Özge ūlttan qyz alyp, qazaqty jer-jahanmen «myŋ jyldyq» qūda etıp otyrǧan ūldarymyz jetkılıktı. Sonyŋ bırı – esımı elge tanylǧan änşı, QR Eŋbek sıŋırgen qairatkerı Sündet Baiǧojin. Sündettıŋ şaŋyraǧynyŋ tütının tütetıp otyrǧan süiıktı jūbaiy Serina Sunagava – japon qyzy. Erlı-zaiypty būl ekeuı K.Baiseiıtova atyndaǧy Qazaq ūlttyq opera jäne balet teatrynda jūmys ısteidı. Bırı – bariton änşı, bırı – balerina. Kün şyǧys elınde tuyp, torǧailyq jıgıt üiınıŋ tabaldyryǧyn attaǧan bişı kelınmen tanysudyŋ jaqynda sätı tüstı.
Okinavadaǧy mekteptı aiaqtasymen Sankt-Peterbugtegı Vaganova atyndaǧy orys balet akademiiasyna oquǧa keldı. Janynda bes jasynan baletke bırge qatysyp jürgen taǧy bır qyz bar. Reseidıŋ ataqty akademiiasynyŋ studentı atanady. Ekı jyl oqudan soŋ, älgı qūrbysy otanyna qaitady. Al, Serina bırden elıne barmai, Qazaqstandy betke alady.
Boijetkennıŋ būl taŋdauyna akademiianyŋ körkemdık jetekşısı, jerlesımız, äigılı balerina Altynai Asylmūratova yqpal etken eken. Oquyn tämamdaǧan şäkırtıne Qazaqstanǧa baru jönınde keŋes bergen. Bızde kenje qalyp jatqan önerdı örge süireuge septıgı tier degen niet qoi. Mūnysymen «Älemdık Jizel» atanǧan qazaq qyzy özı elden jyraqta jürse de, otanyna büiregı būryp tūratynyn körsettı. Bastapqyda Reseide qalyp, ülken teatrlardyŋ bırınen oryn tapsam degen niet bolmady emes. Bıraq, ol mümkın emes-tı… Keiıpkerımızdıŋ aituynşa, ädette özge ūltqa jyly qabaq tanytpaityn eldıŋ öz bişılerı de jetkılıktı.
– Akademiiada oqyǧanda bızge aty älemge äigılı Altynai Asylmūratova sabaq berdı. Törtkül dünie önerıne täntı bolǧan bekzada balerinadan tälım alu – men üşın baqyt. Akterlık şeberlıktı körsetkende, bärımız soǧan ūqsaǧymyz keletın. Elıkteitınbız. Mınezı jūmsaq bolǧanymen, sahnada öte talapşyl adam. Sūlulyǧy öz aldyna bölek äŋgıme. Men basynda onyŋ qazaq ekenın bılmedım. Bırde, tobymyzdaǧy bır qyz aitqanda, taŋqaldym. Keiın Qazaqstanǧa kelgende onyŋ taza qazaqtyŋ qyzy ekenın estıgende közım jettı. Mıne, taǧdyrdyŋ jazuy, sol Altynaidyŋ yqpalymen men Qazaqstanǧa keldım. Äuelde bırşama uaqyt jūmys ıstep, elıme oralamyn ǧoi dep oilaǧam. Bıraq, būl elge kelıp, menıŋ oiym da, közqarasym da özgerdı. Ä degennen qazaqtardyŋ qonaqjai, bauyrmal halyq ekenı körınıp tūr. Eŋ bastysy, eldıŋ bırlıkke asa män beretını bırden baiqalady, – dep balerina segız jyl būrynǧy kezdı esıne aldy.
Bastapqyda Almatydaǧy Abai atyndaǧy Ūlttyq opera jäne balet teatryna kelıp, sol jerde bır jyl jūmys ıstedı. Elordalyq K.Baiseiıtova atyndaǧy opera jäne balet teatrynyŋ bas baletmeisterı Tūrsynbek Nūrǧalievtıŋ şaqyruymen Astanaǧa keldı. Jas mamanǧa elordanyŋ mädenietın damytyp, elordalyqtardyŋ mädeni deŋgeiı men klassikalyq önerge degen talǧamyn arttyru qajettıgın aitty. Mıne, japondyq arudyŋ Arqaǧa kelgenıne jetı jyl bolypty. Al endı qazaqqa qalai kelın bolǧanyna kelsek…
Sündet ol kezde Qazaq ūlttyq muzyka akademiiasynda oqidy. Ekı jas özderı jūmys ısteitın teatrda tanysypty. Alǧaş körgende bırı sahnada bilep tūrsa, endı bırı körermenderdıŋ arasynda otyrypty. Köp ūzamai tanysyp, arada alǧaşqyda ärıptestık, odan soŋ dostyq qarym-qatynas ornaidy. Arty mahabbatqa ūlasty. Ekı jyldan soŋ ekeuı otau tıgıp, şaŋyraq kötermekke şeşım qabyldaidy.
Alaida, būl şeşımdı ata-analaryna qalai jetkızerlerın bılmei qinaldy. Öitkenı, bişı qyzyn äke-şeşesı «uaqytşa jūmys ıstep, täjıribe jinaqtap kelsın» dep jıbergen. Ärı mūnda arqa süier eşkımı joq. Qazaqstanǧa alǧaş keluı. Üidegıler ne deidı degen ürei bilegenı sondyqtan. Mūndai tolǧanys Sündette de bolǧan. Arqalyqta tūratyn ata-anasy «qazaqta qyz qūryp qaldy ma?» dese qaitpek? Ne bolsa da, könemız dep täuekelge bel buǧan jastar ekı jaqqa şeşımderın jetkızdı. Oilaǧandai-aq, Okinavadaǧy jūrt äuelde qyzyn «oilan, balam» dep elge qaituǧa ügıttep kördı. Bıraq, qyz raiynan qaitpaǧan soŋ, ekı jastyŋ sezımıne kedergı bolmai kelısımın berdı. Bauyr etı balasyn jat jūrttyqqa kım qisyn? Onyŋ üstıne bır qalada nemese bır elde bolsa, bır särı. Būryn estıp, körmegen Qazaqstan bolsa… Jıgıttıŋ ata-anasy da balasynyŋ mahabbatynyŋ baiandy boluyn tılep, batasyn berdı. Özge ūlttan eken dep ūlynyŋ süiıktısıne qabaq şytpady. «Qyzym» dep bauyryna basty.
Söitıp, Serina islam dının qabyldap, Sündet ekeuı şariǧat jolymen neke qidyrdy. Araǧa jyl salyp jastar Japoniiaǧa baryp, kün şyǧys elınıŋ salt-dästürı boiynşa toiyn ötkızdı. Bızdıŋ ūl da qaiyn jūrtyna barǧanda, japondyqtar ögeisınbedı.
Bügınde bariton men balerinanyŋ şaŋyraǧynda Säniia esımdı qyz ösıp keledı. Tılı endı şyǧa bastaǧan säbi bır emes, üş bırdei tılde – anasymen japonşa, äkesımen – qazaqşa, ekeuıne de tüsınıktı boluy üşın orysşa söileitın körınedı. Ata-anasy «qyzymyz öskende ne änşı-balerina bolady nemese bileitın änşı bolady» dep qaljyŋdaidy.
Senesız be, kışkentai qyzymen bırge anasy da qazaq tılın üirenıp jatyr.
Qyzyna esım taŋdaǧan sättı Serina bylaişa esıne aldy: «Ekı jyl būryn Sündet İtaliiada oquda boldy. Menıŋ ai-künım jetıp törkınımde jatqanmyn. Ekeuımız ekı elde bolǧandyqtan, skaip arqyly söilesemız. Qyzymyzǧa «Säniia» degen esımdı de sol ǧalamtordyŋ kömegımen taŋdaǧanbyz. Men Alma, Äsel syndy onnan astam atty jazamyn, ol bır-bırlep syzyp tastaidy. Söitıp, bırneşe künge sozylǧan ırıkteuden soŋ, Säniia bolsyn dep şeştık. Al, qyzymyz Okinavada düniege kelıp, Astanaǧa üş aidan soŋ oraldyq».
Bişı kelın qazaqtyŋ mädenietın, salt-dästürın bırtındep üirenıp jatyr. Japonnyŋ ūlttyq taǧamymen qosa, qazaqtyŋ jūqa nany dastarhannan bır üzılmeidı. Basqa taǧamdary da solai. Bauyrsaqtyŋ qamyryn ilep, ettıŋ nanyn jaiyp üirenu üşın bıraz «terleuge» tura kelgenın de jasyrmady. Mädenietke kelsek, bırınşı kezekte qazaqtyŋ biın ūnatady. Bügınde ol älemdık jäne qazaqtyŋ «Qyz Jıbek», «Bırjan-Sara», «Abai» syndy maŋdaialdy operalaryn sanasyna sıŋırıp jür.
– Qazaqstanǧa alǧaş kelgende 20 jasta edım. Qazır qarap otyrsam, ömırımnıŋ eŋ qyzyqty sätterı osy elde ötıp jatyr. Uaqytşa kelıp, mäŋgılıkke qaldym desem bolady. Būl elde men önerımdı şyŋdap, ömırlık serıgımdı kezdestırdım. İslam dının qabyldap, mūsylman boldym, ortamdy taptym. Özımdı «osy eldıŋ öz adamy» dep esepteimın. Ärine, menıŋ būl baqytym – eldegı bırlık pen yntymaqtyŋ bır jemısı ǧoi. Äitpese, özge ūlttyŋ adamdaryn ögeisınetın elder jetkılıktı ǧoi. Japoniiadaǧy öz jūrtym Qazaqstandy, onyŋ ışınde Astanany jaqsy köredı. Är kelgen saiyn sän-saltanaty asqan qalany aralap, özgerısterıne taŋ qalyp qaitady,– dedı bişı kelın äŋgıme soŋynda.
Ainūr ŞOŞAEVA
