Балалар арасында туберкулезді ерте анықтаудың негізгі әдісі туберкулинодиагностика, яғни манту сынамасы. Кейбір ата-аналар мантуды вакцинация деп қателеседі және бала туберкулез жұқтыруы мүмкін деп қорқады. Өйткені туберкулезге қарсы вакцина туберкулез таяқшаларының тірі әлсіреген штамдары орналасқан БЦЖ вакцинациясымен жасалады.
Манту сынамасы 12 айдан бастап балаларға жүргізіледі. Әсіресе «тәуекел» тобындағы балалар туберкулин диагностикасымен қамтылуға тиіс – бұл туберкулезбен байланыста болған, жиі ауыратын, бұрын туберкулезбен ауырған балалар, әлеуметтік жағдайы нашар отбасылардан шыққан және педиатрда диспансерлік есепте тұрған балалар.
Манту сынамасы білектің ортаңғы үштен бір бөлігінің ішкі бетіне қойылады, яғни 0,1 мл көлемінде 2 туберкулин енгізіледі. Тері ішіне, енгізу техникасын дұрыс сақтай отырып, диаметрі 5 мм ақ түсті «лимон қабығы» пайда болады, ол 15 минуттан кейін ериді. Манту реакциясының нәтижесі 72 сағаттан кейін, яғни 3 тәулікке бағаланады, осы уақыт ішінде баланың денесінде туберкулез микробактериясы болған кезде лимфоидты жүйеде туберкулиннің антиденелермен әрекеттесуі нәтижесінде пайда болатын ерекше реакция пайда болады. Егер туберкулинді енгізу орнында 72 сағаттан кейін папула пайда болса, оны кейде 5 немесе одан да көп масалардың шағуымен салыстырады, онда бұл оң нәтиже болып саналады. Егер инъекция орнында кез келген мөлшердегі қызару (гиперемия) немесе папула 4 мм-ге дейін болса, онда бұл күмәнді сынақ, ал тек инъекциялық реакция болған жағдайда – теріс сынама. Мантудың алғашқы оң сынамасы бар балалар фтизиопедиатрда 2 апта бойы тексеруден өтуі керек. Мантудың алғашқы оң сынамасымен диаскинтест те жүргізіледі. Оң диаскинтестпен бала фтизиопедиатрда терең тексеруден өтеді. Белсенді туберкулезді болдырмау кезінде бұл балаларға профилактикалық емдеу жүргізіледі. Тәжірибеде біз көбінесе профилактикалық емдеуді мүлдем елемейтін кейбір ата-аналардың сауатсыздығына тап боламыз. Ата-аналар балада манту сынамасы 6 мм-ге күрт өскен кезде де алаңдауы керек. Алдыңғы нәтижелермен салыстырғанда (мантудың гиперергиялық сынақтары кезінде) бұл инфекцияның жоғарылауы ретінде қарастырылады.
Балада белсенді туберкулез процесінің дамуы болуы мүмкін. Елдегі туберкулез бойынша күрделі жағдайға қарамастан медицина қызметкерлері халық арасында, оның ішінде балалар арасында туберкулезді төмендету бойынша орасан зор профилактика жұмысын жүргізуде.
Анаргүл ПІШЕМБАЕВА,
№1 қалалық емхананың фтизиопедиатр-дәрігері
