Tanym

SAQ KÖSEMI – SARYARQADA

Nazarbaev ortalyǧynda Konstitusiia künı merekesıne orai, «Saq kösemınıŋ qorǧany» atty jaŋa zal saltanatty türde aşyldy. Ekspozisiialyq zalǧa ataqty Berel qorǧanyna jürgızılgen qazba jūmystary kezınde tabylǧan qyryq jädıgerdıŋ tüpnūsqasy qoiyldy. Onyŋ ışınde er adam men äiel adamnyŋ sarkofagy, üş attyŋ qaŋqasy, jylqylarǧa saltanatty jaǧdaida kigızıletın äbzelderdıŋ qalpyna keltırılgen türı jäne osy äbzelderdıŋ jekelegen bölıkterı bar. Kösemdı nemese köşpelı aqsüiek ökılın jerleudegı jylqynyŋ ekspozisiialyq jinaqtama beinesı körermenderdı Bereldıŋ baiyrǧy tūrǧyndarynyŋ jūmbaq älemıne jeteleidı.

Būl jerde organikalyq eksponat­tar­dyŋ dūrys saqtaluyna barlyq jaǧdai jasal­ǧan.­ Tıptı, auanyŋ ylǧal­dy­ly­ǧyna deiın baqy­la­nyp otyrady.
Berel qorymy Qazaqtyŋ Altai jerınde, Şyǧys Qazaqstan oblysynyŋ Qatonqaraǧai auda­nyn­da­ǧy osy attas auyldan oŋtüstık batys­qa qarai jetı şaqyrym qaşyqtyqta orna­las­qan. Ol tas­pen­ qalanǧan otyz bır obadan tūrady. Qorym Būq­tyr­ma özenınıŋ oŋ jaǧasyndaǧy biık tau bauraiyn­da­ǧy äsem jazyqta, teŋız deŋgeiınen 1120 metr biık­tık­te tūr. Berel obalarynyŋ derekterıne 1998­ jyl­dan ǧylymi jäne restavrasiialyq jūmys jürgızıle bastady.

Berel qorymyndaǧy ırı obalardyŋ bırıne Älkei Marǧūlan atyndaǧy arheologiia insti­tu­ty­nyŋ halyqaralyq arheologiialyq ekspedi­siia­­sy qazba jūmystaryn jürgızdı. Resei, İtaliia, Fransiia memleketterınen mamandar arnaiy şaqyryldy. Ekspedisiiaǧa Berel oba­la­ryn tapqan qazaqtyŋ belgılı arheology Zainolla Samaşev jetekşılık ettı.­ Qaitalanbas ärı asa qūndy qazbalardy qaita qalpyna keltıru jūmys­tarymen suretşı-restavra­tor­ Qyrym Altynbekov ainalysty.
Berelden tabylǧan qazbalar – elımızdıŋ mädeni jäne ǧylymi ömırındegı aituly oqiǧa. Qorymda jürgızılgen qazba jūmystary b.z.d. I myŋ­­jyl­­dyq­tyŋ­ ekınşı jartysy men aiaǧyndaǧy Qazaqtyŋ Altaiyn mekendegen halyqtyŋ mäde­nietın tanyp-bıluge jaǧdai jasaidy. Qaz­ba­lar­dyŋ basym bölıgı on bırınşı obadan tabyldy. Mäŋgı toŋ linzasy oba­dan tabylǧan arte­fak­tı­ler­dıŋ bügıngı künge būzyl­mai jetuıne sebepşı boldy jäne b.z.d. IV-III ǧasyrlarda ömır sürgen Saq kösemıne tiesılı salt at­tyŋ saltanatpen jab­dyq­tal­ǧan äbzelderıne naqty ǧylymi ärı tolymdy jaŋartu mümkın­dıgın tuǧyzdy.

Qazırgı kezde Berel qorymyndaǧy qazba jūmys­­tary jalǧasuda. Būl qorǧannan bölek, arheo­log­tar ǧūndardan keiın Qazaq jerın meken­­de­gen türkı taipalarynyŋ eskertkışterın zert­tep jatyr. Tabyl­ǧan eskertkışterdıŋ köbısı – muzykalyq aspap­tar men medisinalyq zattar.

Zaldyŋ aşylu saltanatynda Nazarbaev orta­ly­ǧy­ direktorynyŋ ǧylymi-gumanitarlyq jūmys jönındegı orynbasary, filosofiia ǧylymynyŋ doktory, Europa Önerı odaǧynyŋ laureaty Leila­ Mahat, Älkei Marǧūlan atyn­daǧy arheologiia insti­tu­tynyŋ bas ǧylymi qyzmetkerı, tarih ǧyly­mynyŋ doktory, Berel qorǧanyn halyqqa tany­tuşy Zainolla Samaşev, tanymal türkolog, filologiia ǧylymdarynyŋ doktory, professor Myrzatai Joldasbekov söz söiledı. Olarǧa Nazar­baev ortalyǧynyŋ atynan Alǧys hat tapsyryl­dy­ jäne jaŋa zaldy aşu qūrmetı berıldı.

Ashat RAIQŪL

Taǧyda

admin

«Astana aqşamy» gazetı

Ūqsas jaŋalyqtar

Pıkır üsteu

Back to top button