Jüiesiz söz jüikege tier

Bitken iske aitylar syn köp.  «Habar» arnasynda «Chempion» atty jaŋa jobanyŋ bastalǧanyna bir aiǧa juyqtady. Jürgizuşileri ony «sporttyq-sauyqtyru dumany» dep ataidy. Jaŋalyǧy – şarşy alaŋǧa tanymal änşiler, teatr jäne kino akterlary, sirk ärtisteri men telejürgizuşiler şyǧyp, qolǧap tüiistiredi. Qarap tūrsaq, qazaq televiziiasynda būryn-soŋdy bolmaǧan tyŋ joba. Bizdiŋ aitaiyn degenimiz ol emes. Kommentatorlardyŋ «şeşendigi»…
Jürgizuşi äri bas kommentatorlar – arnanyŋ bir baǧdarlamasyn «qūr jibermeitin» Arman Düisenov pen Aigül İmanbaeva. «Figaro anda, Fi­garo mynda» dep är jerden atyn bir şyǧaryp jürgen qos «jūldyzǧa» bä­rin qoiyp, osy baǧdarlamaǧa qatysuy ǧana qalǧandai. Tipti, osy ekeui jür­gizbese, şoudyŋ chempiony anyqtal­mai qalatyndai. Sahnada birde ärtis, birde änşi, birde jürgizuşi bolyp jürgen Aigüldiŋ ämbebaptyǧyna tap osy «kommentator» degen «ataq» je­tis­­pei qalypty. Arman Düisenovtiŋ jaǧdaiy äu bastan belgili. Būl ekeui­ne nege şüilige qaldy dep otyrǧan şyǧarsyz?
Änşeiinde «öner adamy bolu, än aityp, rölderde oinau oŋai emes» dep kösiletin būlar kommentator bolu oŋai dep oilaidy-au deimin. Arman Düisenovtiŋ «kommentirovat etip», Aigül İmanbaevanyŋ «oi, tuuuu» dep qosarlana söileui sau adamnyŋ jüi­kesin jūqartady. Tipti, ötken jek­senbidegi (15.04.2012 jyl) Aiqyn Tölepbergen men Rinat Basitovtyŋ ūrysyn körip otyryp, Aigüldiŋ jan­aşyrlyǧyna qairan qaldym. «Tuuu, Aiqyyynn, jeŋilmeşi…» dep jaly­nyp tūr. Qūddy, Aiqyn ringte ärip­tesimen emes, jaudyŋ batyrymen so­ǧy­syp tūrǧandai. Jürgizuşi büi­regin bireuge būrmai, beitarap boluy tiis.
Būdan bölek taǧy eki qosalqy kom­mentatorlar  – Sabina Saiaqova men Nūrlan Espanov bar. Sabina – būǧan deiin talai şoudyŋ ortasynda jürip täjiribe jinaqtaǧan, tisqaqqan jürgizuşi. Orys tilinde degeni bol­ma­sa, sūraqtary da, sözi de jyp-jinaqy. Al, Nūrlan Espanov bolsa, «Chempiondy» studiiaǧa kelgen är änşini «meniŋ dosym» dep maqtanyp otyratyn «Jūldyzben jüzdesu» atty avtorlyq baǧdarlamasymen şatasty­ryp alsa kerek. Ötkendegi baǧdarla­mada  «Mūnarlan» tobynyŋ änşisi Baǧlan  Joldasovty tanystyryp tū­ryp «būǧan deiingi eki oiynda da je­ŋiske ūşyrady» dep qazaqtyŋ sözdik qoryna jaŋa tirkes qosty. Jeŋiske jetetinin, al jeŋiliske ūşyraity­nyn Nūrlan kökemiz bilmese kerek…
Olardyŋ saldyr-salaq sözderin milliondaǧan adam tyŋdap otyr. Eger qoldan kelmese, jebe jetpeske semser silteudiŋ qajeti qanşa?! Eldiŋ pikirine qūlaq aspasa da, tym bolmasa «kötere almaityn şoqpardy beliŋe bailama» degen halyq danalyǧyn esten şyǧarmaǧan abzal.
Jalpy, baǧdarlamanyŋ qyzyqty ötui tizginşige tikelei bailanysty. Mysaly, «Opra Uinfridiŋ şouy» baǧdarlamasy älemniŋ 170 elinde 70 millionǧa juyq körermen jinaǧan eken. Iаǧni, Opranyŋ qarym-qabi­le­tiniŋ arqasynda baǧdarlama osynşa körermenniŋ yqylasyna ie bolǧan. Būl – özgeniŋ jyltyraǧyna qyzyq­qanymyz emes, talantyn moiynda­ǧa­nymyz. Bizdiŋ elimizde de aqylyna körki sai, jurnalistik talanty jo­ǧary jürgizuşiler az emes. Biraq, nege ekeni belgisiz bizdiŋ arnalardyŋ «tūraqty» jürgizuşileri bar. Qazir  memlekettik arnalarda köŋilaşar baǧdarlamalardy änşiler nemese akterler jürgizedi. Zaman yŋǧaiy solai şyǧar, degenmen qai salada bolsyn öz mamany aldyŋǧy qatarda jürgeni jön emes pe?
Qasqyrǧa qoi baqtyrmaityny tärizdi, telejürgizuşiliktiŋ qyr-syryn, söz öneri men mänerin ūǧyn­baityn janǧa düiim jūrt tamaşa­laityn baǧdarlamadan oryn berilip jatatynyn tüsinu qiyn. Būl endi ūiymdastyruşylarǧa syn. Şirkin-ai, deisiŋ osyndaida, är önerpaz öz örisinde «adaspai», san-saqqa sūǧyna bermese, bäri-bäri oryn-or­nynda bolar edi-au…

Erkejan KÖPTILEUQYZY