Biylǧy köktemdegı Kökpektıdegı su tasqyny, bırneşe jyl būrynǧy Qyzylaǧaş oqiǧasy, Almaty tūrǧyndarynyŋ üreiın ūşyryp, auyq-auyq bolyp tūratyn jer asty dümpulerı tötenşe jaǧdailarǧa daiyn bolu kerektıgımızdı aiǧaqtaidy. Ötken aptada Şyǧys Qazaqstan oblysynda ūiymdastyrylǧan «Jer – 2014» respublikalyq ştabtyq oqu-jattyǧulary tauly aimaqta oryn aluy mümkın zılzala zardaptaryn joiuǧa baǧyttaldy.
Elımızdıŋ bır öŋırınde jer qatty sılkıngen jaǧdaida kömekke attanatyn, 121 qyzmet pen 2543 adamnan jäne 579 tehnikadan tūratyn azamattyq qorǧanys küşterı Astana qalasynda da qūrylǧan. Onyŋ ışıne medisinalyq, materialdyq-tehnikalyq qamtamasyz etu, qoǧamdyq tärtıptı saqtau, kölık, barlau, örtke qarsy, qūtqaru, injenerlık qyzmetter kıredı. Sonymen qatar, tez äreket etetın jedel top jasaqtalǧan. Respublikalyq ştabtyq oqu jattyǧularyna Astanadan osy toptaǧy 28 adam arnauly 7 tehnikamen qatysyp qaitty.
Öŋırlerden kelgender Öskemen qalasynyŋ Menovnoe selosyndaǧy arnaiy lagerge ornalasty. Sol jerge şatyrlar tıgılıp, bailanys qūraldary ornatyldy. Qalanyŋ kartasy syzylyp, onda zılzaladan zardap şeguı yqtimal audandar belgılendı. Elordalyq topty Astana qalasy Tötenşe jaǧdailar departamentınıŋ bastyǧy, general-maior Meiram Ysqaqov pen onyŋ orynbasary, polkovnik İbragim Qūlşymbaev basqardy. Oqu-jattyǧu barysymen Işkı ıster vise-ministrı Vladimir Bojko tanysyp, tiıstı nūsqaular berdı.
Jalpy sany 325 myŋnan astam tūrǧyny bar Öskemen qalasy 7 baldyq jäne odan joǧary seismikalyq aimaqqa jatady. Mūny İndustriia jäne sauda ministrlıgınıŋ Qūrylys jäne tūrǧyn üi-kommunaldyq şaruaşylyq ısterı komitetı 2006 jyly anyqtaǧan.
CÜBELI SÖZ
Meiram YSQAQOV, Astana qalasy Tötenşe jaǧdailar departamentınıŋ bastyǧy:
– Jer sılkınısı oryn alǧan jaǧdaida qaiǧyly oqiǧa ornyna eŋ aldymen medisinalyq qyzmettı ūşaqpen jedel jetkızu kerektıgın anyqtadyq. Ekınşıden, būl ıske qūtqaruşylar men injenerlık tehnika da qajet. Astanadan keletın negızgı qyzmetter osylar boluy kerek. Ärine, jedel top qūramyna tärtıp saqşylary men ışkı äskerdıŋ jasaqtary da kırgenı jön. Zılzalanyŋ oryn alu mezgılın de esepke almasaq bolmaidy. Iаǧni, onyŋ kündız ne tünde boluy adam şyǧynyna äser etpei qoimaidy. Sondyqtan, «jaman aitpai, jaqsy joq». Bärıne de daiyn boluymyz kerek.
Jetı baldyq jer sılkınısı oryn alǧan jaǧdaida zardap şekken qala tūrǧyndary oblystyŋ Glubokii jäne Ūlan audandaryna köşırıledı. Olardyŋ jalpy sany 120 myŋǧa jetıp qaluy mümkın. Jetı myŋǧa juyq köp päterlı jäne jeke sektor üilerıne türlı nūqsandar keluı yqtimal. Jalpy, Öskemende 1645 köp päterlı, 21475 jer üi bar eken. Mamandardyŋ aituynşa, 1990 jyldan keiın salynǧan üilerge zılzaladan keletın qauıp joq. Sebebı, olardyŋ qūrylysy jürgızılgende seismikalyq jaǧdaiǧa tötep beruı eskerılgen.
Osynyŋ bärın nazarǧa alǧanda, zılzaladan qala tūrǧyndarynyŋ 11 paiyzy ǧana aitarlyqtai zardap şeguı mümkın. Sonyŋ ışınde adam şyǧynynyŋ sany 3257-ge jetedı dep boljanuda.
Ärine, adamdardy qirandylardyŋ arasynan tauyp, därıgerlık kömek körsetu, qalany jaryqpen, sumen qamtamasyz etu jüiesın qalpyna keltıru jūmystary da atqarylady. Astanadan jetetın topqa da negızınen osy ıster jükteldı. Oqu-jattyǧu barysynda anyqtalǧandai, būl jūmystardy atqaruǧa elordadan 400 adam kelse jetkılıktı bolady.
Amanǧali QALJANOV
