Jeke kölıktıŋ bolmaǧany da jaqsy keide. Qoǧamdyq kölıkterge jarmasyp, äleumettıŋ arasynda bolasyŋ. Jūrttyŋ basy qosylatyn jer bolǧan soŋ da avtobustyŋ ışı qainaǧan ömır, qaişalysqan tırşılık.
Jazylǧan ssenarii boiynşa äŋgıme örbıtetın tok-şoular sekıldı emes, avtobustaǧy äŋgımenıŋ auany da ärqily, ärı şynaiy. Bıreuı kündelıktı tölep jürgen jolaqysynyŋ mölşerın bıle tūrsa da «osynşa nege qymbat?» dep bır qyrsyǧyp baryp baqyr aqşasyn konduktordyŋ alaqanyna tögedı. Bıreuı ülken kısılerge, balaly äielderge oryn bermei, saz bettenıp jaiǧasqan jastar turaly äŋgıme qozǧaidy. Äŋgımenıŋ kım turaly bolyp jatqanyn qu ışı sezse de, estımegensıp otyra beretın ana paqyrdyŋ mız baqpaityny jüikeŋdı jündei tütıp, dıttegen aialadamaŋa tezırek jetuge asyǧasyŋ. Ömırdıŋ qainaǧan ortasynda tap bolyp jatatyn sondai ısterdıŋ bır-ekeuın qaǧazǧa türtıp qoiǧan da jaman emes.
«Pensiiasyn bermei qoiamyz…»
Astana jūrtyna asa tanys №41 baǧyttaǧy avtobustyŋ ışı. Kün jeksenbı bolǧan soŋ ba, adam qarasy azdau. Bos oryndar köp eken, bıreuıne baryp jaiǧastym. Menen säl ärırekte nemeresın ertken apa, onyŋ däl qarsysynda sändı kiıngen, jas şamasy alpystyŋ juan ortasyna jaqyndaǧan orys ūltynyŋ azamaty jaiǧasypty. Bala tynyş otyrsyn ba, bırese apasynyŋ qasyna, bırese ana orystyŋ janyndaǧy bos orynǧa alma-kezek auysady. Apasynyŋ bır-ekı eskertpesın şybyn şaqqan qūrly körmegen balaǧa bır kezde jaŋaǧy jıgıt aǧasy: «Ei, bala, apaŋnyŋ aitqanyn tyŋdasaŋşy. Aqyldy bala apasyn tyŋdaidy» dep tūnyq qazaq tılınde söilei jönelmesı bar ma?! Bala būl kısınıŋ qazaqşany jatyq söilegenıne taŋ qalyp (bala taŋ qalatyn qoǧam jasap bergenbız ǧoi özımız de), apasyna qarap: «Apa, myna kısı qazaqşa bıledı eken» dedı. Apasy da sözdı ılıp äkettı. «Eger būl kısıler endı qazaqşa söilemese, pensiialaryn bermei qoiamyz». Būl äzıldı estıp jüzı jairaŋ qaqqan jıgıt aǧasy da: «İä, iä. Endı qazaqşa söilemesek, pensiiamyzdan aiyrylamyz» dep balaǧa meiırlene qarap qoidy. Bala da mäz. Avtobustyŋ ışın bırtürlı jylylyq kernep kettı…
«İä, ol kezde bärı arzan boldy…»
Būl jolǧy äŋgımenıŋ qai baǧyttaǧy avtobusta bolǧanyn ūmyttym, äiteuır, qyzyqty dialogtarymen esımde qalypty. Vokzaldy betke alyp, jüitkıp kele jatqan avtobus aialdamaǧa kelıp aialdaǧanda, şaldauyt kısı mındı. Esıktıŋ janynda otyrǧan jas äiel tūryp, oryn berdı. Zeinetker bolsa kerek, konduktormen şaruasy bıtken soŋ äŋgımenı bastady aqsaqal.
– Osy senderdıŋ jūrttan alatyn jolaqylaryŋ qanşa?
– 90 teŋge, – dedı konduktor jıgıt.
– Ne degen qymbatşylyq būl. Eldı qanap bıtetın boldyŋdar ǧoi, tegı, – dedı şal dauysyn kötere.
– Jūrtty qanap jatqan bız emes qoi, aqsaqal. Bızge äkımşılık baǧany qalai bekıtıp beredı, bız solai jūmys jasaimyz, – dedı konduktor.
– İä, senderdıŋ jūrttyŋ ölgen-tırılgenımen jūmystaryŋ bolsyn ba, bır-bırlerıŋe sılteisıŋder de jüresıŋder! Baiaǧyda bızdıŋ zamanda ömır süru rahat edı, bärı tegın, bärı arzan. Şırkın, Keŋes ükımetı…, – dep şal tebırenıp äŋgımesın ūzaq aitty. Şaldyŋ janynda rettı kiıngen, iegınde şoqşa saqaly bar jas jıgıt tūr edı, äŋgımenı endı sol ılıp äkettı.
– İä, aqsaqal, sızderdıŋ kezderıŋızde bärı arzan boldy ǧoi. Ömır süru ǧana emes, ömırdı qiiu da arzan edı ǧoi. Älihannyŋ, Ahmettıŋ, Mırjaqyptyŋ, Maǧjannyŋ basy da arzan boldy. Olardy abaqtyǧa tyqty da, tekteusız, sūrausyz tars etkızdı. Arzan edı…, – dep tynǧanda avtobustyŋ ışın zıldei tynyştyq bilep aldy. Dıttegen jerıne jettı me, jetpedı me kım bılsın, kelesı aialdamadan şal da avtobustan tüsıp qaldy. Avtobusqa bärıbır, mıngen jolauşylaryn syqap ap, qaita jüitki jöneldı.
Yrysbek DÄBEI
