Su – tırşılık közı. Ömır süru üşın onyŋ maŋyzdy ekenın ärkım bıledı. Bıraq, elımızde su tapşylyǧymen qatar, ony ysyrap qylu jaiy da az söz bolyp jürgen joq. Mıne, «Astana su arnasy» AQ sumen jabdyqtau bölımınıŋ basşysy Düisenbai Şaikenov naq osy jönınde äŋgımeleidı.
– Elordada sudy tūtynudyŋ jai-küiı qalai?
– Barşaǧa belgılı, qalany sumen jabdyqtaudyŋ negızgı közı – Astanalyq su qoimasy. Onyŋ jobalyq kölemı – 410,9 million tekşe metr. Qazır onda 301 million tekşe metr nemese jalpy kölemnıŋ jetpıs üş paiyzyndai su bar dep esepteledı.
Ötpelı jyldyŋ on aiynda şahar tūrǧyndary men ūiymdary 49,5 million tekşe metr auyzsu tūtynǧan. Būl körsetkış jyldyŋ soŋyna deiın 60 million tekşe metrge jetedı dep boljanuda. Öitkenı, jyl saiyn su tūtynu kölemı aitarlyqtai ösude. Mäselen, üş jyl būryn qala halqy tört million tekşe metr su tūtynsa, qazır ol jetı million tekşe metrge jetken.
– Su qūbyrlary uaqytynda jaŋartyla ma?
– 2010-2013 jyldar aralyǧynda jalpy ūzyndyǧy 69 km su qūbyry jaŋartyldy. Jyl saiyn apatty jaǧdailardy boldyrmau maqsatynda tozǧan kärızderdı auystyru jūmystary josparly jürgızıledı.
Biyl su qūbyry jelılerındegı qysymdy retteu jäne baqylau maqsatynda arnauly mälımetterdı onlain tärtıbınde dispetcherlık basqaru ortalyǧyna berudıŋ avtomattandyrylǧan jüiesı engızıldı. Sonymen qosa, ekınşı kötergış sorǧy stansasyndaǧy jiılıktı türlendırgış arqyly sorǧy agregattarynyŋ jūmysyn avtomatty retteu ıske qosyldy. Nätijesınde 2012 jyly jelılerdegı apattar sany 2011 jylǧa qaraǧanda 30 paiyzǧa azaidy. Al, biylǧy on bır aida da ol jiyrma paiyzǧa tömendep otyr.
– Sudy ünemdeu mäselesı qalai?
– Joǧaryda aityp ötken jüielı jūmystar su şyǧynyn 2010 jyly 21,02%-dan 2012 jyly 19,94 %-ǧa deiın azaituǧa mümkındık berdı. Su şyǧynyn azaitu öndırıstık-tehnologiialyq ürdıstıŋ ajyramas bölıgı ekenı belgılı. Sondyqtan, süzgıler men süzgı stansasynyŋ rezervuarlary uaqytynda şaiylady.
Keiıngı kezde tūtynuşylardy sudy esepke aludyŋ jalpy üilık qūraldarymen qamtu boiynşa ıs-şaralar jürgızıldı. Baǧa saiasatyn tüsındıru maqsatynda käsıporyn qyzmetkerlerı qala tūrǧyndarymen jiyndar ötkızedı.
Sudy ünemdeudıŋ tiımdı joly – tūrǧyn üiler men päterlerde esepke alu qūraldaryn jappai ornatu jäne tūtynuşylardyŋ auyzsudy ūtymdy (su qūbyry şümegın uaqtyly jabu, eskırgen qūbyrlardy der kezınde almastyru) paidalanuy. Ärbır tūrǧyn osy aitylǧandardy būljytpai oryndap otyrsa, qalada auyzsudy ünemdeuge bolady.
