Bas qalanyŋ byltyrǧy biudjetı qalai igerıldı? Osyny negızge alǧan mäslihat deputattary elorda qazynasynan baǧdarlamalarǧa bölıngen qarajatyn tügendedı. Sessiia jūmysyna Astana äkımı İmanǧali Tasmaǧambetov qatysyp, kün tärtıbındegı basty mäsele – elordanyŋ ötken jylǧy qarjy qozǧalysynyŋ esebın tyŋdady.
Astananyŋ bas qarjygerı Bekbol Saǧynnyŋ mälımetıne süiensek, 2011 jyly qala biudjetınıŋ kırısıne 342 717,0 mln teŋge tüsıp, jospar 4 192,6 mln teŋgege artyq oryndaldy. Biudjettıŋ jeke kırısterınıŋ jalpy kölemı 95 688,1 mln teŋgenı qūrady.
– Būl rette kırısterdıŋ negızgı qūrauşysy būrynǧydai salyqtyq tüsımder bolyp qala beredı. Osy boiynşa biudjettık jospar oryndalyp qana qoiǧan joq, artyǧymen oryndaldy. 2011 jylǧy biudjettık saiasat äleumettık şyǧyndarǧa baǧyttaldy. Soŋǧy bes jylǧa arnalǧan bılım beru, densaulyq saqtau, äleumettık kömek, mädeniet sportqa baǧyttalǧan şyǧyndar oŋ dinamikaǧa ie. Eger 2007 jyly atalǧan şyǧyndar 33 814,7 mln teŋge somasynda jürgızılgen bolsa, 2011 jyly ol 71 965,0 mln teŋgenı qūrap, 2,1 esege ūlǧaidy, – dedı Qarjy basqarmasynyŋ bastyǧy B.Saǧyn.
Onyŋ aituynşa, ekonomikany tūraqtandyru boiynşa daǧdarysqa qarsy şaralar şeŋberınde respublikalyq biudjetten 12 343,1 mln teŋge alyndy. Onyŋ ışınde «Biznestıŋ jol kartasy-2020» baǧdarlamasy şeŋberınde käsıpkerlıktı qoldauǧa 776,4 mln teŋge, «Jūmyspen qamtu-2020» baǧdarlamasy aiasyndaǧy şaralarǧa 1166,7 mln teŋge, jyljymaityn mülık naryǧyndaǧy tüitkılderdı şeşuge 10 400,0 mln teŋge bölındı. Qazynanyŋ şyǧys bölıgıne kelsek, 345,678 mln teŋgenı qūrady. Josparlanǧan qarjy 97,9 paiyzǧa igerıldı. İgerılmegen qarajattyŋ 3,074 mln teŋgesı jüzege asyrylyp jatqan investisiialyq jobalarmen bailanysty. Būǧan qosa, obektivtı sebepterge bailanysty 1,582 mln teŋge igerılgen joq. Paidalanylmaǧan qarajattyŋ 92 paiyzǧa juyǧy investisiialyq jobalardy jüzege asyryp jatqan basqarmalardyŋ ülesınde. Olar: Qūrylys, Energetika jäne kommunaldyq şaruaşylyq, Jolauşylar kölıgı jäne avtomobil joldary basqarmalary. B.Saǧynnyŋ baiandamasyn ūiyp tyŋdaǧan deputattar būl mäsele mäslihattyŋ tūraqty komissiialarynda jıtı qaralǧanyn aitty. Qalaulylar qanaǧattanǧan keiıp tanytyp otyrǧanda, jiynǧa kelgen qala äkımı otyrǧandardyŋ oiyna kırıp şyqpaǧan mäselenıŋ şetın şyǧardy.
– Byltyr qanşa şaqyrym jol jöndeldı? – dedı Jolauşylar kölıgı jäne avtomobil joldary basqarmasynyŋ bastyǧyna qaratyp.
– 110 şaqyrym.
– 110? Baiandamada 14,4 şaqyrym dep jazylǧan.
– ?
– Aqşa bölındı, joldar jöndelıp, jaŋa joldar salyndy. Sony körıp otyryp qalaişa 14,4 şaqyrym dep aitamyz? Nege qisynsyz aqparat beresızder? Eger bız jyl saiyn elordada 14 şaqyrym joldy jöndep qana otyrsaq, mūndaǧy joldardyŋ jaǧdaiy qalai bolar edı? Ol azdai mūnda jöndeu jūmysymen 3,6 şaqyrym jol qamtyldy deisızder? Būl ne, auyldyŋ töŋıregınde ıstelıp jatqan jūmys pa? Qaraŋyzdar, qalanyŋ töŋıregınde 20 auyl bar. Bız, byltyr auyldarǧa qatysty arnaiy baǧdarlama qabyldadyq. Sol 20 auyldyŋ ışınıŋ özınde qanşa jūmys jasaldy. Biudjettıŋ oryndaluyn qadaǧalaityn organnyŋ bergen mälımetınıŋ siqy – būl. Soŋǧy jyldary jol infraqūrylymyn damytuǧa 100 mlrd teŋge jūmsadyq. Söite tūra 20 şaqyrym jol aldyq pa? Erteŋ ülken sūraq tuyndaidy ǧoi. Sızderdıŋ bergen mälımetterıŋız ıstelgen jūmysqa säikes boluy kerek, – dedı İmanǧali Tasmaǧambetov basqarma basşylaryna.
Qalalyq tekseru komissiiasynyŋ töraǧasy Ǧalymjan Moldaş ta söz aldy. Mınberge şyqqan ol biudjettık mekemelerge jürgızgen tekserudıŋ nätijesı boiynşa bırqatar tyŋ maǧlūmattyŋ jıbın tarqatty. Makroekonomikalyq körsetkışterdı boljauda problemalar bary aityldy. «Sonyŋ ışınde byltyrǧy biudjet 8 ret naqtylanyp, bırneşe ret tüzetulerge ūşyrady. Ol biudjettı qūru men naqtylaudyŋ tetıkterı tüpkılıktı nätijege baǧalanǧan biudjetten qarajat bölu qaǧidattarymen jetkılıktı zerdelenbeidı. Būl biudjettıŋ kırıster men şyǧystaryn jetkılıktı negızdelmei josparlanuyna, baǧdarlama äkımşılerınıŋ jauapkerşılıgınıŋ tömendeuıne yqpal etken. Sonymen qatar ötken jyldyŋ qorytyndysy boiynşa, 25,4 mlrd teŋge somasynda debitorlyq bereşek qalyptasqan», – dedı Tekseru komissiiasynyŋ töraǧasy.
Ainūr ŞOŞAEVA
