Q.Quanyşbaev atyndaǧy Memlekettık akademiialyq qazaq muzykalyq-drama teatrynda Astana qalasy äkımdıgınıŋ qoldauymen körnektı qalamger, Qazaqstannyŋ eŋbek sıŋırgen qairatkerı, Memlekettık syilyqtyŋ laureaty Qajyǧali Mūhanbetqaliūlynyŋ tuǧanyna 80 jyl toluyna orai «Jany sūlu jazuşy» atty eske alu keşı öttı.
Keştı Mädeniet jäne sport vise-ministrı Nūrǧisa Däueşov jäne Astana qalasy äkımınıŋ orynbasary Erlan Bekmyrzaev aşty.
Qajyǧali Mūhanbetqaliūly özınıŋ sanaly ǧūmyrynda qazaq halqynyŋ, Alaş balasynyŋ aǧartu jolynda, tarihymyzǧa qyzmet etkenın, tarihymyzǧa qyzmet ete otyryp, bolaşaq ūrpaqqa ülken oi salyp ketkenın atap ötken ministrdıŋ orynbasary qalamger «Tar kezeŋ» romanynda qazaq halqynyŋ bükıl bolmysyn, boiyndaǧy küş-jıgerın paş etkenın aitty.
Erlan Bekmyrzaev Astana äkımı Altai Kölgınovtıŋ sälemın jetkızdı.
– Qazaqstan Respublikasy Memlekettık syilyǧynyŋ iegerı, qazaqtyŋ belgılı söz zergerı, halqyna ruhy biık, süiektı şyǧarmalar syilap, özı de oqyrman jüregınen mäŋgı oryn alǧan Qajyǧali Mūhanbetqaliūlynyŋ tuǧanyna 80 jyl toluyna orai ūiymdastyrylǧan eske alu keşıne qoş keldıŋızder! Memleket jäne qoǧam qairatkerı Äbış Kekılbaev: «Qazaq novellasynyŋ ülken qairatkerı» ataǧan Qajyǧali Mūhanbetqaliūly – ädebiette oimaqtai oimen ülken taqyryptardy qozǧaityn qarymdy qalamger retınde tanylǧan jazuşy. Qajyǧali Mūhanbetqaliūlynyŋ qajyrly qalamgerlıgı, biık adami sauaty men parasaty, körkem ädebietke tän söz qūdıretın öte joǧary meŋgergenı keiıngı ızbasarlaryna ülgı bolatynyna senımımız mol. Tūlǧanyŋ tuyndylary, şynaiy obrazdarǧa toly şyǧarmalary barda qalamgerdıŋ esımı eşqaşan ūmytylmaidy, – delıngen qala äkımınıŋ hatynda.
Körnektı aqyn, Memlekettık syilyqtyŋ laureaty, Qazaqstan Jazuşylar odaǧy basqarmasynyŋ töraǧasy Ūlyqbek Esdäulet Qajyǧali Mūhanbetqaliūly özınıŋ tūstastary Tölen Äbdık, Dulat İsabekov, Qoişyǧara Salǧaraūly, Änes Sarai siiaqty qazaq ädebietınıŋ ülken bır belesı, ülken bır şyŋyna ainalǧanyn atap öttı.
– Qajyǧali aǧamyzdyŋ şyǧarmaşylyǧynyŋ ekı qyry bar. Bırı – äŋgımelerı. Onda öte tereŋ oilar bar. Ekınşısı – «Tar kezeŋ» romany. Būl – şyǧarmaşylyǧynyŋ, talantynyŋ tolysqan, kemeldengen kezınde jazylǧan roman. Otarşyldyq tarihymyz, otarlanǧan tarihymyz tolyq jazylyp bolǧan joq. Bız nege osy uaqytqa deiın jaltaqpyz? Nege qit etse anda-mūnda qaraǧyştai beremız? Nege nūsqau kütemız? Sonyŋ bärı otarşyldyqtyŋ qanymyzǧa sıŋıp ketken zardabynan. Onyŋ tüp tamyry qai jaqta? Otarşyldyqqa qarsy kım kürestı? Bız ündemei, baǧyna bergen halyq emespız ǧoi! Qazaq özınıŋ er halyq ekenın, batyr halyq ekenın, qairatker halyq ekenın körsetıp baqqan. Sonyŋ bıreuı – Syrym Datūly. Qajyǧali aǧamyz ol turaly ölmeitın roman berıp kettı, Syrym Datūlyn özınıŋ biıgıne şyǧaryp kettı. Sol arqyly özı de sondai biıkke şyqty.
Qajyǧali aǧamyz, ūmytpasam, 1994-1995 jyldary özınıŋ auylyna meşıt salǧyzdy. Ol kezde meşıttı ekınıŋ bırı sala almaidy ǧoi. Sonda sol kısıge qatty riza bolǧan edım. Ol özınıŋ şyǧarmaşylyǧymen ǧana ızgılıktı, adamgerşılıktı, imandylyqty, basqa da jaqsy qasietterdı oqyrmanyna taratyp qana qoiǧan joq, älgındei ülken qadam da jasady, – degen Ūlyqbek Esdäulet jazuşyǧa kezınde arnaǧan «Aqyndar taǧdyry» atty öleŋın oqyp berdı. Sol künı Astanadaǧy Ūlttyq akademiialyq kıtaphanada aǧylşyn tılıne audarylǧan «Tar kezeŋ» romanynyŋ tanystyrylymy ötkenın aityp, «Būl roman endı älemnıŋ igılıgıne ainalyp jatyr, dünie jüzıne taralyp jatyr» dedı. Jazuşylar odaǧy atynan jazuşynyŋ jary Sūluhan Fatihqyzyna syi-syiapat körsettı.
«Tar kezeŋ» romanynyŋ aǧylşyn tılıne audaryluyna Qazaq PEN-kluby mūryndyq boldy. Osy klub prezidentı Bigeldı Ǧabdullin men şyǧarmany tärjımalaǧan audarmaşy Saimon Hollingsuort söz söiledı.
Saimon Hollingsuort qazaq qalamgerlerınıŋ şyǧarmalaryn aǧylşyn tılıne audaru arqyly aǧylşyn jūrtyna jaŋa, olarǧa mülde beimälım älemdı aşyp jatqanyn aitty. Özı tärjımalaǧan şyǧarmalardy ǧajap tuyndylarǧa balaitynyn jetkızdı. Qajyǧali Mūhanbetqaliūlynyŋ romany da jauhar tuyndy ekenın atap öttı.
Körnektı jazuşy, Memlekettık syilyqtyŋ laureaty Tölen Äbdık Qajyǧali Mūhanbetqaliūly şyǧarmalarynyŋ erekşelıgı men adami bolmysyna toqtaldy.
Belgılı qalamger, Memlekettık syilyqtyŋ laureaty, Mäjılıs deputaty Sauytbek Abdrahmanov jazuşy turaly esten ketpes, özıne ystyq estelıkterın jaŋǧyrtty.
Qalamgerdıŋ jerlesterı atynan söz söilegen Aqtöbe oblystyq Mädeniet, arhivter jäne qūjattama basqarmasynyŋ basşysy Altynai Iýnisova öŋırde jazuşynyŋ 80 jyldyq mereitoiyna orai qolǧa alynyp, ıske asyrylǧan şaralarǧa toqtaldy. Q.Jūbanov atyndaǧy Aqtöbe memlekettık universitetınıŋ dosentı Sabyrjan Moldarov yqylasyn jetkızdı.
Keş barysynda E.Rahmadiev atyndaǧy Memlekettık akademiialyq filarmoniianyŋ änşılerı Jaqsygeldı Maiasarov pen Zinat Qasymova, «Qorqyt» etnoansamblı, Medet Salyqov pen Klara Tölenbaeva, Arystanbek Altynbek öner körsettı. Q.Quanyşbaev atyndaǧy Memlekettık akademiialyq qazaq muzykalyq-drama teatry ärtısterı teatrlandyrylǧan qoiylym qoidy.
