Elımızdegı halyqtyŋ üşten bır bölıgın balalar qūraidy. Memleket basşysynyŋ tapsyrmasy boiynşa balalardyŋ äl-auqaty men bılım mäselelerı erekşe oryn alady. Elordada ötken Balalar jylynda köptegen jūmys jasaldy, endı jaŋa jylda atqarylatyn ısterdı saralap öteiık.
Mektepke deiıngı tärbie men oqytu – ärbır adamnyŋ intellektualdyq, äleumettık-emosionaldyq jäne fizikalyq äl-auqatyn damytudyŋ negızı, sondyqtan erte jastan daiyndyq öte maŋyzdy. Köp jyl boiy bılım beru jüiesınıŋ basym baǧyty balalardy barynşa köbırek qamtu üşın jaŋa mektepke deiıngı ūiymdardy aşu boldy. Būl baǧytta az qamtylǧan otbasylardan şyqqan balalardy da qamtudy keŋeituge baǧyttalǧan jūmys jalǧasuda. Būl täuelsızdık jyldaryndaǧy mektepke deiıngı bılım beru mazmūnyn tübegeilı özgertetın eŋ ülken reforma dep aituǧa bolady.
Byltyr mektepke deiıngı tärbie men oqytudyŋ jaŋa memlekettık standarty men ülgılık baǧdarlamalardyŋ qabyldanuy osy mäseledegı basty qadam boldy. Balanyŋ barlyq aspektı boiynşa «tolyq damuy» bırınşı orynǧa qoiylǧan. Onyŋ ışınde intellektualdy, qūndylyq, äleumettık-emosionaldy jäne fizikalyq damuy bar. Osy maqsatqa jetu üşın standartta bırqatar özgerıs bar:
Bırınşı. Oqu josparynyŋ ikemdılıgı kestenı jäne saǧat jüktemesın qataŋ retteudı boldyrmau arqyly qamtamasyz etıldı. Endı mektepke deiıngı ūiymdar erkın kün tärtıbın äzırlei alady. Būl tärbieşılerge är türlı oqytu täsılın qoldanuǧa, minut saiyn qataŋ kestege bailanbai, künı boiy balalar üşın oiyn jäne oqu jattyǧularyn ūiymdastyruǧa mümkındık beredı.
Ekınşı. Jaŋa standart «oiyn arqyly oqytu» qaǧidasyna negızdelgen erte jastaǧy balalardy damytudyŋ negızgı ädıstemesıne oraluǧa mümkındık beredı. Būryn ülgılık oqu josparlarynda saǧat sany qataŋ körsetıletın. Mūndai ädıs sabaqty keste boiynşa mektep sabaqtary siiaqty resmi türde ötkızuge äkeldı. Oǧan qosa, būl balabaqşalarǧa attestasiia beru kezınde tekseru nysanasyna ainaldy, öitkenı standarttyŋ oryndaluy jūmys ıstegen saǧat sany boiynşa qataŋ tekserıldı. Sabaq türındegı mūndai oqytu osy jastaǧy balalardyŋ jas erekşelıgıne säikes kelmeidı.
Üşınşı. Jaŋa ülgılık oqu josparynda mūǧalımder men balalar arasyndaǧy özara ıs-qimylynyŋ negızderı qarastyryldy. Olarǧa balalardyŋ söileuın damytu, kıtap oqu, matematika negızderın üiretu, şyǧarmaşylyq jäne zertteu jūmystarymen ainalysu boiynşa kündelıktı jūmys kıredı. Būl qyzmet türlerın üi jaǧdaiynda da damytu maŋyzdy.
Törtınşı. Standartta balalardyŋ boiyna qūndylyqtardy sıŋırudıŋ täsılderı men ädısterı bar. Būl – ūlttyq, otbasylyq qūndylyqtar, patriottyq sezım, Otanǧa degen süiıspenşılık, qoǧamdaǧy mınez-qūlyq erejelerı, qauıpsızdık erejelerı jäne t. b.
Memleket basşysy tapsyrǧandai, qūrylysy bastalǧan mektepterdı aiaqtap, kelesı jyly jaŋa nysandardyŋ qūrylysyn bastau, üş auysymda oqityn, oquşy orny toly mektepter mäselesın şeşu qajet. Elorda mektepterındegı bılım sapasyn arttyru da özektı mäselenıŋ bırı. Problemalardy şeşudıŋ barlyq joly qarastyrylatyn «Astana bılımı» arnaiy qalalyq baǧdarlamasy äzırlenuı tiıs
Qoryta kelgende, balalardy tärbieleu men oqytuda būrynǧy standartta şekteu qoiu, belsendı oiyndarǧa uaqyttyŋ jetkılıksızdıgı, «partada» ūzaq otyru basym bolǧany belgılı. Jaŋa standart mektepke deiıngı ūiymdarǧa yŋǧaily boluǧa, qūndylyqtar men qūzyrettılıkterdı damytuǧa jäne jas balalar üşın tabiǧi oiyn ülgısın keŋınen qoldanuǧa baǧyttalǧan. Mūnyŋ bärı balanyŋ mektepte oqu daiyndyǧyn jäne aldaǧy bılım joly men ömırınde jetıstıkke jetıp, jan-jaqty damuyna äser etedı.
Oqu josparynyŋ ikemdılıgı kestenı jäne saǧat jüktemesın qataŋ retteudı boldyrmau arqyly qamtamasyz etıldı. Endı mektepke deiıngı ūiymdar erkın kün tärtıbın äzırlei alady.
Ötken jyl Balalar jyly boldy. Balalardyŋ qūqyǧy men müddesın qorǧau maqsatynda bırqatar ırı joba jüzege asyryluda. Alǧaş ret balalardyŋ äl-auqaty indeksı engızılıp, mekteptegı psihologiialyq qyzmetterdıŋ qyzmetı qaita formattalyp, bullingtıŋ aldyn alu şaralary qolǧa alynyp, äleumettık mäseleler şeşılıp jatyr. Balalar jyly ışınde bılım beru ūiymdarynda balalardyŋ tamaqtanuyn jaqsartu boiynşa şaralar qabyldandy. Apatty mektepterdı, üş auysymdy oqytudy jäne oquşy oryndarynyŋ tapşylyǧyn joiu üşın Prezidenttıŋ tapsyrmasy boiynşa «Jaily mektep» ūlttyq jobasy äzırlendı. Baǧdarlamaǧa säikes, qalalar men auyldarda 800 myŋnan astam jaŋa oquşy oryndaryna 401 mektep salynady.
Būǧan deiıngı negızgı maqsat 3-6 jastaǧy balalardy qamtu bolsa, endı Prezident tapsyrmasyna säikes 2 jastan bastap qamtu mındetı qoiylyp otyr. Ol üşın balabaqşalarda jaŋa oryndardy aşu josparda bar. Kelesı jyldyŋ özınde biylmen salystyrǧanda oryn 2,5 esege köp aşylady. Jan basyna qarjylandyru tetıgı özgertıledı. Balabaqşa qyzmetınıŋ sapasyn qamtamasyz etu üşın keşendı şaralar qabyldanady.
Balalardy tärbieleu men oqytuda būrynǧy standartta şekteu qoiu, belsendı oiyndarǧa uaqyttyŋ jetkılıksızdıgı, «partada» ūzaq otyru basym bolǧany belgılı. Jaŋa standart mektepke deiıngı ūiymdarǧa yŋǧaily boluǧa, qūndylyqtar men qūzyrettılıkterdı damytuǧa jäne jas balalar üşın tabiǧi oiyn ülgısın keŋınen qoldanuǧa baǧyttalǧan
Oryndardy böludıŋ aşyqtyǧyn qamtamasyz etu jäne qaitalaudy boldyrmau üşın balabaqşalarǧa esepke alu, tapsyrys beru jäne joldama beru üşın bıryŋǧai sifrlyq derekter bazasy qūrylady. Būl balabaqşalardaǧy oryndardy, kezekpen berılgen joldamalardy kündelıktı baqylauǧa, biudjet qarajatyn ünemdeuge jäne oryndardy böludegı sybailas jemqorlyq täuekelderın joiuǧa mümkındık beredı.
El Prezidentınıŋ tapsyrmasy boiynşa biudjet qarajaty esebınen äleumettık osal otbasylardyŋ balalary balabaqşalarda tegın tamaqpen qamtamasyz etıledı. Būl jerde äŋgıme qarjylai qiyndyqqa ūşyraǧan jäne ata-anasy balabaqşadaǧy tamaq aqysyn tölei almaityn otbasylardyŋ balalary turaly bolyp otyr.
1-4-synyptardyŋ 1,4 mln oquşysy tegın bır rettık ystyq tamaqpen qamtamasyz etıledı.
Baǧdarlamada balalardyŋ densaulyǧyna erekşe nazar audarylǧan. 50 sauyqtyru lagerı aşylady.
Balalardyŋ şyǧarmaşylyq jäne ziiatkerlık äleuetın damytu üşın kemınde 100 jaŋa ırı nysan salu josparlanyp otyr. Būl mektepten tys ūiymdardyŋ balalardyŋ tūratyn jerınen qadamdyq qoljetımdılıgın qamtamasyz etedı.
Qazır oquşylar saraiyn, muzyka jäne öner mektepterın jeke sektorǧa berudı qospaǧanda, zaŋnamalyq deŋgeide şekteuler belgılenude.
Orta bılım beru jüiesınde qajettı oqu materialdaryn sifrly formatqa köşıru arqyly pänderdı oqytudyŋ innovasiialyq joldary engızıledı.
«Jaily mektep» ūlttyq jobasy aiasynda 842 myŋ jaŋa oquşy ornyn qūru josparda bar.
Mektepter robototehnika, himiia, biologiia jäne fizika boiynşa 7 myŋ pän kabinetımen qamtamasyz etıledı.
Jyl saiyn şaǧyn qalalardaǧy, audan ortalyqtary men auyldardaǧy myŋǧa juyq mektep jaŋartylady.
Jaŋa käsıbi qabyldauşy otbasy instituty engızıledı. Būl balalardy balalar üiınde emes, üide tärbieleuge mümkındık beredı.
Barlyq kolledj, mektep pen balabaqşa qauıpsızdık şaralarymen qamtamasyz etıledı. Küzet organdaryna qoiylatyn talaptar küşeitıledı.
Memleket basşysy tapsyrǧandai, qūrylysy bastalǧan mektepterdı aiaqtap, kelesı jyly jaŋa nysandardyŋ qūrylysyn bastau, üş auysymda oqityn, oquşy orny toly mektepter mäselesın şeşu qajet. Elorda mektepterındegı bılım sapasyn arttyru da özektı mäselenıŋ bırı. Problemalardy şeşudıŋ barlyq joly qarastyrylatyn «Astana bılımı» arnaiy qalalyq baǧdarlamasy äzırlenuı tiıs.
Eskı jüie boiynşa «bırınşı», «joǧary» sanaty bar mūǧalımder jūmys nätijelerın jan-jaqty qorytyndylau arqyly «pedagog-moderator» bılıktılık sanatyna auyssa, onda ŪBT-dan bosatylady.
Zeinet jasyna şyǧuǧa tört jyldan aspaityn uaqyt qalǧan mūǧalımder attestasiiadan bosatylady.
«Oqu-aǧartu ministrlıgı mūǧalımderdıŋ attestasiiadan ötu erejesıne özgerıster engızdı» dedı Oqu-aǧartu ministrlıgı orta bılım komitetınıŋ töraǧasy Gülmira Karimova.
Būl rette pedagogtardyŋ ūsynystary men tılekterı eskerıldı. Mysaly, būryn, eŋbek ötılıne jäne täjıribesıne qaramastan, barlyq mūǧalım ŪBT tapsyrsa, endı jekelegen sanattar ŪBT-dan bosatylady. Būl 30 jyl pedagogika ötılı bar, zeinetke şyǧuǧa 4 jyl qalǧan mūǧalımderge de qatysty. Attestasiia mūǧalımderdıŋ bılıktılık deŋgeiın anyqtau maqsatynda ötkızıletının, onyŋ nätijelerı boiynşa olarǧa bılıktılık sanaty taǧaiyndalatynyn nemese bekıtılgenın jäne jalaqynyŋ 30-dan 50 paiyzǧa deiıngı mölşerınde ai saiynǧy üstemeaqy tölenedı.
