Osy bır jaman ädettıŋ bastalǧanyna bıraz boldy. Bırde ana oblysta, bırde myna oblysta «tamaq talastyŋ» videosy äleumettık jelılerde tarap jatady. Būl masqara körınıs tamaq taratqyştardyŋ maŋdaiyna timei-aq qoidy. Endı nauryz palauy emes, auyzaşardyŋ da talasy tarap jatyr. Asty tegın taratyp sauap jinaimyz degenınıŋ soŋy töbeleske ūlasyp jatsa da sabaq bolar emes.
Degenmen, halyq Qūdaiǧa şükır, aş emes deiık, sadaqaǧa taratqan jarty tabaq palauǧa da mūqtaj emes şyǧar. Onda nege han palau han talapaiǧa ainaldy?!
Jalpy merekege jinalǧan köpşılıktıŋ essız tobyrǧa ainalyp ketuı bır-aq sätte eken. Bır jerge, bır şaraǧa jinalǧan ülken qauymdy igeru täsılderın meŋgerıp baryp, belgılı tärtıppen rettemese arty şuǧa, kerek deseŋız, bır-bırıne sürıngenderdıŋ aiaq astynda jappai janşyluy, jaraqat aluy da adam şyǧyna jetkızuı de mümkın.
Kez kelgen būqaralyq şaralardy negızgı belgılerıne qarai, maqsatyn aiqyndap, adam sanynyŋ şamasy men ūiymdastyru därejesı siiaqty oqiǧanyŋ auqymyn boljauǧa bolar edı. Soǧan säikes qoǧamdyq tärtıp, adamdardyŋ qauıpsızdıgıne jol bermei, tırşılıgın qamtamasyz etu asa qajet. Basqaşa aitqanda, ötetın būqaralyq ıs-şaranyŋ osy erejelerdı qatal ūstanbauy adamdar tobyn tobyrǧa ainaldyratynyn esten şyǧarmau kerek.
Tobyrdyŋ psihologiiasy bır-bırımen tanystyǧy joq, közdegen ortaq maqsaty joq, bıraq bärıne ortaq ūqsas köŋıl-küimen adamdardyŋ bır jerde şoǧyrlanuynan bastalady. Sol köŋıl-küidıŋ äserımen barlyǧy bırdei bır äreketke barady. Osy oraida naqty bır jerde tuyndaǧan būqaranyŋ psihologiialyq küşınıŋ erekşelıgı sol, öz ortasyndaǧy kez kelgen oqşaulyqty jūtyp jıberıp, aldyn ala habarlandyrylmasa tärtıpke şaqyrǧannyŋ da ünın estırtpei jıberedı. Qazaq mūndaida «köp qorqytady, tereŋ batyrady» degendei, bır mınezdıŋ bır emosiiasymen tuyndaǧan äreket jūqpaly aurudai bärıne jūǧyp, adamdar öz äreketterıne män bermei, bırınıŋ ızınen bırı jürıp, bırı jasaǧan ärekettı qaitalai bastaidy. Bıreuı ūmtylǧan närsege japa-tarmaǧai lap qoiu da osy tobyrlyq sipatty anyqtaidy. Bır adam bır närsege riza bolmai, şu şyǧarsa, basqalary qosyla ketıp, aşu-yzaǧa ainalyp ülken küş bolyp bärın şarpidy. Adamdar tez yzalanyp, bırın-bırı tyŋdaudan qalady. Būl – tobyrlyq psihologiiada däleldengen närse.
Ärqaisysy özdıgımen aua jaiylǧan köpşılıktı basqaruşy rettep, tärtıpke şaqyryp, beretın asyn da sol tärtıpke sai ülestırse mūndai daraqylyqty estıp-bılmes edık.
Menıŋşe, halyqtyŋ adam keipın tobyrǧa ainaldyryp, el-jūrtqa masqara etuı, ädeiı ıstemese de ony ūiymdastyruşylardyŋ tobyrlyq psihologiiasynan beihabar bolǧandyǧynan.
Naqty bır jerde bas kötergen jappai psihozdyŋ qūrbany bolyp, bar bolǧany merekelık astyŋ dämın tatamyn degendei qyzyq quyp, beibereket ärekettıŋ qūrbanyna ainalyp, şekten şyǧyp ketken adamdardyŋ jaiyn aldymen ūiymdastyruşylar oilau kerek edı.
Merekege barǧan jūrttyŋ qauıpsızdıgın qamtamasyz etpese berekesı ketedı. Qyzyqqa jinalǧan qazaq bır tabaq palau üşın erkınen tys tobyrǧa ainalyp jatsa, ūiymdastyruşylardan qatal sūraluy kerek. Halyqta ynsap joq delık, sabyrsyz, mädeniettıŋ deŋgeiı de tömen bolsyn, bıraq jalqyny jalpyǧa ainaldyryp, osyǧan jetkızgen palau taratqyştarǧa tyiym bolu kerek.
Aldaǧy uaqytta osyndai soraqylyqqa jol bergen ūiymdastyruşylardyŋ oi-nietı sonşalyqty taza bolsa da, jalpynyŋ jaiyn bılmegendıgı üşın de jazasyn tartuy tiıs. Öitkenı halyq äldebıreulerdıŋ qolyndaǧy oiynşyǧy emes.
