Jaŋalyqtar

SŪLU ÄLEMNIŊ SOQPAǦY

«Söz önerınıŋ» siqyry

Zeinolla Qabdolovtyŋ özınen būryn ädebiet teoriiasyna kırıspe oqulyǧy – «Söz önerımen» tanystym.

Ol bylai boldy…

Mektep bıtırgen soŋ, Qazaq himiia-tehnologiia institutyna «qūrylys būiymdary men ja­samalarynyŋ öndırısı» maman­dyǧy boiynşa oquǧa tüstım. Tüges­sem, injener-tehnolog bolyp şy­ǧuǧa tiıs edım. Bıraq, öleŋge äuestıgım boiymdy bilei berdı. Sol kezdegı özım qūralpy qiialkeş jastar sekıldı kıtap dükenderın aralauǧa qūmarmyn. Bügıngıdei «Eldorado», «Ekonomik-S» ıspettı jarqyl-jūrqyl atauly kıtap dükenderı de, közıŋ men kö­ŋılıŋdı san saqqa jügırtıp adas­tyratyn aluan türlı kıtap ta joq. Ärı ketse, maŋdaişasynda «Nasihat» degen sovettık jazu tūrady. Bıraq ädebi kıtaptyŋ qadırı zor. Älde ärkımge öz zamanynyŋ mülkı qūndy körıne me, qaidam… Kiımnen sauyry aqjem «Tehas» djinsiı, oqityn dünieden Mūqa­ǧalidyŋ, Tölegennıŋ, Jūme­kennıŋ, Qadyrdyŋ jyr jinaqtary ızdeseŋ taptyrmaidy. Tıptı «Bukinistke» de eşkım ötkızbeidı. Ol­jastyŋ atyşuly «AZiIа»-syn tätemnıŋ (äkemdı solai ataimyn) qoŋyr şamadanynyŋ ışıne jasyryp qoiǧan jerınen «ūrlap» oqyǧanmyn (sonda tüsınıp jarytqanym şamaly, äiteuır talap bar). Bılımge baiyp jatqan şaharym Şymkentte de üirenşıktı ädetpen qoryǧanym – kıtap dükenı. Söitıp, qyrküiek aiynyŋ bastapqy künderınde «Zeinolla Qabdolov. Söz önerı» degen jazuy bar kökşıl mūqabaly kıtapqa kezıktım. Sol, 1982 jyly «Mektep» baspasynan şyǧypty. Tolyqtyrylǧan, öŋdelgen üşınşı qaitara basylymy körınedı. Satyp aldym. Vişnevskii köşesındegı özım tūryp jatqan eskı jataqhana bölmesınıŋ tar söresıne orys ädebietşısı Vadim Kojinovtyŋ «Stati o sovremennoi literature» degen qyzyl tüstı kıtabymen bırge «Joǧary matematika», «Organikalyq himiia», «Teoriialyq mehanika», taǧy sol siiaqty qazdai tı­zılgen oqulyqtardyŋ arasyna syǧylysa jaiǧasty. Bara-bara syǧylysqanyn qoiyp, älgılerdı yǧystyryp şyǧara bastady. Kündelıktı miǧa qūiylyp jatqan tehnikalyq terminder de menıŋ sanamda ädebi ūǧymdarmen şatysuǧa, şarpysuǧa qarady. Bärıne kınälı – kün saiyn üstelımnıŋ üstınde jatatyn «Söz önerı». Qūşyrlana, qūştarlana oqimyn. Oqulyq bola tūra, qalai ädemı, äserlı jazylǧan dep taŋ qalamyn. Zertteuşı deuden görı, naǧyz jazuşynyŋ qalamynan örılıp şyqqanǧa laiyq öŋşeŋ bır ınju-marjan söilemder. Ma­ǧynasy da myŋsairam. Qatty ūna­ǧan jerlerın ädeiı arnaǧan qalyŋ däpterıme sözbe-söz köşırıp alamyn.

Sonyŋ bırı mynau: «Vladimir Maiakovskii sözdıŋ ken rudasy sekıldı ekenın aitqan-dy. Tek, sol rudanyŋ naǧyz asylyn arşyp ala bılu kerek. Är söilem emes-au, är söz üşın qūddy zergerşe eŋbektenu qajet. Keide auyr eŋbekpen tabylǧan «bır ǧana söz bükıl bır paraǧyŋdy özıŋ qalaǧan tabiǧi tüske boiap bere alady, – deidı Leonid Leonov, – tek ol üşın jazuşy söz himiiasyn igeruge tiıs». Söz himiiasyn igeru!.. Obrazǧa tek qana osy jolmen baruǧa bolady».

Būl joldarǧa nege sonşalyqty män beremın?

Öitkenı, Abduraimov degen aq şaşty qartaŋ özbek oqytatyn «Geologiia negızderı» pänınıŋ därısınde jyraqtaǧy Alpı men jaqyndaǧy Alataudyŋ tas qatparlary turaly äŋgıme qozǧalyp jatqanda, «Maiakovskiidıŋ ken rudasy» jaiynda oilanyp otyram;

Bılımpaz tatar mūǧalima Kasimova men talapşyl evrei apai Miasnikova jürgızetın beiorganikalyq himiianyŋ laboratoriialyq sabaq­tarynda tanau aşytatyn iiu-qiiu küŋırsık iısten basym ainalyp, Leonid Leonovtyŋ «söz himiia-syn igeru» mäselesı jönınde būldyr qiialǧa batam…

Söitıp äueiılenıp jürgende, qyrküiektıŋ aiaǧyna qarai bızdı, iaǧni, studentterdı äi-şäiǧa qa­rat­pastan bırneşe avtobusqa tiep, Maqtaral audany «Kommunizm» keŋşarynyŋ Jantaqsai degen uchaskesıne azapty jūmys­qa – maqta terımıne äkettı. «Kör­pe-jastyqtaryŋdy, kese-qasyqtaryŋdy özderıŋmen ala jüresıŋder» degen tapsyrmaǧa säikes tüiınşegımız qat-qat. Jol qapşyǧymnyŋ bır būryşyna «Söz önerın» de süŋgıttım. Ekı aiǧa juyq bel şoiyrylyp, tyrnaq jelıngen, men üşın sūmdyq soiqan nauqannyŋ kezınde janyma serık boldy. Özımız jaiǧasqan baraktyŋ ölımsıregen şamynyŋ jaryǧymen tün ortasy auǧanşa köz maiymdy tauysa, qaita-qaita şūqşiiatynym – sol kıtap…
Qaraşaǧa taman maqtadan aman-esen oralyp, oquǧa qaita kırısken kezde ädebietke büiregım äbden būrylyp bıtken edı.

Onyŋ üstıne «Syzba geometriiadan» sabaq beretın Dina Jandarbekova degen oqytuşym Oljastyŋ, dälırek aitqanda, onyŋ poeziiasynyŋ «poklonni­sasy» bolyp şyqty. Al «Qū­ry­lys materialdarynyŋ» därıs­kerı Komarova: «Menıŋ oqu baǧ­darlamasy boiynşa auditoriia­da tüsındıretın närselerımdı mındettı türde bıluge tiıssıŋder. Al keiın emtihannyŋ üstınde ne Evtuşenkodan, ne Voznesenskiiden öleŋ oqyp bermeseŋder, täuır baǧa dämetpeŋder», – dep temır-tersekke jüirık, bıraq ädebietke şorqaq kurstastarymnyŋ zäre­lerın ūşyrdy. Sözı jäi söz emes, özı orys poeziiasyna jetık adam. Leksiiasynyŋ soŋyn ūdaiy ruhani pıkırtalasqa arnaidy. Al, instituttyŋ oqu ısı jönındegı prorektory Vasilii Kirillin ärı öleŋ şyǧaratyn, ärı muzyka jazatyn, «Za injenernye kadry» gazetınde tuyndylary jariialanyp tūratyn önerlı kısı eken. Söitıp, menı «qūdai jarylqady». «Söz önerı» arqyly jüielep alǧan az-mäz ädebi sauatym kädege jarap, poeziiaǧa yntyq «tehnarlardyŋ» tılın tabuyma septıgın tigızdı. Köp ūzamai, talantty telejurna­list Ätipa Ysqaqova apaiym arqyly berıp jıbergen balausa jyrlaryma qatysty Fariza Oŋǧarsynova basqaratyn «Pioner» jurnalynyŋ redaksiiasynan: «Toptama öleŋderıŋ aldaǧy jylǧy 5-sanda jaryq köredı. Suretıŋdı saludy ūmytpa», – degen hat keldı. Artynan instituttyŋ qūrylǧanynyŋ 40 jyldyǧyna arnalǧan saltanatty keşte öleŋ oqu mümkındıgıne «qol jetkızdım».

Ol zamanda «lirikter» men «fizikterdıŋ» jarastyǧy jaiynda jiı söz etıler-dı. Men bolaşaq ūstazymyz, «Söz önerınıŋ» avto­­ry – akademik Zeinolla Qabdolovtyŋ da «lirikterdıŋ» – ädebietşılerdıŋ sapyna «fizik­terdıŋ» – kenşılerdıŋ qatarynan Äuezovke degen şeksız ıŋkärlıgınıŋ arqasynda auysyp barǧanyn älı bılmeitın edım…
Sonymen, akademikter Sūl­tan Süleimenovtıŋ, Ömırbek Jol­dasbekovtıŋ, Nädır Nädırovtıŋ eŋbektegı ızderı qalǧan, tanymal qairatkerler Mars Ürkımbaev, Mūrat Jūrynov, Orazaly Säbden, Zauytbek Tūrysbekov, Uälihan Bışımbaev, Bolat Jylqyşiev tamamdaǧan şyn mänınde ǧajaiyp oqu ordasy – QazHTİ-de bırınşı kurstan ärı qarai oqymadym. Jaz şyǧysymen Almatyǧa tarttym. QazMU-dıŋ filfagyna talap­kerlerdıŋ sany orasan köp bolǧandyqtan, mülde «dalada» qaluǧa täuekelım barmai, jurfakqa qūjat tapsyrdym.
Şyǧarmaşylyq konkurstan keiıngı bırınşı emtihan qazaq tılı men ädebietı pänı boiynşa edı. «Söz önerın» büge-şıgesıne deiın täptıştegen ümıtkerge ne tosqauyl bolsyn? Mynadai bilet keldı: «1-sūraq. Abai öleŋ men öner turaly; 2-sūraq. Ǧabit Müsırepovtıŋ otyzynşy jyldardaǧy äŋgımelerı; 3-sūraq. Üsteu jäne onyŋ türlerı; 4-sūraq. Söilemdı morfologiialyq taldau: «Aqan men Yban kiıngende, su betındegı şüpırlegen qūstar qobalji bastady (T.Älımqūlov)». Emtihanşy ekı mūǧalım – bırı er azamat, bırı äiel bılımımdı «beske» baǧalady. Būl ūiǧarymdary pän komissiiasy töraǧasynyŋ aldynda bekidı eken. Al, ol töraǧa kım bop şyqty deisız ǧoi… İä, anyq… özım sözıne qanyq… seneiın be, senbeiın be – Zeinolla Qabdolov! Betpe-bet bırınşı köruım. Abyrjyp tūr­myn. Qos mūǧalımnıŋ taq-tūq pıkırınen soŋ: «Äkele qoiyŋdar qaǧazdaryŋdy. Qolymdy qoiyp jıbereiın. Bıletın balanyŋ ıletın baǧasy «üzdık» qoi… Ainoo-la-iyn, sürınbei öt basqalardan» – dep, men jaqqa öŋınen nūr şaşa emırene bır qarap qoidy. Quanyştan ba, qobaljudan ba, ökpem auzyma tyǧylyp qaldy – tıl joq…

Tıl soŋyra şyqty. Alǧaşqy sessiianyŋ aiaǧynda «Ädebiet teoriiasynan» emtihan boldy. Qabdolov bızdıŋ kursqa därıs oqy­mady, bıraq negızgı oqulyǧymyz – «Söz önerı». Qalpaqpen ūryp alamyn degen «bılgıştıgım» ziia­nyn tigızdı me, äiteuır emtihan­nan «tört» aldym. Masqara qinal­dym. Yzaǧa bulyǧyp, boiymdy namys budy. Endı qaittım?! Köz aldyma Zeinolla aǧanyŋ jyly külımsıregen jüzı elestedı. Sodan bır batyldyǧym ūstap, kafedrasynyŋ esıgın aştym. Ǧajap bolǧanda, Qabdolov oŋaşa otyr eken. Kırıp, amandasqan boida… öi, bır – «nazym» men «nalamdy» aŋyrattym deisıŋ… «Söz önerın» qalai kezıktırgenımnen bastap, ber jaǧyndaǧy äserlerımdı tük qaldyrmai aityp jatyrmyn, aityp jatyrmyn… Qolymda – baiaǧy kıtaptyŋ özı… «Ainoo-laiyn… dūrys eken… apyrmai,ä…» degen sözderı qūlaqqa şalynǧan saiyn tögıle tüsem… Äzer toqtadym.

«Al endı, sen bylai ıste, – dedı ūstaz. – Dereu ana dekanatqa jügır. Qaita tapsyruǧa napravlenie jazdyryp al. Sosyn taŋerteŋ maǧan kel. Özım qoiyp berem «bestık» baǧaŋdy».
«Rahmet!» dedım bar bolǧany.

Almaty būlttanyp tūr edı; aǧa­nyŋ aşyq aspanyn körıp, köŋılım batpan kırden tazarǧandai küi keştım. Dekanatqa da bas sūqqam joq. Erteŋıne poiyzǧa biletım bar. Kanikul ǧoi. Auylǧa, üige degen saǧynyş jeŋıp kettı. Ärı, «baǧada tūrǧan ne bar?!.». Eŋ bastysy, Zeinolla aǧama mūŋymdy şaqtym, ol tyŋdady. Auyzşa «bes» qoidy…
Osylaişa «Söz önerınen» alǧan «törttıgım» menıŋ diplomymdaǧy kıleŋ «bestıktıŋ» ortasynda jalǧyz-dara oqşyraiyp, sonau bır samala sätterımdı eske salyp qoiady.
Boi jetpeitın biık

Estelık – ötken ömırıŋmen köŋıl keŋsesındegı kezdesu. Onyŋ saǧynyşymen jabyrqatatyn da, sabylysymen jatyrqatatyn da sätterı bar. «Filfak, jurfak – bır tuǧan…» deidı ǧoi. Filfaktaǧy Zeinolla aǧany oila­sam, jadyma jurfaktaǧy qos ūstazym qosarlasa oralady. Bırı – Tauman Salyqbaiūly Amandosov, ekınşısı – Temırbek Qojakeev. Qazbalap qaiteiık, ekeuınıŋ «jūldyzdary jaraspai» ötkenın jūrttyŋ bärı bıledı. Al, Zeinolla aǧa olardyŋ qai-qaisysymen de syilas-tūǧyn.

Zadynda, Tauman aǧa – ziialy­lyqtyŋ zaŋǧary, adamşylyqtyŋ asqary. Ūstazdardyŋ ūstazy. Dip­lomdyq jūmysymnyŋ jetekşısı boldy. Oqu bıtırgen betımde meŋgerıp otyrǧan kafedrasyna oqytuşy etıp alyp qaldy da, özı jürgızıp kelgen «Jurnalistkaǧa kırıspe» pänınıŋ därısın ma­ǧan jüktedı. Kandidattyq disser­tasiiamnyŋ taqyrybyn bekıttırıp berdı. Ökınışke qarai, jetpıske qaraǧan şaǧynda jürek syrqatyna şaldyqty. Kafedranyŋ 1991 jylǧy jazǧy demalys aldyndaǧy aqyrǧy otyrysynan soŋ, menen: «Qaraǧym, sen menıŋ dosym – Zeinolla Qabdolov degen aǧaŋdy bılesıŋ be?», – dep sūrady. «Ärine, bılem», – dedım. «Bılseŋ jaqsy. Amandyǧyn berse, küzde kelgen soŋ men senı sol kısıge ertıp aparam… Tapsyram…» dedı de, ärı būrylyp, soŋǧy uaqytta ūdaiy janyna ertıp jüretın jas jıgıtpen bırge dälız boilap kete bardy. Dertı meŋdegenı qaperge kırmeptı; soŋǧy jüzdesuımız eken. Izınşe suyq habar jettı. Söitıp, qairan qamqor aǧanyŋ jospary jüzege aspady. Asyl ruhyna, darqan nietıne rizaşylyqpen taǧzym etıp, dūǧamnan tastamauǧa tyrysam…

Tauman aǧadan aiyrylyp, taia­­­nyş tappai jürgende, bes-alty jyl quǧyn-sürgınde bol­ǧan professor Temırbek Qoja­keev fakultetke qaita keldı. Osy mezgıldıŋ ışınde Alaş ardagerlerınıŋ beimälım mūrasyn qopara zertteptı. «Kök seŋgırler» kıtaby jaryq körıp, «Jyl qūs­tary» jinaǧy baspadan şyǧuǧa äzır tūr eken. «Sol aruaqtardyŋ jelep-jebeuınıŋ arqasynda tırı qaldym» dedı äŋgımelesken sätı­mızde, – Jetekşıŋ qaitty, Odaq qūlady, taqyrybyŋ maŋyzyn joidy. Endı ne ıstemeksıŋ? Sözdı qoi da, sen osy arystardyŋ bırınıŋ ädebi mūrasyn zertte. Özım jön-joba körsetem» dedı. Söitıp, ūltqa janaşyrlyǧy ūnaityn qairatker Sūltanbek Qojanovty qaladym. «Boldy, bıttı, – dedı Temırbek aǧa, – Qazaq ädebietı kafedrasynyŋ meŋgeruşısı, menıŋ dosym – Zeinolla Qabdolov deitın aǧaŋdy bılesıŋ ǧoi?». «İä» dedım. «Bılseŋ tamaşa. Ol kısınıŋ qorǧatatyn sovetı bar.

Taqyrypty sonyŋ kafedrasynda bekıtemız». Aitty – ısteldı. Zeinolla Qabdolov ǧylymi ortadan şettep qalǧan jerınen bırınşı bolyp özı jūmysqa qabyldaǧan «myqşege» dosynyŋ ūsynysyn riiasyz qoldady. «Jetekşılık jasaityn professor Qojakeev, zertteudıŋ obektısı Sūltanbek Qojanovtyŋ ädebi mūrasy bolsa, käne, kımnıŋ qandai qarsylyǧy bar?!» dep tötesınen kestı.

Sol sätte Zeinolla aǧany Sūl­tanbek Qojanov jönınde bırdeŋe bıledı dep oilamappyn. Qatty jaŋylysqan ekem. Mūny «Menıŋ Äuezovım» roman-essesınıŋ aiaq­­­­tal­maǧan ekınşı kıtabynyŋ qoljazbasyn oqyp otyrǧanda tü­sındım. 1958 jyly Aziia-Afrika jazuşylarynyŋ düniejüzılık bırınşı qūryltaiy ötken Taşkentte ūstazymen bırge uaqyt tauyp, onyŋ otyzynşy jyldary tūrǧan üiıne barady. Söitse, Äuezovtıŋ oŋ jaǧynda Jüsıpbek Aimauytovpen, sol jaǧynda Sūltanbek Qojanovpen esıktes körşı bol­ǧanyn köredı. Ūly jazuşynyŋ auzynan: «Üşeumız piǧyldas, pıkırles, aramyzdan qyl ötpeitın dos edık qoi, ne aitatyny bar» – degen sözderdı estidı. Būl turaly Zeinolla aǧa eşqaşan, tıptı dissertasiia qorǧauymnyŋ üstınde de tıs jarǧan emes, tek jazǧanynan derektenıp otyrmyz.

Qazaqtyŋ arasynda dünieden qaitqan adam turaly «tırısınde qadırın bılmeppız» degen äŋgıme jiı aitylady. Bälkım, būl köŋıldı jūbatudyŋ, jandy aldarqatudyŋ, olqyny toltyrudyŋ, taǧdyrdy jazǧyrudyŋ nemese qimasty ızdeudıŋ daǧdyly räsımı de şyǧar. Bıraq bızder – Zeinolla aǧamnyŋ ǧylymǧa baulyǧan şäkırtterı ol kısınıŋ, öz sözımen aitqanda, bütın bıtım ekendıgın ızıne erıp jürgen kezımızde-aq bıldık desek, ötırıkşı bolmaspyz. Özınıŋ uaqytyn aia­maǧan, özgenıŋ baqytyn aialaǧan (taǧy da öz sözı) nūrly jürektı ūstazdy syrttai talasa iemdenıp, ıştei jeke-dara menşıkteuge ūmtylmaǧanymyz kemde-kem. Jolyn quǧandy, tälımın körgendı maqtan tūtpaitynymyz joq. Bır ǧajaby, onyŋ ūstazdyq meiırımı men mahabbaty, şuaǧy men şarapaty ainalasyndaǧy bärımızge tügel jetetın. Özı – zor, yzǧar juytpaityn yǧy da zor edı. Kündız säulesı sebelep, tünde jūldyzy jamyraǧan aşyq aspanynyŋ astyna barşamyz syiyp ketetınbız. Tūŋǧiyǧyna tartylatynbyz.

Ärbırımızdı tek Zeinolla Qab­dolovqa tän jyly, jūmsaq sözderımen kötermelei bastaǧanda, tap qazır qoltyǧymyzdyŋ astynan qanat ösıp şyǧyp, kökke sam­ǧap ūşyp ketetındei äserde bolatynbyz. Astarly da aŋdatpa lebızımen özımızde joq qaisybır täuır qasiettı boiymyzǧa äkep taŋyp qoiǧanda da, ışımızden qysylyp-qymtyrylyp otyryp, ılgerı ūmtylsyn, bılmegenın üirensın, kemtıgın sezınsın dep aldyn-ala adamşylyq «avans» berıp tūratynyn tüsınetınbız. Ol kısı kışık bolǧan saiyn, qaitalanbas ūlyqtyǧyn moiyndaǧan üstıne moiyndai tüsetınbız.

…1995 jyldyŋ aqpanynda Qazaq ūlttyq universitetınıŋ sol kezdegı rektory Köpjasar Närıbaev aǧamyz äjeptäuır senım artyp, älı qolyma kandidattyq diplomymdy da alyp ülgermegen menı oida-joqta jurfaktyŋ bır kafedrasynyŋ meŋ­geruşısı etıp taǧaiyndap qoidy. Söitıp, aiaq astynan filfakta kafed­ra basqaratyn ūstazymmen «teŋ lauazymdy» bolyp şyǧa kel­dım. Üirenısu oŋaiǧa timedı. Şikılıgımız, şalalyǧymyz közge badyraiyp tūrady. Ol – kım, men kımmın degendei… Kei-kei­de Zeinolla aǧam tüske taman ka­­fedraǧa qoŋyrau şalady. Sözın ädette mynadai tūspaldy äzılmen bastaidy: «Äbeke, sen de kafedra meŋgeruşısıŋ, men de kafedra meŋgeruşısımın. Kafedra meŋgeruşısınıŋ kafedra meŋgeruşısıne bilıgı jürmeidı. Bıraq mynany eskerşı, men senen bır qabat joǧary otyramyn ǧoi…». Ärı qarai şaruasyna köşedı: «Auladan kölıgıŋdı körgen sekıldımın. Myna Äuezdıŋ maşinasy būzylyp qalyp… Säule apaŋ üide aǧaŋdy saǧynyp otyr…». Sözınıŋ aiaǧyn kütpesten, «bastyqtyǧym» ädıra qalyp, ekınşı qabattan üşınşı qabatqa satydan satyǧa sekıre zaulap bara jatqanymdy bır-aq bılemın. Öitkenı Qabdolovtyŋ şopyry bolyp, bır kölıktıŋ ışınde sūhbattasyp jürgennıŋ özı – būiyra bermeitın baqyt.

…Abaidyŋ 150 jyldyq toiy. Semei öŋırı. Jidebai qystauy. Yǧy-jyǧy halyq. Aqynnyŋ es­kert­kışınıŋ janyna kelgenımız sol edı, kütpegen jerden Zeinol­la aǧam kezdese kettı. Bırge suretke tüskım keldı. Ötınışım qabyl alyndy. Tek fotograf jıgıt oŋ­tai­lana bergen sätte ol kısı maǧan qaljyŋdap: «Äbeke, tüh, boiyŋyz ūzyn eken ǧoi, surette menıŋ qasymda syryqtai soraiyp tūrǧanyŋyz yŋǧaisyz körıner. Bır saty tömen tüsesız be?» dedı. Eskertkıştıŋ janynda baspaldaq bar edı. Bır saty tömendedım. İy­ǧymyz teŋese qaldy.

«Mıne, endı jön boldy» degen ūstazdyŋ sözımen qabattasa, fotoapparat ta şyrt ettı. Qazır ol suret – menıŋ qymbat qazynamnyŋ bırı.

Ūstaz özıŋnen ärqaşan bır qabat joǧary, bır saty biık tūratynyn älgıdei sätterde biiazy sözderımen, maǧynaly qas-qabaǧymen jūqalap qana aŋǧartatyn.

Asyl jary, şyǧarmaşylyǧynyŋ şyraqşysy Säule apaidyŋ qo­­­ly­­nan talai ret däm tattyq. Erkın otyrsyn dei me, köbıne as-suymyzdy jaŋalaǧanda ǧana eleusız bas sūǧyp, ūstazymyzben oŋaşa äŋgıme-düken qūruymyzǧa jaǧdai jasaityn. Zeinolla aǧa jetpıs jyldyǧy Qyzylorda qalasynda atalyp ötkende, sonda tūratyn äke-şeşemnıŋ üiıne baryp, şa­ŋyraqqa aq batasyn berdı. Sol joly anamyzdyŋ nemerelerıne özınıŋ üiretuımen «Jaiyq qyzy» änın oryndatqyzǧany esımde.

Qazır ol künder körgen tüs sekıl­dı. Ūstazsyz şäkırttıŋ de tūl ekenın tüsındık.

Bır zamandasy Eskendır Zūlqa­rnaiyn patşadan: «Osy sız äke­ŋız Filipp aǧzamǧa qaraǧanda ūsta­zyŋyz Aristotelge köbırek ıltipat tanytatyn siiaqtysyz. Sonyŋ syry nede?» dep sūrapty. Sonda älemdı auzyna qaratqan daŋq­ty qolbasşy: «Äkem menıŋ tänımdı tärbielep, jerge tüsırdı; al ūstazym, janymdy tärbielep, kök­ke köterdı emes pe?» degen eken.

Söz önerınıŋ baryn barlaǧan, aryn arlaǧan akademik Zeinolla Qabdolov ta – arasynda äkımı bar, aqyny bar – ını-dos şäkırtterınıŋ qiialyn qiiaǧa qondyryp, sūlu älemnıŋ soqpaǧyna saldy.

Sondyqtan ūlyq ūstazdyŋ dana didary – ärqaşan jüregımızdıŋ törınde.

Amantai ŞÄRIP,
L.Gumilev atyndaǧy EŪU «Alaş» mädeniet jäne ruhani damu institutynyŋ direktory

Taǧyda

Ūqsas jaŋalyqtar

Pıkır üsteu

Back to top button