1941-1945 jyldardaǧy sūrapyl soǧysqa qatysqan erjürek maidangerlerdıŋ qatary kün sanap sirep barady. Qazırgı taŋda elımız boiynşa 5 myŋnyŋ üstınde ǧana soǧys ardagerı qalǧan. Al, sol qiian-keskı qyrǧynda jürıp, eren erlıktıŋ ülgısın körsetken 500 qazaqstandyq Keŋes Odaǧynyŋ Batyry atandy. Osy qaharmandardan 70 jyldyqqa jalpaq qazaq elı boiynşa aman-esen jetıp otyrǧan közı tırı jalǧyz batyr – 92 jasqa taiaǧan İvan Vasilevich Kosenkov.
Batyr atamyz Almaty oblysynyŋ Üştöbe qalasynda tūrady. Maidanger Şyǧys Qazaqstan oblysyna qarasty Bogoslovka auylynda 1923 jyly düniege kelgen. Sol jerden jetı jyldyq mekteptı tämamdap, eŋbekke aralasady. Otyzynşy jyldardaǧy halyqty qaljyratyp ketken auyr zūlmattan el eŋsesın endı jiyp kele jatqanda, tūtqiyldan soǧys būlty töngenı mälım. El ışındegı qolyna qaru ūstai bıletın er azamattardyŋ barlyǧy jappai äsker qataryna tartyldy. Solardyŋ qatarynda jas jıgıt İvan da boldy. Ol naǧyz soǧysty 1942 jyly Novomoskovsk selosynan bastaǧan. Artilleriialyq qūramnyŋ serjanty bolǧan İvan Kosenkov Ukraina jerındegı qandy ūrystardy bastan keşıredı. Äsırese, keŋes äskerlerı üşın Dnepr şaiqasy öte auyr bolǧany tarihtan mälım. Jau äskerlerı de tastai bekınıp, berıspei jatyp aldy. Däl osy ūrysta 20 jasqa jaŋa tolǧan erjürek jıgıt eren erlık körsetedı. Mūzdai qūrsaulanǧan jaudyŋ betın qaitaru üşın jas serjant özınıŋ qūramymen Dnepropetrovsk oblysynyŋ Solonianskii audanyna qaraityn Voiskovoe selosy maŋynda Dnepr özenınen ötıp, onyŋ batys jaǧasyndaǧy plasdarmǧa basyp kırıp, ony baqylauǧa alady. Odan soŋ Voiskovoe selosynyŋ oŋtüstık şetınen būzyp kırgen qūram nemıstıŋ ekı märte şabuylyn toitaryp, ekı artilleriialyq qaruyn, ekı avtokölıgın joiyp, jau äskerınıŋ bır top soldaty men ofiserın jer jastandyrady. Osylai alty kün men tünge sozylǧan şaiqasta batyr qarulasy Mihail Goliakov ekeuı üş tanktıŋ aldyn bögep, snariad tielgen avtomaşina men bronetransporterdı jaryp, közsız erlık jasaidy. Oǧan osy janqiiarlyǧy üşın KSRO Joǧarǧy Keŋesı Prezidiumynyŋ 1944 jyldyŋ 22 aqpandaǧy Jarlyǧymen «Keŋes Odaǧynyŋ Batyry» degen joǧary ataq berıldı. Sol kezde ol näbary 21 jasta edı.
İvan Vasilevich maidan dalasynda 333-şı atqyştar diviziiasynyŋ 1118-şı atqyştar polkı qūramynda jürıp, Mäskeuden Bolgariiaǧa deiın tolarsaqtan saz keşıp barǧan. Soŋǧy şaiqasta auyr jaralanyp, tuǧan elıne oralady.
Oq pen ottyŋ ortasynan aman oralǧan batyr soǧystan keiın beibıt ömırde de temırjol salasynda ūzaq jyl eŋbek etıp, öz ısınıŋ känıgı şeberı atanady.
Maidangerdıŋ jūbaiy men jalǧyz ūly osydan alty jyl būryn dünieden ozǧan eken. Qariianyŋ qazırgı taŋda tört nemere men tört şöberesı bar. Eŋ kışısın atasynyŋ qūrmetıne İvan dep atapty. Ol qazır jetı jasta.
– Būiyrtsa, osy nemeresı aldaǧy jetpıs jyldyq torqaly toiǧa atasyn jetelep alyp şyqpaq oiy bar, – deidı maidangerdıŋ qyzy Olga İvanovna.
Azamat ESENJOL
