МӘСКЕУДI ҚОРҒАСҚАН МАЙДАНГЕР
Кейiпкерiмiз Ахат Бекмади ақсақал 1923 жылы Атбасар өңiрiндегi Қалқұтан бекетiнде туған. Орыстар оны «Колутон» деп атап кеткен. ХХ ғасырдың басында мынау жарық фәнидiң есiгiн ашқан ол басынан небiр зобалаңды өткерген. Бала күнгi ашаршылық, зұлмат соғыс, соғыстан кейiнгi тың игеру заманы…
1939 жылы 16 жасар бозбала ес тоқтатып, оқуға ден қоя бастайды. Сөйтiп, Қызылжар қаласына бiлiм iздеп келедi. Сондағы педагогикалық училищеге оқуға түседi. Арман қуып қиырдағы қалаға келген жас бала бiлiм нәрiмен сусындай бастайды. Оқып жүрген кезде қиыншылықтары шаш-етектен едi. Ұлы Отан соғысы басталған уақытта әлi оқуын бiтiрмеген. Ендi тәмамдаған тұста 1942 жылдың маусымында Ақмолада құрылған 90-атқыштар полкiне қабылданады. Фашистiк Германияның басқыншылығына төтеп беру үшiн бұл полк алдыңғы шепке баратын болып шешiледi. Суыт жүргiзiлген оқу-үйрету жаттығуларынан соң бiрден Мәскеу маңын қорғауға аттанады. Қару дегенде ол кезде қолға мылтық қана берiлiптi. Автоматтың атымен жоқ мезгiлi. Немiстердiң Сталинградқа үстi-үстiне шабуыл жасап жатқан кезi. «Шегiнерге жер жоқ, арқамызда – Мәскеу!» деп майдангерлер күндiз-түнi жауған оқтың астында жүредi. Межедегi биiктiктi алу үшiн жан алып, жан берiседi. Қыршынынан қиылған талай боздақ бейнесi әлi де Ахат атаның көз алдынан кетпейдi. Күзгi қара суықтағы кезектi шабуылдың бiрiнде қатты жараланып, госпитальға түседi. Мәскеудiң жанындағы Рязки деген жерде алты ай бойы емделiп, қайтадан қатарға қосылады. Тағы да алдыңғы шеп. Кескiлескен майдан. Алғашқы автоматтар қолға берiле бастаған тұс. Алдымен автоматшылар взводы құрылады. Ахат алғашқы автоматшылар қатарына iлiгедi. Дискiлi автомат асынған жауынгерлер шептiң алдында жүретiн әдетi. Жау жағының алдыңғы қатарын бұзуға автоматшыларды жұмсап отырады. Қиын тапсырманың барлығын автоматшыларға бұйырады. Орел мен Курск иiнiн қорғауға атсалысады. Қанша шайқасқанмен немiстер Сталинградты ала алмай, керi шегiнуге мәжбүр болған. «Аққа Құдай жақ!» демекшi, бiр бақ шапқан сәт туып, немiстердi өкшелете қуған кеңестiк армияның рухы үстемдiк құра бастайды. Сөйтiп, шайқасып жүрiп 1943 жылы Белоруссия жерiне аяқ басады. Шабуыл кезiнде сол аяғына оқ тиiп, госпитальға әзер жетедi. Жарақаты өте ауыр болғандықтан, ол жерден сонау Новосiбiр қаласына жөнелтiледi. Алты ай емделсе де, жарақаты жүрiп-тұруын қиындатып жiбередi. Майданға жарамсыз болып қалды. Әскери басшылық алдына барып қанша сұранса да, соғысқа баруына тыйым салынады. Осылай Отан алдындағы әскери борышын адал орындаған қазақ жауынгерi елге оралады.
Елге келе салысымен мұғалiмдiк қызметiн бастайды. Қалқұтанға келiп, бала оқытады. Соғыс бiткен соң Қарағанды педагогика институтының физика-математика факультетiн тәмамдап, жоғары бiлiм алады. Ауылында ұзақ жылдар бойы мұғалiм болып жұмыс iстейдi. Кейiннен Есiл темiржол бекетiнiң №511 мектебiнiң директорлығына бекiтiледi. Өз iсiн сүйiп өткен ақсақал шәкiрт тәрбиелеу iсiнде мол тәжiрибе жинақтаған. Халық ағарту iсiнiң озық қызметкерi атанған. Тiптi, зейнетке шыққан соң да басшылық оны жiбергiсi келмей, тағы бес жылдай физикадан сабақ бергiзедi. Оның шәкiрттерiнiң арасынан бiрнеше ғылым кандидаты, депутаттар, мықты бизнесмендер шыққан.
Бес перзент тәрбиелеп қатарға қосқан ақсақалдың балаларының алды зейнетке шығып отыр. Немере-шөбере өрбiтiп, ел егемендiгiне қол жеткiзген ұрпақпенқатар өмiр сүрудi өзiне зор бақыт санайды. Елордаға 1998 жылы көшiп келедi. 2005 жылы үш бөлмелi пәтердiң кiлтiн алып, кенже ұлымен көшiп кiрiптi. Қазiр немересi ата жолын қуып, Райымбек батыр атындағы №50 «Қазғарыш» мектебiнде оқып жатыр. Мұнда арнайы конструкторлық үйiрмелер де бар. Байқоңырда өткен халықаралық байқауда Ахат атаның Райымбек атты немересi арнаулы сертификат алыпты. Күн батареясын жасағаны үшiн.
Өткен қыста ғана Мәскеу мәрi Сергей Собяниннiң тағайындаған «70 лет битве за Москву» медалiн алып қайтқан соғыс ардагерi Ұлы Отан соғысында жасаған ерлiктерi ешқашан ұмытылмай, ел есiнде мәңгi қалатынына тағы да бiр рет куәгер болып келдi. Ерлiктiң дастанына айналған ардақты ардагерлер қатары күн өткен сайын сиреп бара жатқаны ғана жанына қатты батады.
Шынар ӘБIЛДА,
Сұлтанбай СЕЙIТОВ (фото)