Jaŋalyqtar

Sot jüiesıne de talap joǧary

Prezidenttıŋ bes institusionaldy reformasynyŋ bırınde elımızdıŋ sot jüiesıne de airyqşa mındetter jüktep, sudialardy ırıkteude barynşa aşyqtyqty qamtamasyz etu mäselesın qoiǧan edı.

Sot jüiesınıŋ memlekettık basqarudy jetıldırudegı, eldegı äleumettık-ekonomikalyq mındetterdı şeşudegı, şaǧyn jäne orta biznes subektılerı men investorlardyŋ qūqyn qorǧaudaǧy rölı ülken. Osyǧan orai Astana qalalyq soty qazırgı jahandyq qaterlerdı qaperge alǧan ekonomikalyq saiasattaǧy erekşelıkterdı eskere otyryp, käsıpkerlık pen investisiiany sottyq-qūqyqtyq qorǧau, otandyq jäne şeteldık investorlardyŋ qūqylaryn qorǧaudyŋ maŋyzyn arttyru baǧytynda auqymdy şaralar atqaruda.
Atap aitar bolsaq, investisiialyq daulardy şeşu boiynşa sot ısın jürgızudıŋ jaŋa modelın qūru mäselelerı pysyqtaluda. Mäselen, Parlament Mäjılısınıŋ ekınşı oqylymynda maqūldanǧan jaŋa redaksiiadaǧy Azamattyq prosestık kodeks jobasynda Joǧarǧy sotta investisiialyq daulardy qaraityn alqa jäne Astana qalasynyŋ sotynda mamandandyrylǧan sudialar qūramyn jasaqtau qarastyrylǧan. Joǧarǧy sotta qūrylatyn alqa ırı investorlardyŋ qatysuymen bolatyn daulardy, al Astana qalasy sotynyŋ mamandandyrylǧan sudialar qūramy investorlardyŋ qatysuymen bolatyn daulardy qaraidy dep josparlanuda. Būl model şeteldık sarapşylardyŋ ǧylymi-konsultativtık keŋes jūmysyna qatystyryp, investisiialyq dau-damaidy bırlese qarauǧa mümkındık beredı.
Būǧan qosa, sot törelıgın odan ärı mamandandyru maqsatynda daulardy investorlardyŋ jäne Astana öŋırlık qarjy ortalyǧy müşelerınıŋ qatysuymen qarai alatyn märtebesı oblystyq sotqa teŋestırılgen.
Sottar qyzmetınıŋ eŋ basty mındetı – sot törelıgın uaqtyly ärı sapaly türde jüzege asyru, Elbasy atap ötkenındei, meilınşe aşyq boludy qamtamasyz etu. Osyǧan bailanysty elektrondy sot jüiesın tereŋırek engızıp, halyqtyŋ ädılsotqa degen senımın arttyru maqsatynda da aitarlyqtai jūmystar qolǧa alynǧan. Qazırgı kezde «Elektrondy ükımet» baǧdarlamasy şeŋberınde barlyq sot organdarynyŋ qyzmetı kezeŋ-kezeŋımen elektrondy tehnologiiaǧa köşırılıp keledı. Zamanaui ozyq ädısterdıŋ qoldanyluy sudialar men sot mäjılısı hatşylarynyŋ jūmysyn jeŋıldetıp, sot otyrysynyŋ hattamasyndaǧy eskertulerdı azaituǧa, ıs jürgızu resımın jeŋıldetuge yqpalyn tigızıp, halyqtyŋ sot törelıgıne jügınu üderısın oŋailata tüsude. Sandyq elektrondy qoltaŋbasy bar el azamattary talap aryzdaryn, elektrondy qūjat türındegı sot hattamalaryn «elektrondy ükımet» (www.egov.kz) portaly arqyly jıberu mümkındıgıne ie. Sot öndırısıne qabyldanǧan aryzdyŋ qandai kölemde, qai därejede qaralyp jatqandyǧy turaly mälımettı elorda tūrǧyndary qalalyq sottyŋ resmi saitynan bıle alady. Sol siiaqty sot öndırısıne qatysuşylar ıstıŋ jüru barysy turaly aqparat alyp, sot aktılerı jaiynda kerektı maǧlūmattarmen tanysa alady. Barlyq jergılıktı sottar «E-sud» «elektrondyq ükımet» portalyn qūryp, azamattardyŋ elektrondyq talap-şaǧym beruıne, elektrondyq sot hattamasyn aluyna mümkındık jasap keledı. Endı, mıne, «Sot kabinetı» servisı ıske qosylyp, halyq igılıgıne jol tartty.
Sot jüiesınıŋ konstitusiialyq derbestıgı men täuelsızdıgın nyǧaituda, ädılsot bedelın arttyrudaǧy basty mäsele – materialdyq-tehnikalyq jäne zamanaui aqparattyq tehnologiiany keŋırek engızu. Būl rette sot proseduralarynyŋ aşyqtyǧy men aiqyndyǧy, sot ısın jürgızudıŋ tiımdılıgı men obektivtılıgı, būqara halyqtyŋ sotqa qoljetımdılıgı elektrondy innovasiialyq jüienı engızu arqyly arta tüspek. Qazırgı «Sot kabinetı» men «Sot qūjattarymen tanysu» qyzmetterı azamattardyŋ öz qūqylaryn keŋınen paidalanularyna septıgın tigızedı. Būǧan qosa, «Sot kabinetı» onlain qyzmetı sottardyŋ qyzmetın de jeŋıldete tüspek.
Memleket basşysy sot qyzmetkerlerıne qoiylatyn bılıktılık talaptaryn qataitu qajettıgın, sudialar korpusyndaǧy orynnan ümıtker kandidattyŋ notariusta, polisiiada nemese zaŋgerlık JOO-da emes, sot jüiesınde bes jyldan kem emes jūmys ötılı boluy kerektıgın atap aitty. «Qyzmetın jaŋa bastaǧan sudialar üşın ūzaqtyǧy bır jyldan kem emes synaq merzımın engızu de maŋyzdy, ony tabysty ötkennen keiın olardyŋ üzdıkterı sudialyqqa sailanuy qajet. Kez kelgen joǧary tūrǧan sudia tömengı sottarda jūmys ıstep köruı kerek» dedı.
Astana qalasynyŋ audandyq sottaryna taǧaiyndalǧan sudialardyŋ ortaşa jasy 30-35 jasty qūraidy. Sondai-aq, jaŋadan taǧaiyndalǧan sudialardyŋ barlyǧy derlık audandyq jäne soǧan teŋestırılgen sottarǧa bölındı. Būl jas mamannyŋ teoriiamen praktikany qatar ūştastyryp, bılıktılık deŋgeiın köteruge, bılımın ıs jüzınde erkın şyŋdauyna jaǧdai jasaityny sözsız.

Renat TAUYMBEKOV,
Astana qalalyq sotynyŋ keŋse basşysy

Taǧyda

Ūqsas jaŋalyqtar

Pıkır üsteu

Back to top button