Tülekterdıŋ 90 paiyzy – JOǧary Oqu ornyna tüsuge yntaly

Äsima BİMENDİNA, Astana qalasy Bılım basqarmasynyŋ bastyǧy:

– Äsima Temkeqyzy, mı­ne, 2013 jylǧy soŋǧy qo­­ŋy­raudyŋ syŋǧyryn es­ti­tın kün de jettı. Jalpy, būl oqu jylyn Astana mek­­tep­terınıŋ tülekterı qai deŋ­gei­de aiaqtady?
– Jalpy, är oqu jylynda özındık özgerıster bolyp jatady. Mıne, biyl taǧy da kezektı oqu jyly aiaqtalyp otyr. Bır erekşelıgı, Astana qalasynyŋ mektepterı oqu jyldaryn jaqsy nätijemen tüiındep keledı. Bızdıŋ elorda mektepterı ärqaşan da qalamyzdyŋ märtebesıne sai boluǧa mındettı. Sol senım üdesınen şyǧyp ta jür.

– Jergılıktı bilık oqu­şy­­lardyŋ mamandyq taŋ­dau jaǧynan qatelespeuın eskerıp, bırneşe igı şaralardy qolǧa aldy ǧoi. Qa­zır sonyŋ nätijesınde negızgı qajettılıkterdıŋ öteletın türı baiqala ma?
– İä, bügınde mektep tü­lek­terınıŋ mamandyqty dū­rys taŋdau jolyna baǧyt­talǧan igı jūmystar köp­tep jürgızılude. Mysaly, mektep psihologtary men mūǧa­lımderı synyp saǧat­tarynda oquşylarǧa aqparattyq tü­sın­dıru şaralaryn ötkı­zu­men qatar, saualnama jürgızedı. Sol saualnamada är oquşy­nyŋ qabıletı, yntasy, belgılı bır mamandyqqa degen beiım­­­­dılıgı aiqyndalady. So­­ny­men qatar, qala kolledjderınde de käsıpke bau­lu maq­satyn­da ötkızılgen «Aşyq esık künderı» ıs-şa­ra­synda mektep tü­lekterı bo­la­şaq maman­dyqtaryn ige­rıp jatqan studenttermen kezdesıp, olardan baǧyt-baǧ­dar alyp jür.

– Osy oraida eŋ aldymen mekteptegı oqulyq sapasy da maŋyzdy röl atqara­dy desek, osy bır dauly mä­selenıŋ şeşılu joldary qalai bolyp jatyr?
– Astana qalasynyŋ Bılım basqarmasy jyl saiyn oqu­lyqtar, oqu-ädıstemelık jäne körkem ädebietter satyp aludy josparlaǧan kez­de, eŋ aldymen Bılım jäne ǧylym ministrlıgınıŋ būi­ry­ǧymen bekıtılgen jalpy bılım bere­tın mektepterge pai­da­lanuǧa ūsynylatyn tızbe­lerdı bas­şylyqqa alady. Barlyq oqu­şylardy kıtap­tarmen jäne oqu-ädıstemelık keşen­dermen tegın 100 paiyz qam­tamasyz etu jergılıktı biudjet arqyly jürgızılude.

– Al, elorda jastarynyŋ halyqaralyq keŋıstıkte tany­luyna jyl boiy qan­dai jaǧdailar jasaldy?
– 2012-2013 oqu jylynda barlyq deŋgeidegı res­pub­likalyq jäne halyq­aralyq olimpiada, ǧyly­mi, intellektualdyq jarys­tarǧa Astana qalasynyŋ 86 myŋ 663 oquşysy qa­ta­rynan 23 myŋ 276-sy qa­tysty. Jekelep aitar bolsaq, Respublikalyq olim­piada qorytyndysy boiyn­şa qalamyzdyŋ oqu­şy­lary biyl da jalpy koman­dalyq 1-oryndy ie­lenıp, barlyǧy 53 jüldelı oryn­darǧa (11 altyn, 17 kümıs, 25 qola medaldar) ie boldy. Astana qalasynyŋ oquşy­larynan qūralǧan koman­daǧa «Eŋ üzdık komanda – 2013» ataǧy berıldı. Būl joǧary märtebenı astanalyq oquşylar komandasy 2006 jyldan bastap ielenıp keledı. Al, halyqaralyq ynty­­maq­tastyqty damytu maq­­sa­tynda Amerika, Äzer­bai­jan, Rumyniia, Resei, Tür­kiia, Gruziia, sol siiaq­ty taǧy basqa alys jäne jaqyn şet el­derde ūiymdastyryl­ǧan olim­piadalar men ǧyly­mi bai­qaularda bızdıŋ oqu­şy­lar 120 medaldy qor­jy­nyna saldy. Onyŋ 40-y – altyn, 35-ı – kümıs jäne 45-ı – qola medal.

– Jön eken. Sonymen qatar, Memleket bas­şy­synyŋ «Qazaqstan-2050» Strategiiasy: qalyptas­qan memle­ket­tıŋ jaŋa saia­­si baǧyty» Joldau­yn jüzege asyru üşın qolǧa alyn­ǧan eŋ maŋyzdy jū­mys­­ta­ryŋyz qandai?
– Prezident Joldauynda mektepke deiingi bilim berudiŋ jaŋa ädisterine köşu kerektıgı aitylyp, «basty mindet – «Balapan» baǧdarlamasyn jüzege asyru» delıngen. Ärine, būl mäsele boiynşa jaŋa bala­baq­şalar aşyldy. Būryn­ǧy balabaqşalar janynan qosymşa qūrylys salu ja­ǧy da öz jalǧasyn tabuda. Būl tūrǧydan alǧanda, 14 balabaqşa ǧimaraty qai­ta­ryldy. Tūrǧyn üiler men balabaqşalar janynan 20 şaǧyn ortalyq aşy­lyp, jūmys jasauda. Sol siiaqty, jeke balabaqşa­lar­ǧa memlekettık tapsyrys­tar qabyldanyp, jü­zege asyryldy. Qazır balalardyŋ balabaqşamen qam­tylu deŋ­geiı 61,9 paiyzdy qūraidy. My­saly, 2006 jyly memle­ket­tık bala­baqşalar sany 37-aq bolsa, 2013 jyly ol kör­­set­kış 73-ke deiın ösıp otyr.

Oquşylardy tärbieleu baǧytynda atqarylyp jat­qan ıs-şaralarǧa qalamyzdyŋ ükimettik emes ūiymdaryn tartyp, solarmen bırlesken jūmystar jüzege asyryluda.
Joldauda atap körsetılgen qaşyqtan oqytudy jäne on-lain rejiminde oqytudy qosqanda, Astanadaǧy otan­dyq bilim beru jüie­sine innovasiialyq ädisterdi, şeşimderdi jäne qūral­dardy qarqyndy engizu boiynşa bırqatar auqym­dy ıster atqaryldy. 2009 jyldan berı Bılım basqarma­synyŋ janyndaǧy jergılıktı interaktivtık studiia jūmys jasaidy. Osy arqyly on-lain rejimınde ädıstemelık kömek körsetu maqsatynda pändık sabaqtar, seminarlar men jinalystar jürgızılıp, köptegen jergılıktı organ­dardyŋ qatysuymen taqy­­­ryptyq ıs-şaralar öt­kı­zı­ledı.

– Özıŋız käsıbi pedagog re­tınde elordalyq mektep ūjym­darymen jüzdesıp tūratyn şyǧarsyz? Sondaida ūstazdar qauymy men oqu­şylar tarapynan sızdı taŋqaldyrǧan sätterdı es­ke tüsırıp körıŋızşı!
– Ärine, bılım salasyn basqaryp otyrǧandyqtan, būl – basty mındet. Sız ait­qandai, özım pedagog bolǧan­dyqtan, mektep ūjymdaryn­daǧy innovasiialyq, tehno­lo­giia­lyq jetıstıkter menı de qyzyqtyrady. Pedago­gikalyq ūjymdarmen jäne mektep tülekterımen jiı kezdesu ötkızıp tūramyn. Sonda, oquşylardyŋ: «elordamyz – Astanamen bırge ösıp, qalanyŋ jyldan-jylǧa güldenıp, örkendeuıne öz ülesterımızdı qosyp jatyrmyz» degen sözderı qatty quantty. Menı balalardyŋ Otanyna degen patriottyq sezımderınıŋ joǧary boluy, ärqaisysynyŋ maman­dyqtar boiynşa maqsatty taŋdauyn jasai bıluı de qy­zyq­tyra tüstı. Sonymen bır­ge, biyl mektep bıtırgelı otyr­ǧan oqu­şy­lardyŋ 90 paiy­zy joǧary oqu oryn­da­ry­na tüsuge talap tany­typ otyr. Olardyŋ «Qazaqstan­da memlekettık tıl – qazaq tılı bolǧandyqtan, onyŋ deŋ­geiın köteruge baǧyt­tal­­ǧan ıs-şaralar köp jür­­­­gı­­­zılse», «tıl üirenu ot­ba­­syn­­daǧy tär­bie­den bas­­­ta­la­­tyn­­dyq­tan, nasihat­tau jū­mystary, kör­nekı aqpa­­rat­tyq jarna­malar jiı kör­se­­tılıp tūrsa» degen oi-niet­terı jandü­nie­me öte kere­­met äser qal­dyrdy.

– Älgınde ǧana biyl ba­­la­­­baq­şalardyŋ sany 73-ke jet­kendıgın tılge tiek ete kettıŋız ǧoi. Endı, mem­le­­­ket­tık jäne päter ışı­nen aşy­lyp jat­­qan jeke­men­şık balabaq­şa­lar­dyŋ artuy mäselesı jö­nınde ne aitar edıŋız?
– Şynymen de memleket­tık balabaqşalarmen qatar, päter ışınen aşylyp jat­qan jekemenşık balabaq­şa­lardyŋ sany da jyl saiyn artuda. Onyŋ bır tiım­dı tūsy – mektepke deiıngı ūiymdarǧa oryn tap­şy­lyq mäselesın şeşuge oŋ yqpa­lyn ti­gızıp, kadrlar da jaŋa jū­mys oryn­darymen qam­tama­syz etıledı. Būl jö­nınde aitarym – osy.

– Äŋgımeŋızge rahmet!

Qysqa-nūsqa

– 63 jasqa deiın qyzmet atqaruǧa daiynsyz ba?
– Būl saualyŋyzǧa bylai jauap berer edım: aldymen adam balasyna tynbai eŋbek etu üşın densaulyq kerek. Densaulyǧym jaqsy bolyp jatsa, özımnıŋ maŋdai terımmen jinaǧan eŋbektegı bar täjıribem men bılım-bılıgımdı öskeleŋ ūrpaqtyŋ igılıgı üşın ärı qarai paidalansam deimın.

– Basyŋyzdan ötken bır qyzyqty oqiǧaŋyz…
– Basymnan ötken qyzyq­ty oqiǧam… Ol kezde bız ot­ba­­sy­myzben Reseide tūra­­­­tynbyz. Sonda, iaǧni 14 ja­symda körşı balalarmen «Jü­zık salu» oiynyn oinai­­­­tyn­byz. Oiynnyŋ ere­­je­­sı boi­yn­­şa ışıŋnen bır tılek tıleuıŋ kerek. Al, me­nıŋ sol kezde oilaǧanym – Qa­zaq­­stan­nyŋ astanasynda ömır süru edı. Sol armanym 30 jyldan keiın bır-aq oryn­­dalyp, bügınde elordada ba­qyt­­ty ǧūmyr keşıp jat­qan jaiymyz bar.

– Retı kelgende bükpesız şyndyqty aita alasyz ba?
– Adam balasy ärqaşan şyn­dyqpen ömır süru kerek! Son­dyqtan menıŋ ömırdegı eŋ bı­rınşı ūstanymym – tek qana şyn­dyqty aitu.

– Ötırıktı şe?
– Joq, ötırık aitu dūrys emes dep sanaimyn.

– Sızdıŋ hobbiyŋyz ne?
– Menıŋ hobbiım – kıtap oqu. Onyŋ ışınde qazaq, orys jäne şetel jazuşylarynyŋ, atap aitqanda, A.Qūnanbaev, F.Oŋǧarsynova, A.Chehov, Ş.Aitmatov, D.Golsuorsi eŋbek­­terın süiıp oqimyn. Al ärqa­­şan janymnan tabyla­tyn kıtap – Elbasymyz Nūr­sūl­tan Äbışūlynyŋ «Halyq­tyŋ oiymen bölısemın» atty eŋbegı.

– Eŋ erekşe quanǧan sätıŋız?..
– Men üşın eŋ quanyşty sät – nemerelerımnıŋ dünie­ge keluı. Odan asqan baqyt joq-au, sırä?!.

– Ökınışıŋız bar ma?
– Ökınış degenımız – my­na synaptai syrǧyǧan uaqyt­tyŋ zymyrauy der edım. Bı­raq, älı de bolsa otbasym üşın, elı­mız üşın köptegen ıs­­ter­­dı jüzege asyra bergım keledı.

Erkeǧali BEISENOV