Tanym

XVII-XVIII ǧasyrdyŋ basyndaǧy Qazaq handyǧy

XVII ǧasyrdyŋ basynda ışkı tartystardyŋ saldarynan Qazaq handyǧy älsıredı. Täuekeldıŋ ınısı – Esım hannyŋ bilıkke keluı Qazaq handyǧynyŋ odan ärı qūldyrauyn toqtatty. Qazaqtyŋ taǧy bır hany Tūrsyn hanmen aradaǧy kürdelı qarym-qatynasqa qaramastan, Esım han Qazaq handyǧyn nyǧaitu üşın bırqatar şaralar atqardy. «Esım hannyŋ eskı joly» («Drevniaia doroga hana Esima») atty zaŋ jüiesı qoldanyldy. Körşı memlekettermen şaiqastarda jetıstıkterge qol jetkızıldı. Oirat taipalarynyŋ bırneşe joryqtaryna toitarys berıldı. Qazaqtyŋ ūly bileuşılerınıŋ bırı – Esım han 1628 jyldyŋ küzınde qaitys boldy. 1635 jyly oirat taipalary Qazaq handyǧynyŋ basty qarsylasyna ainalǧan «Ortalyq Aziiadaǧy soŋǧy köşpendı imperiia» Joŋǧar handyǧynyŋ negızın qalady. XVII ǧasyrdyŋ 30-50 jyldary qazaqtar joŋǧar basqynşylyǧyna qarsy kürestı. 1643 jyly Orbūlaq şaiqasy boldy. Jäŋgır han qol astyndaǧy 600 sarbazymen joŋǧardyŋ 50 myŋ äskerıne toitarys berdı. 1680 j. Täuke hannyŋ bilıkke keluı Qazaq memlekettılıgınıŋ jaŋa satyǧa köterıluıne sebep boldy. XVII ǧasyrdyŋ aiaǧynda Täuke hannyŋ tūsynda memlekettılıktı küşeitu maqsatynda «Jetı Jarǧy» – Qazaq handyǧynyŋ jaŋa zaŋy qabyldandy. 1715 j. qazaqtyŋ üş jüzıne bilıgın jürgızgen soŋǧy qazaq bileuşısı Täuke han qaitys boldy. Onyŋ ölımınen keiın qazaqtyŋ är jüzınde öz hany paida boldy.

Taǧyda

admin

«Astana aqşamy» gazetı

Ūqsas jaŋalyqtar

Pıkır üsteu

Back to top button