Qoǧam

Täşenov tūǧyry: Tarihi sabaqtastyqty eskereiık

Jaqynda gazetımızde jaryq körgen «Täşenov tūǧyry» atty maqalada («Astana aqshamy» (№72) 22 mausym 2019 jyl) asa körnektı memleket jäne qoǧam qairatkerıne elordada eskertkış ornatylatynyn süiınşılegenbız. Tūlǧanyŋ ömırı men tarihi qyzmetıne, ūlt üşın sıŋırgen eresen eŋbegıne de toqtalǧanbyz. Osy maqaladan keiın elektrondy poştamyzǧa köp jyldan berı Jūmabek Täşenev tūlǧasyn zerttep jürgen Qazaqstannyŋ qūrmettı jurnalisı, Nūr-Sūltan qalalyq Ardagerler keŋesınıŋ müşesı Meiram Baiǧazinnıŋ materialy kelıp tüstı. Eskertkışke qatysty onyŋ aitar uäjı bar eken. Ärıptes aǧamyzdyŋ sol pıkırın säl qysqartyp bergendı jön kördık.

Juyrda Jūmabek Ahmetūlyna elordada eskertkış ornatady degen jaǧymdy habar Nūr-Sūltan qalasy tügıl, bükıl Qazaqstan aimaqtaryn şarlap kettı. Elorda tūrǧyndarynyŋ basym köpşılıgı bas qalada Jūmabek Täşenevke eskertkış ornatu bastamasyn qyzu qoldauda. Olar Täşenevke qoiylatyn eskertkış bükıl qazaq ūltyna qoiylatyn eskertkış dep sanaidy.
Jūmabek Ahmetūly Täşenevke qai jerde eskertkış ornatu mäselesıne bailanysty menıŋ de aitarym bar. Öitkenı talai jyldan berı Jūmabek Ahmetūly Täşenevtıŋ ömırı men qyzmetın zertteu barysynda köptegen jaittarǧa köz jetkızdım. Osyǧan orai, myna bır tarihi oqiǧany Nūr-Sūltan qalasy äkımdıgınıŋ nazaryna sala ketudı jön kördım.
Bırınşıden, J.Täşenev atyndaǧy şaǧyn köşede bır emes, bırneşe eskertkıştıŋ tūrǧanyn nazardan tys qaldyrmaiyq. Ūlt maqtanyşy bolyp sanalatyn J.Täşenevtı aiadai köşenıŋ bır tasasyna ornata salu, bırınşıden, Täşenevtıŋ arua­ǧyn syilamaǧanymyz, ekınşıden, qazırgı ūrpaqtyŋ Jūmabek Ahmetūly Täşenev aldyndaǧy qaryzymyz ben paryzymyzdy ötei almaǧan därmensızdıgımızdı körsetkenımız.
Endı qazaq ärdaiym este saqtaityn myna bır tarihi oqiǧaǧa nazar audaraiyq. 1960 jyldyŋ qazan aiy. Sol kezdegı Selinogradtaǧy qazırgı «Astana» konsert zaly ol uaqytta Tyŋ igeruşıler saraiy bolyp ataldy. Qalaǧa sapary kezınde KSRO basşysy N.Hruşevtıŋ şaqyruymen osy jerde respublikalyq keŋes öttı. N.Hruşev kötergen basty mäsele – Qazaqstannyŋ soltüstık oblystar aumaǧyn tügeldei Resei Federasiiasynyŋ qūramyna beru. Osy mäselege bailanysty J.Täşenev N.Hruşevke qarsy şyǧyp, voliuntarizmdık şeşım qabyldauǧa daǧdylanyp qalǧan Hruşevtıŋ keltırgen uäjderınıŋ külın kökke şyǧaryp, öz degenıne jettı. Söitıp, atameken jerınıŋ tūtastyǧyn tolyqtai saqtap, onymen qosa sol kezdegı sanaqtaǧy tört millionnan asa Qazaqstan halqyn el aumaǧynda qaldyrdy.
Osyndai syn saǧatta J.Täşenevtıŋ azamattyq erlıgınıŋ düniege keluıne sebepşı jäne kuäsı bolǧan osy ǧimarat aldynda Jūmabek Ahmetūly Täşenevtıŋ eskertkışın ornatudy jön dep sanaimyn. Eŋselı ǧimarattar aldynda tarihi eskertkışter ornatu – bükıl älem mädenietınde qalyptasqan dästür.
Ekınşıden, osy aradan tört jüzdei metr jerde, būrynǧy Parlament ǧimaratynyŋ janynda Abai atamyzdyŋ eskertkışı tūr. «Astana» konsert zaly aldynda Täşenev eskertkışı ornatyla qalsa, mūny tarihi zaŋdylyq dep sanar edık. Kezınde Täşenev Qazaq KSR Ministrler Keŋesın basqarǧanda Almatyda ūly Abai eskertkışın ornattyryp, sol aradan bastau alatyn Abai daŋǧylyn saldyrdy. Osyndai tarihi sabaqtastyqtardy nege eskermeske jäne osy ekı eskertkıştıŋ arasynda adamdardyŋ köptep jüretının, şetelden kelgen qonaqtardyŋ ūltymyzdyŋ betke ūstar tarihi ekı tūlǧaǧa qo­iylǧan eskertkışterın köruge yntyzar bolatynyn esten şyǧarmaiyq.
Qandai da bır tarihi tūlǧaǧa eskertkış ornata salu oŋaiǧa tüspeitın ıs jäne ornatylǧan eskertkıştı būzyp, basqa jerge ornatu odan da qiyn şarua. Sol sebeptı osyndai ıste asyǧystyqqa jol bermei, köpşılıktıŋ pıkırlerın eskere otyryp, Jūmekeŋe arnap qoiylatyn eskertkış mäselesın aqylmen şeşken dūrys dep sanaimyn.
Jūmabek Ahmetūly Täşenevke halqy qandai syi körsetse de artyq emes. Ol özınıŋ bükıl sanaly ǧūmyryn ūltyna adal da ülgılı ­qyzmet körsetuge arnady.

Meiram BAIǦAZİN,
Qazaqstannyŋ
qūrmettı jurnalisı

Taǧyda

Ūqsas jaŋalyqtar

Pıkır üsteu

Back to top button