Qyzynyŋ etegı qysqa eldıŋ erteŋı būlyŋǧyr
Avtobus ışı. Syǧylysa mıngen jolauşylar iın tıresedı. Qapyryq aua adamnyŋ tynysyn taryltyp, keŋsırıgın qusyrady. Kenet şyǧar esıktıŋ tūsynda tūrǧan ekı qyzǧa közım tüstı. Qos qyzdyŋ bırı şaşyn qysqa qyryqtyryp, etegı tızege jetpeitın qysqa beldemşe kigen. Bız «malym – janymnyŋ, janym – arymnyŋ sadaǧasy» degen asyl qaǧidany tu etıp ūstaǧan halyqtyŋ ūrpaǧy emes pe edık? Äuel bastan tän sūlulyǧynan jan sūlulyǧyn joǧary qoiyp ösken elmız.
Ūltymyz qyz balanyŋ kiım kiısıne ǧana män berıp qoimai, atqarǧan ısıne, süikımdı qylyǧyna qarap baǧalaǧan. Al, qazırgı qazaq qyzdarynyŋ jürıs-tūrysy, kiım kiısı mülde basqa. Batystyŋ sän ülgısı men mädenietın sıŋırıp qaluǧa tyrysyp baǧuda. Bügıngı künde qyzdarymyzdyŋ közge oǧaş körınetın kiımderın aitar bolsaq, būryn-soŋdy bolmaǧan, köz körıp, qūlaq estımegen, dene müşelerınıŋ jarym-jartysyn jalaŋaştap körsetetın kiımderge äues boluda. Arularymyzdyŋ kındıkterı jarqyraǧan küide jüruı – jat mädeniettıŋ saldary men zardaby. Ökınıştısı sol, keide kiımıne qarap äpke-sıŋlılerımızdıŋ ūl ne qyz ekenın ajyrata almai qalyp jatamyz. Olardyŋ būl keipın körgende:
Köre almaisyŋ būrymdy, qylyqty qyz,
Bır qalyptan şyqqandai ūl-qyzymyz.
Temekınıŋ ystalyp tütınıne,
Bara jatyr būzylyp tür-tüsımız,
degen öleŋ joldary erıksız oiǧa oralady.
Qazırgı taŋda qaraköz qyzdarymyzdyŋ araq ışıp, şylym şegıp, tüngı klubtardyŋ esıgın qaǧyp, kındıkterı jarqyrap, odan qalsa, denelerıne suret saldyratynyn körgende, janyŋ türşıgıp, jüregıŋ auyrady. Osyndai jeŋıl jürıstı äreketterdıŋ saldarynan jüktı bolyp, tüsık jasatyp, analyq qūqyqtan airylyp jatqan arularymyz qanşama?!
Dınımız mūndai qylyqtarǧa qarsy ekenın bıle tūra, qyzdar qauymynyŋ aşyq kiınıp, jalaŋaştanuy ädetke ainalyp bara jatqandai.
Muslim, Ahmad jäne Mälıkterden (r.a.) riuaiat etılgen hadiste paiǧambarymyz (s.a.s.): «Tozaqqa kıretın ekı qauymdy men körmeimın. Olar: siyrdyŋ qūiryǧyndai ūzyn qamşymen adamdardy ūratyn qauym; şaşyn basyna tüienıŋ örkeşı siiaqty dömpeş etıp, jiyp alatyn, jūqa, denesıne jabystyryp kiım kietın, erkekterdıŋ nazaryn özderıne audaratyn aşyq-şaşyq äielder. Olar eşqaşan jännatqa kırmeidı. Jännattyŋ iısı alys aralyqtan sezılse de, olar ony sezbeidı» degen.
Paiǧambarymyzdyŋ (s.a.s.) taǧy bır hadisınde: «Eger bır äiel erkektıŋ nazaryna ılıgu üşın sändenıp, sylanyp-sipanyp, seruenge şyqsa, ol qaŋǧybaspen bırdei jäne oǧan qadalǧan közder de sondai» delıngen.
Ärine, bes sausaq bırdei emes. Köpke topyraq şaşyp, bar qazaq qyzdaryn batystyq tärbienı boiyna sıŋırude dep aita almaimyz.
Mūsylman qauym janyndai jaqsy körgen paiǧambarymyz Mūhammed Mūstafa (s.a.s.) qandai edı?! Paiǧambarymyz söilesıp tūrǧan adamnyŋ közıne tık qarap, bıreudıŋ sözın bölmei, aiqailap söilemei, öte sypaiy bolǧan eken. Al, endı er tūlǧa bolsa da paiǧambarymyzdan (s.a.s.) qyz bala bolyp ülgı alsaq jaraspai ma?! Paiǧambarymyz (s.a.s.) ülkenge de, kışıge de ülgı bola alady. Er mınezdı paiǧambarymyz (s.a.s.) jymiyp qana külgende, qyz balanyŋ dauystap küluı – äbestık.
Äsel ÄBILBEK