşisterge qarsy soǧysta on qorǧasyn oqtyŋ toǧyzy Qazaqstanda qūiyldy, soǧysqa qatysqandar men opat bolǧandardyŋ törtten bırı qazaqtar, bıraq reseilık serialdarda özbek, özge de az ūlt bar da, qazaq boi körsetpeitını şamymyzǧa tietın. Bır jaǧynan osy film arqyly tarihi ädıletsızdıkke tüzetu engızgımız keldı, – deidı kinotuyndynyŋ ideiasyn ūsynǧan KTK arnasynyŋ direktory Arman Şoraev,
– Al ekınşı jaǧynan bızde şyn mänınde kino tılınde batyrlarymyz az nasihattalady. «Äliia» filmınen basqa auyz toltyryp aitarlyq dünie joq. Ony memleket ūiymdastyru kerek, qoldau körsetu kerek dep oilaimyn. Mūndai filmderge bır arnanyŋ jaǧdaiy jete bermeidı, sondyqtan ortaq biudjetke tüsırıldı.
Belorus ssenaristı Andrei Kureichuk film siujetın maidanger jazuşynyŋ estelık kıtaptaryn negızge ala otyryp örbıtıp, qoiyŋ-qoltyq, astyrtyn ūrystaǧy qazaq batyrynyŋ beinesın jasady. «Qasym Qaisenov özınıŋ «Iýnye partizany», «İlko Vitriak», «Partizany Pereiaslava» siiaqty tuyndylarynda, memuarlyq kıtaptarynda maidandastaryn, özı soǧysqan selolor men hutorlardy asqan şynaiylyqpen, tarihi däldıkpen suretteidı. Bıraq filmde tarihi hronologiiadan görı, körkemdık obraz basym bolady deidı» tüsıruşıler toby. Janry äskeri-detektivke kelıŋkıreidı. Film tügeldei Ukraina men Belorussiia jerınde tüsırıldı. Tıptı, Qasym Qaisenovtyŋ jaralanyp, ölım halınde jatqanda tuǧan jerın, äke-şeşesın, tūlymşaǧy jelbıregen qūrbysyn, örttei bop qyzaryp jatqan qyzǧaldaqty bökterdı esıne alatyn sätın de rejisserler Ukraina jerınde, Askaniia-Nova qoryǧynda tüsırgen.
Qaisar Qaisenovtyŋ rölın Astanadaǧy Qalibek Quanyşbaev atyndaǧy Qazaq muzykalyq-dramalyq teatrynyŋ akterı Quandyq Qystaqbaev somdady. Rejisserı – būryn-soŋdy «Undina 2. Na grebne volny», «Katenka», Belye odejdy», «İnstitut blagorodnyh devis», «Chernaia boginia» siiaqty kinotuyndylardy tüsırgen Resei kinemotografistı Leonid Belozerovich.
Ädılbek Japaq
