Ötken mausymnyŋ orta şenınde elordalyq Aleksandr Sergeevich pen Vera Andreevna Karelinder şaŋyraq kötergenderıne alpys jyl tolǧanyn atap öttı. Gauhar toi ielerın qūtyqtauşylar köp boldy. Balalary, nemerelerı, şöberelerı, tuys-jekjaty tügel jinalyp, aq tılekterın aitty.
Toi üstınde qadırlı qariialar zyryldap öte şyqqan jyldar belesıne köz jügırtken edı. 1954 jyl, jiyrmadan ǧana asqan kezderı edı. Cheliabıde auyl şaruaşylyǧy institutynyŋ tülegı Saşanyŋ qolynda tyŋ igeruge jıbergen joldama bar. Jas pedagog, synyptasy Veraǧa üilengen künı erteŋıne Aqmola oblysy Astrahan audanyna kelıp jettı. Jas jūbailardy jaŋadan aşylǧan «1 mai» sovhozyna böldı. Jasampazdyqpen tülegen jerdegı jaŋa ömırı osylai bastalyp edı. Qos taǧdyr tyŋmen bırge köterılıp, qūnarly jerde ösıp-öngen bäiterektei mäuelep, übırlı-şübırlı boldy. Qazır ekeuı de qūrmettı zeinetker.
– Özge balalardy tärbielep jürgende, öz balalarymnyŋ qalai öskenın bılmei qalyppyn, – deidı Vera Andreevna. Rasynda da, ol kezde eŋbek adamynyŋ öz jūmysyna közqarasy özgeşeleu edı. Jauapkerşılık pen öz ısıne adaldyq adamnyŋ qoǧamdaǧy ömırınıŋ tıregı bolatyn. Auyl şaruaşylyǧy salasynyŋ qarbalas jūmystary otaǧasynyŋ tūrmystyq mäselelerge moiyn būruyna mūrşasyn bermeitın. «Bıraq Veradai senımdı «qorǧan» tūrǧanda alaŋdamauşy edım» deidı ardager. Bala tärbiesımen ainalysyp, jauapty qyzmettegı küieuınıŋ alaŋsyz jūmys ısteuıne jaǧdai jasau Vera Andreevnanyŋ moinynda boldy. Aleksandr Sergeevich zeinetke şyqqannan keiın zaiybynyŋ mındetterın teŋ bölısuge tyrysty. Ärdaiym baldan tättı nemerelerı men şöberelerı janynda jüredı. Üş balasy da meiırımdı bolyp östı. Älı esınde, tūŋǧyş qyzyn balabaqşaǧa baruǧa köndıre almai-aq qoiǧany. Anasynyŋ közın ala bere, körşınıŋ balalarymen oinap ketetın. Sonda tuǧanyndai bolyp aralasatyn körşısı «bes bala bar jerge altynşy bala da syiady, bırge oinai bersın» dep, qyzdaryna da bas-köz boluşy edı. Köp balaǧa bauyr basqan qyz tılegı qabyl boldy ma, ızınşe ınısı men sıŋılısı düniege kelıp, Karelinder bazarly otbasyna ainaldy. Olar eşqaşan balalarynyŋ közınşe bırın-bırı sögıp, qatty söilep, ūrsyspaǧanyn aitady. «Kez kelgen otbasynyŋ şyrqyn būzatyn närse – bırın-bırı qūrmettemeuden, – deidı Sergei Aleksandrovich, – Ata-anasy körsetken önege – tärbienıŋ basty kıltı». Otaǧasy oiyn osylaişa tüiındeidı. Şynaiy, alǧausyz qūrmet, syilastyq balalarynyŋ tuǧan ūiasynan alyp ūşqan ūlaǧatyna ainaldy. Olardyŋ da ülgılı otbasyn qūryp, qatar-qūrbysyna syily boluynyŋ bastauynda Aleksandr Sergeevich pen Vera Andreevnanyŋ ülgısı men önegesı jatyr.
Karelinder otbasynyŋ taǧy bır tamaşa dästürı bar. Tyŋda bastau alǧan, osy jerge kındıgı bailanǧan qariialar jerdıŋ qūdıretın sezıne bıldı. Bır mezet en dalaǧa şyǧyp, ūşy-qiyry joq jerdıŋ törınde dem almasa, tynysy tarylǧandai sezınedı. Nemerelerı ata-äjelerınıŋ osy jaiyn bılıp, qoly qalt etse tabiǧat aiasyna aparuǧa tyrysady. Ala jazdai saiajaida bolyp, jer baptaǧan qariialar ūzaq ömır jasaudyŋ da, tatu-tättı ömır sürudıŋ de bar qūpiiasy eŋbekte dep bıledı.
«Osynşama jyl qazaq jerınde tūryp, qazaq tılın igermegenımız üşın ūialamyz» deidı aqsaqal. Aleksandr Sergeevichtıŋ ülken basyn iıp, bılmestıgın aityp tömenşıktegenın de kışıpeiıldıktıŋ, parasattyŋ belgısı dep qabyldadym.
– Qazaqtarǧa alǧysymyz şeksız, osy jerde eşqandai bötendık körgen joqpyz, eşkım şettetken joq. Tyŋ jerındegı alǧaşqy qadamymyz sättı bolyp, mıne, seksennıŋ seŋgırınde elordanyŋ törıne şyǧarǧan taǧdyrymyzǧa dän rizamyz, – deidı qariialar batasyn berıp.
Aigül UAISOVA
