Ekonomika

Utilizasiiadan ūtarymyz köp

Şılde aiynan bastap elımızde eskı kölıkterdı joiu nauqany bastalady. Merzımı ötıp, jaramsyz küige tüsken eskı kölıgın arnauly oryndarǧa aparyp tapsyrǧandarǧa şamamen 300-350 myŋ teŋge aralyǧynda sertifikat türındegı ötemaqy berıledı. Būl sertifikatpen kez kelgen avtokölık salonyna barasyz da qalaǧan tūlparyŋyz üşın alǧaşqy jarna retınde tölem jasai alasyz. Qalǧan somasyn qolma-qol sanap berıp nemese ärtürlı merzımge nesiege räsımdep aluǧa bolady.

utilizasiia

Qazaqstandyq avtobiznes qauym­das­tyǧynyŋ prezidentı Andrei Lavrentevtıŋ aituynşa, tölenetın qarjy kölemı naryqtaǧy satylyp jatqan eskı kölıkterdıŋ qūnymen ölşengen. «Qazırgı uaqytta tozyǧy jetken eskı kölıkterdıŋ naryqtaǧy qūny orta eseppen 1 myŋ AQŞ dollary bolady. Sertifikattar qūnyn belgıleu barysynda osy körsetkıştı negızge aldyq. Būdan būlai olardyŋ qojaiyndary dilerlık ortalyqtarǧa jügınıp, kölıgın utilizasiiaǧa tapsyra alady. Sol jerde onyŋ qūny jazylǧan sertifikat berıledı. Al jaŋa kölık satyp alarda bastapqy jarna retınde bır emes, bırneşe sertifikattyŋ basyn bırıktıruge mümkındık bar. Berıletın sertifikattar otandyq qana emes, syrttan kelgen avtokölıkterge de jarai beredı. Elımızde būl joba täjıribe retınde alǧaş ret engızılıp jatqandyqtan otandyq qana emes importtyq maşinalardy satyp aluşylardyŋ qatysuyn ūsynyp otyrmyz. Tek alatyn kölıgıŋızdıŋ qūny 30-40 myŋ dollardan aspauy kerek. Sertifikattar sany jetkılıktı. Bärın qamtudy oilap otyrmyz. Alaiaqtyqqa jol bermes üşın sertifikattar bazasy jasalady. Sondyqtan ər sertifikattyŋ jeke nömırı bolady» deidı qauymdastyq prezidentı Andrei Lavrentev.

Üş zauyt salynady
Elektrondy türde tırkelgen barlyq mälımetter «Öndıruşılerdıŋ keŋeitılgen mındettemelerı» dep atalatyn operatorlyq jüiege kelıp tüsedı. Atalmyş joba jyl basynan berı jūmys ısteidı. Ükımet janynan qūrylǧan būl operator eskı kölıkterdı bölşektep, şikızatty qaita öŋdeu jūmystarymen ainalysatyn bolady. Osy maqsatta elımızde avtomobilderdı qabyldap, bölşekteitın üş zauyt salynbaq. «Qazırgı kezde bız bır zauyt saludy josparlap otyrmyz. Ol elımızdıŋ oŋtüstıgınde ornalasuy mümkın. Keiın taǧy ekı zauyt salu josparda bar. Ol üşın qazırgı taŋda investorlarmen kelıssözder jürgızılıp jatyr. Eskı kölıkter dūrys jolmen, qorşaǧan ortaǧa ziian keltırmei bölşektenuı tiıs. Ministrlık mūny mūqiiat qadaǧalaityn bolady. Öitkenı, bızde eskı kölıkter öte köp» deidı Energetika ministrlıgı qaldyqtardy basqaru departamentınıŋ direktory Jan Nūrbekov. Jospar boiynşa, būl zauyttardyŋ bıreuınıŋ özı jylyna 40 myŋǧa deiın eskı kölıktı qabyldaityn bolady. Osylaişa, aldaǧy bırneşe jyldyŋ ışınde elımızdegı äbden tozyǧy jetken eskı kölıkterdıŋ kem degende 80 paiyzy kädege jaratylady degen jospar bar.
Äzırşe būl zauyttar boi köterıp, ıske qosylǧanşa kölık naryǧyn eskı-qūsqy «saldyrlaqtar» men ısten şyqqan kölıkterdı qabyldau jäne ərı qarai paidaǧa asyru jūmystaryn «Operator ROP» kompaniiasy atqara tūrmaq.

Eskı kölıktıŋ älegı köp
Resmi derekterge süiensek, elımızde 5 millionnan astam jeŋıl kölık tırkelgen. Tek soŋǧy 3 jyldyŋ ışınde Qazaqstanǧa şetelden 1 jarym millionnan astam avtokölık äkelıngen eken. Alaida, sol kölıkterdıŋ jartysynan köbı, iaǧni, 60 paiyzǧa juyǧy eskırgen. Kerek bolsa, şyǧarylǧanyna 20-25, tıpten 30 jyl bolǧan kölıkter ainalymda jür.
Būl, ärine, eŋ aldymen ekologiiamyzǧa orasan zor zardabyn tigızedı. Eskı kölıkterdıŋ kesırınen elımızde auaǧa jylyna şamamen 200 myŋ tonnadan astam uly gaz taralady. Qorşaǧan ortaǧa tıkelei zardabynan bölek, eskı kölıktıŋ köptıgı tas joldaǧy qauıpsızdıkke de kesırın tigızıp otyrǧanyn aita ketu kerek. Qazaqstan Respublikasy Bas prokuraturasy Qūqyqtyq statistika jäne arnaiy esepke alu jönındegı komitetınıŋ mälımetterıne säikes, respublika boiynşa 2016 jyldyŋ 3 aiynda 3570 jol-kölık oqiǧasy tırkelgen. Būl oqiǧalardyŋ köbı sol eskı kölıkterge qatysty.

Sarapşylar ne deidı?
Alaida, keibır sarapşylar būl prosestıŋ ūzaq uaqytqa sozylatynyn aitady. Täuelsız avtomobil jürgızuşılerı odaǧynyŋ töraǧasy Eduard Edokov elımızdegı eskı kölıkterdıŋ barlyǧyn qaita öŋdeuden ötkızu üşın 3 emes, kemınde 10 zauyt kerektıgın aitqan bolatyn. Onyŋ aituynşa, Qazaqstanda eskı kölık öte köp. Barlyǧyn utilizasiiaǧa jıberu üşın kem degende 10 zauyt qajet. El naryǧyn köne kölıkterden tolyq tazartu üşın jylyna kem degende 220 myŋnan astam astam kölıktı utilizasiiadan ötkızu kerek bolady eken.
Onyŋ üstıne elımızde utilizasiiaǧa qajettı jaǧdai älı qalyptasa qoidy dep aita almaimyz. Qazaqstanda jyl saiyn 5-6 mln tonna tūrmystyq qaldyq şyǧarylsa, onyŋ tek 90 myŋ tonnasy iaǧni, 2 paiyzy ǧana qaitalama şikızatqa ainalady. Qalǧan qaldyqtardyŋ bärı poligondarǧa kömıledı.
Qalai bolǧan künde de, 2014 jyldan berı qoǧam arasynda qyzu talqyǧa tüsıp, mamandar tarapynan ärtürlı pıkır tudyrǧan utilizasiia nauqany sanauly künderden keiın bastalaiyn dep otyr. Būdan, ärine, ūtatyn tūstarymyz köp ekenı dausyz. Uşyǧyp tūrǧan ekologiialyq mäselenı aitpaǧan künnıŋ özınde jer qoinauyndaǧy qazbaly bailyqtardy ünemdep paidalanuǧa mümkındık bermek. Öitkenı, bır boiynda metall ataulynyŋ san türın jinaqtap alatyn 1 kölıktı qaita balqytyp, şikızatqa ainaldyrudyŋ paidasy da şaş etekten. Şynysy men rezeŋkesı, ärtürlı himiialyq qūramdaǧy plastmassalary taǧy bar. Elımızde qorşaǧan ortaǧa orasan kölemde ziian keltırıp jatqan 4625 qoqys poligonynyŋ jūmysy rettelıp, eŋsesı köterıledı. Sonymen qatar, utilizasiiaǧa tapsyrylǧan eskı kölıktıŋ özı ǧana emes ışındegı himiialyq sūiyqtyqtar, qozǧaltqyş mailary da belgılı erejege säikes joiylatyn bolady.

Bürkıt NŪRASYL

Taǧyda

Ūqsas jaŋalyqtar

Pıkır üsteu

Back to top button