Qoǧam

Jan dos

Būl jalǧanda adam aǧaiynsyz bolmaidy. Äulet degen äleumettıŋ bolatyny zaŋdylyq. Al aǧaiynnan, äuletıŋnen kem bolmaityn jan da kezdesedı eken. Ondai adamdardy jan dos dep aityp jüredı.

Menı köpşılık dosy köp adam dep aitatynyn bılemın. İä, dos bolamyn deitın, dos boluǧa jaraityn adamǧa qūşaǧym ärdaiym aşyq. Jüregımnıŋ bır bölşegınde tūrǧan sondai zamandasymnyŋ bırı Düisen dosym edı.

Düisen Süleimenov ekeumız Jalmanqūlaq auylynda tai-­qūlyndai tebısıp östık. Dälırek aitsam, Selinograd oblysy Krasnoznamen audanynyŋ Kalinin sovhozyndaǧy mektepte on jyl bırge oqyp, osy auylda erjettık. Jasöspırım kezımızde bylǧary qolǧapty bırge kiıp, şarşy alaŋda bıraz oiqastaǧanymyz bar. Synypta 12 ūl bolǧanbyz. Nege ekenı belgısız, ekeumızdıŋ jürıs-tūrysymyz, oi-müddemız de dombyranyŋ ekı şegındei bırge ündesetın edı. Armandas edık. Ärine, klastastardyŋ bärı bırdei dos, degenmen Düisen ekeumızdıŋ bır syrymyz bölek aitylatyn. Erjetıp, bırımız qalaǧa ketıp, bırımız auylda qalsaq ta, balalyq şaqtyŋ aq jıbın üzbedık. Ol dalada jürse de, men institutta jürsem de, äŋgımemızdıŋ äuenı bır özgermedı. Jastyq şaqtyŋ da jalyndy künderın bırge ötkızdık. Ol äskerge barǧan joq, men Auǧanstannan bır-aq şyqtym. Keide dostarymyz «Düisen «Taqyrsuat» flotynda slujit ettı» dep külgen sätterınde men tıs jarmauşy edım. Öitkenı ol kezde äskerge barmau degen bır kem dünie siiaqty körınetın. Düisen dosym er-jıgıttıŋ bar mındetın atqarǧan azamat boldy. Der kezınde üilenıp aldy. Auyldan köp ūzamaityn dosym süigen jaryn Burabaidan tapty. Qūdai qosqan qosaǧy Gülşatpen ūl-qyz ösırdı. Iliias ūly auyl emes, bar qazaqtyŋ maqtanyşyna ainaldy. Äkesı jetektep aparǧan bokstyŋ biıgınen körındı. Äkenıŋ ükılegen ümıtın aqtady. Qazaqstan ūlttyq qūramasynyŋ sapynda, Olimpiada oiyndarynda, älem chempionatynda el namysyn qorǧady. Aziia oiyndarynyŋ chempiony, äskeriler arasynda älem chempiony. El bırınşılıgınde bırneşe ret altyn jüldeger atandy. Bır bıletınım, Düisen dosym Iliiastyŋ jarystaryn köru üşın elımızdıŋ tükpır-tükpırıne bardy. Barǧan saiyn jüregı tolqyp keletın. «Ǧalym, Iliias chempion boldy!» degen dauysyn san märte estıgen edım. Äitse de artyq maqtanudy bılmeitın, ūrys-janjalǧa jaqyn jürmeitın dosym iılgenge iılıp, şalqaiǧanǧa şalqaia bıletın. Dos degende şegınbeitın azamat edı.

Būl dünienı qoisaŋşy, eluden asqanda endı auylda tabandap jatyp şaruaşylyqpen ainalysamyn, nemerelerımdı auylda ösıremın dep köŋılı jailanyp jürgende… atpaldai arysym ajal degen qaqpanǧa tüsıp qaldy. Jalmanqūlaqtyŋ ortasynan jaŋa üi salyp, dostarymdy endı jinaimyn dep jürgende, toiǧa emes, qaraly qazaǧa tap boldyq. Aŋqyldap jürgen dosymnyŋ oilamaǧan jerden jüregı syr berıptı.

Qairan dosym-ai, aitylǧan syrymyz qanşa bolǧanymen, qanşama aitylmaǧan syrdy özıŋmen alyp kettıŋ-au.

Ömırde aǧaiynnan kem emes dostar bolady, sondai jan dosymnyŋ bırı özıŋ edıŋ, Düisenım! «Tompaq» dep erkeleuşı edım, endı sendei erkelıgımdı köteretın kımım bar?!

…Allanyŋ jazǧanyna qairan joq, baqūl bol, jan dosym! Ūrpaǧyŋnyŋ aq jıbı üzılmesın.

Bügın senıŋ tuǧan künıŋ ǧoi, bırge ösken dos­taryŋ üiıŋe kele jatyrmyz…

***

…Baiqaimyn, bırge ösken, bırge tülegen qūrdastardyŋ dünieden erte ötıp ketkenı jürekke erekşe äser etedı eken. Bıraq Alla Taǧalanyŋ jazǧanyna eş qairan jasai almaidy ekensıŋ. Düisen Jūmabaev qandai edı?! Dos dese ot bolyp janyp tūratyn. Bır şaruany aitsaŋ: «qaida? qaşan?» dep sūramaityn, «jür, kettık» dep tūratyn azamat bolatyn. Bızben oqyǧan Almagül Nürkeeva oquda öte zerek edı. Bidai öŋdı döŋgelek jüzınen ünemı jylu sezılıp tūratyn, ızettılıgınde mın joq qyz edı…

Taǧdyrdyŋ jazuymen däm-tūzy erte tausylǧan Süiındık, Ämina, Tişym klastastarymmen de armandas edık… Aramyzdan ketken qairan dostar, imandaryŋ salamat bolsyn, bırge jürgen kezderde bızden qatelık ketse, Alla Taǧala keşırsın dep eljıreidı jüregımız.

Taǧyda

Ǧalym Qojabekov

«Astana aqşamy» gazetı bas redaktorynyŋ orynbasary

Ūqsas jaŋalyqtar

Pıkır üsteu

Back to top button