Myŋjyldyqtar toǧysynda qazaq öleŋıne mezgıl mınezındei qūiyndatyp kelgen aqyndardyŋ bırı – Maraltai edı. Qazaq halqynyŋ eleulı kezeŋıne ainalǧan ölıara şaqta ädebiet tabaldyryǧyn attaǧan. Ol — belgılı aqyn şaiyr Meiırhan Aqdäuletūly aitpaqşy, «Öleŋdegı ötırık yzyludyŋ saltyn būzǧan aqyn». Öz keŋıstıgın özı mıse tūtpaǧan şaiyr «dästürden tys» öleŋder jazdy. Ol şyǧarmalary belgılı bır jüiege baǧyna almaityn aqynnyŋ mınezındei dauyldy da jauyndy dünieler bolatyn. Ömırdı özınıŋ jüregınen şyqqan jyrlardyŋ taǧdyry dep tüsınetın, basyn tauǧa da, tasqa da soqqan taǧdyr iesınıŋ köz jasy dep bıletın Maraltai aqynnyŋ şyǧarmaşylyǧy – bır sözben aitqanda, adamdyq jäne azamattyq qasietterdıŋ jiyntyǧy. «Dulyǧamnyŋ töbesı, tuǧan aidai bolmasa, batyrşylyq sürmen-dı» degen Şalkiızdıŋ ruhty ömırlık qaǧidasy Maraltaidyŋ bolmysynda da öleŋderı arqyly körınıs tapty. «Tarpaŋ tūlǧaly, kısı beinelı» aqynnyŋ jyrlarynda on segız myŋ ǧalamnyŋ körkem şyndyǧy aiqyn taŋbalandy. Eger, ol şyndyqty ömır men ölım dep tüsınetın bolsaq, ekı aralyqtaǧy tylsym perdenı jelpıp ötken şaiyr da osy Maraltai bolatyn. Oǧan ömır ögei emes, degenmen, ölım de jat emes. Tumysynan talantty aqyn taǧdyrmen taitalasa jürıp qazaq öleŋıne taǧdyrly jyrlar berdı, qazaqy keŋıstıkte otty poeziia jasady. Onyŋ basty mūŋdasy da, syrlasy da qasiettı öleŋ boldy. Kielı ruhtar qalqyǧan Keŋsaidaǧy Mūqaǧali beiıtı Maraltaidyŋ taǧdyrymen sabaqtas. Qalamynyŋ ūşyna taǧdyrly dünielerdı bailaǧan qasterlı meken. Maraltaidy oqyǧanda taǧdyrdyŋ talaily sätterın adamǧa tän erek ruhpen jeŋe bıluı kerektıgın tüsınesıŋ jäne soǧan özıŋ de kuä bolasyŋ. Özındık oilau jüiesı oqşau, söz saptau mänerı erekşe aqynnyŋ qazaq öleŋındegı qoltaŋbasy sol üşın de aiqyn. Onyŋ öleŋderınen baǧzy zamandardaǧy qobyzdyŋ qyl ışegınen saryn sekıldı bozdap tögılgen köŋıl aŋǧarylady.
Qaztuǧan men Dospambetten bastau alyp, Abaidy pır tūtqan, Maǧjan men Mūqaǧalidan qaita tülegen Maraltai üşın öleŋnıŋ kiesı erekşe. Dünienıŋ boiamasyz suretı, ǧūmyrdyŋ qaitalanbas körınısterı aqyn jyrlarynda azbaityn söz jäne tozbaityn talǧammen astasyp jatady. Maraltaidyŋ közı ǧana köre alatyn körkemdık tüisıktıŋ säulelı şumaqtary bar.
Taǧdyr taqtasyndaǧy jazudy qiiamet künınde aqyndardyŋ köz jasy ǧana özgerte alady degen tüsınık bar. Allanyŋ ämırımen aqyret künı bolyp, Maqşar soty üşın tartylǧan kernei men dabyldyŋ ünınen küllı adamzat qauymy qaita tırılgende eŋ alǧaşqy jauap ta aqyndardan alynady deidı. Adamzattyŋ ardaqtysy Mūhammed (s.ǧ.s.) Paiǧambarymyzdyŋ hadisınde de «Düniege menen keiın paiǧambarlar emes, aqyndar keledı» degen sözder bar. Demek, aqyndyq degen Alladan berıletın eŋ ülken syi bolatyn bolsa, onyŋ azapty da būralaŋ joldary sonşalyqty kürdelı. Ony ömırdıŋ ötkelderındei keşıp ötu naǧyz aqynnyŋ ǧana maŋdaiyna jazylary haq.
Taǧdyr — talaiyna şyn aqynnyŋ şynaiy baqyty būiyrǧan Maraltai Raiymbekūly küreŋ küzdıŋ keşınde Astana jūrtşylyǧymen kezdestı. Küläş Baiseiıtova atyndaǧy ūlttyq opera jäne balet teatrynda arqaly aqynnyŋ «Assalaumaǧaleikum, Astana!» atty jyr keşı öttı. Keş şymyldyǧyn aqynnyŋ qyzy Arnūr äkesınıŋ bas qalamyz Astanaǧa arnaǧan öleŋımen aşyp berdı. Al, halqymyz «baqtyŋ közı tüsken adam» dep baǧa bergen äigılı akter Asanälı Äşımov Maraltai turaly jürekjardy lebızın bıldırıp, soŋynan aqynnyŋ öleŋın oqydy. Jūrtşylyqpen sahnada emes, sahna törındegı ekran arqyly tabysqan keş avtory «ruhani anam» dep ardaqtaǧan qazaq poeziiasynyŋ padişasy Fariza Oŋǧarsynovanyŋ batasyn aldy. Keş barysynda söz alǧan Qazaqstan Respublikasy Mädeniet jäne aqparat ministrınıŋ orynbasary Arman Qyryqbaev aqyn turaly aita kele: «Maraltai qazaqqa bergenınen bererı köp aqyn. Onyŋ bügıngı keşı halyqtyŋ ortasynda arqalanyp, şabyttanuyna aşylǧan jol bolsyn» dedı. Al, Maraltai sahnaǧa şyǧyp öleŋ oqyǧan sätte jan-düniesı tebırengen tyŋdarmandar aqynǧa degen qoşemetın aiamady. Özegın öleŋ buǧan aqyn da özınıŋ taǧdyrynan syr şerttı. Sondai-aq, keş barysynda Tūŋǧyşbai Jamanqūlov, Qadyrǧali Köbentai, Şäkizada, Gülnūr Orazymbetova, Bibıgül Sauytova, Ömırqūl Ainiiazov, Erkın Şükımanov, Erşat Qaiyrhan sekıldı tanymal öner jūldyzdary aqyn öleŋderıne jazylǧan änderdı oryndady.
Hamit ESAMAN
