«Jan bar jerde qaza bar» ekenı ras. Pende balasynyŋ erte me, keş pe, ajaldyŋ alqymynda ketetını – ainymaityn aqiqat. Atamyz qazaq būǧan «Tumaq sünnet, ölmek paryz» dep ülken sabyrmen qarap, qaza bolǧan adamnyŋ jaqyndarymen qaiǧysyna ortaqtasyp jatady.
Ūltymyzda ölım jöneltudıŋ de qalyptasqan qaǧidasy bar. Sonyŋ bırı – estırtu. Estırtu – qaza bolǧan adamnyŋ qaiǧyly habaryn onyŋ jaqyn tuystaryna habarlau räsımı. Auyr qaza, qaiǧyly oqiǧany janaşyrlaryna, el-jūrtyna arnauly estırtu dästürı qazaq halqynda erteden bar. Ardaqty azamaty nemese üidıŋ janküier jaqyn, tuystaryn azaly habarǧa daiyndap, äzırlep alu üşın halqymyz estırtu dästürıne asa män bergen. Ony estırtu barysynda da qalai bolsa solai aita salmai, auyldyŋ aqsaqaldary nemese jasy ülken, auzy dualy azamattary arnaiy kelıp, jailap sabyrǧa şaqyryp, estırtken. Mūndaǧy maqsat – tosyn kelgen qazanyŋ sol adamǧa qatty soqqy boluynan saqtanu. Ökınışke qarai, qazır osy dästürımız de sūiylyp, bıreu qaitys bolypty dese, aldymen äleumettık jelıde şulap qoia beretındı şyǧardyq. Kerek deseŋız, mäiıttıŋ denesı suymai jatyp, Facebook siiaqty äleumettık jelıde «ahlep, ühlep» köŋıl aityp, «jūbatatyn» boldyq. Al sol adamynyŋ alysta jürgen, habar jetpegen tuystary qaiǧyly habardy äleumettık jelıden körse qalai bolady? Osy mäselenı mülde eskermeitın boldyq. Onyŋ üstıne, qabyrǧasy sögılıp, qan jylap otyrǧan adam qalai äleumettık jelıge qaraidy? Naǧyz janaşyr jaqynyŋ bolsa, baryp jūbatyp, toqtau aitu eŋ negızgı mındet emes pe? Osyny bıle tūra aldymen «süiınşı» sūraǧandai, äleumettık jelıde şulap qoia bergenımız dästürge tompaq, adamdyq etikaǧa da jat ekenın eskersek nettı?! Ädeptı de oilaiyq, äleumettık jelını de ornymen qoldana bıleiık, aǧaiyn!..
