Өмірқұл АЙНИЯЗОВ, әнші, ҚР Еңбек сіңірген қайраткері
– Сахналық киімдеріңіз өзіңізге өте жарасымды. Арнайы тіктіресіз бе?
Іңкәр, дизайнер
– Жылы лебізіңізге рахмет! Иә, киімді арнайы тіктіремін. Өйткені, әр әншінің өзіндік ерекшелігі болуы керек. Сондықтан Талдықорған қаласындағы «АР салон» шеберханасының ісмерлеріне тапсырыс беріп тұрамын. Халықтың алдына шығатын өнерпаздың киімі, сөзі, жүріс-тұрысы да ерекшеленіп тұрғаны жөн. Бұл – сахна мәдениеті, көрерменді сыйлау.
– Дәстүрлі әншілердің көпшілігі халыққа тез танылу мақсатында эстрадалық бағытқа ауысып жатады. Сіз де сөйттіңіз бе?
Айжан, оқырман
– Өз басым дәстүрлі әндерді эстрадалық бағытқа салып орындасам, тыңдарманның көбейетінін түсіндім. Дегенмен, дәстүрлі әндер бағаланбайды деп отыра бермей, қолынан келетін адамдар бұл салаға елеулі үлес қосып жатса, халық қошеметіне бөленеді деп ойлаймын. Алайда, көптеген адамдардың музыкалық деңгейі дастарқан басында айтылатын әндерді ғана түсінетін деңгейге түскен.
– Көп өнер иелері Астанаға қоныс аударып жатыр. Бас шаһарға көшіп келу ойыңызда жоқ па?
Динара, қала тұрғыны
– Алматы және Талдықорған қалаларында үйлерім бар. Бас қалаға болашақта қоныс аударып қалуымыз мүмкін. Өйткені, елордамыз жыл емес, күн санап дамып жатыр. Қала тазалығымен, жаңалығымен ұнайды.
– Бүгінде әншілерді асырап отырған – той. Сіз де табысты тойдан табатын шығарсыз?
Нартай, студент
– Жасыратыны жоқ, ел-жұрт қадірлеп тойына шақырып жатса, бас тартпаймын. Тойларда ән салып жүр деп, әншілерді кінәлауға болмайды. Өйткені, әншілер гастрольдік сапарларда бар шығындарын өздері көтереді. Бізде байлар, үлкен шенеуніктер дүрілдетіп той жасап жатады. Олар шетелден әншілерді шақырады. Ол қандай атақты болғанына қарамастан келеді. Әнін айтады. Сосын тиесілі ақшасын алады да кетеді. Көрдіңіз бе, қазақ әншілері ғана емес, атағы жаһанға кеткен атақтылардың өздері де тойға келіп ән салып, нәпақа тауып жүр. Той иесі қызықшылығында жақсы әндер айтылса дейді. Сондықтан, шақырған жерге неге бармасқа?
– Аға, өнерге деген қызығушылығыңыз қай кезден оянды?
Мара
– Жастайымнан құлағыма жыр-термелерді сіңіріп өстім. Әкемнің інісі Өтепберген ағам өнерге жақын болды. Сол кісінің ықпалы десем, артық айтқандық емес. 4-5 жасымда домбыра тартуды үйреніп алдым да, 5-6 жасымда жыр-термелерді жатқа айттым. Мектепте бес жыл баяннан дәріс алдым.
– Тағы бір сұрақ, ең алғашқы орындаған әніңіз есіңізде ме?
– Ең бірінші орындаған әнім – Нұртуған жыраудың «Қанеки, тілім, сөйлеші» деген термесі болатын. Ауылда қой кезекте аттың үстінде жүріп Ахмет Жұбановтың «Ақ көгершін» деген әнін айғайлап айтатынмын. Жаттаған әндерімді бірінен соң бірін айтып қой қайыратынмын.
– «Ер-азаматтың бағы – асыл жары» деген ата-бабаларымыз. Келіншегіңіз қандай жан?
Зерде
– Жақсы адам. «Ер жігіттің атын жақсы ат немесе жақсы әйел шығарады» деп жатады. Ол кісі жаман болса, мен осылай жүрмес едім ғой. Консерваторияда 2-курста жүргенде үйлендім. Мамандығы – мұғалім. Музыка мектебінде сабақ береді, домбырашы.
– Сізді тыңдайтын әншілер көп. Сіз кімді тыңдайсыз?
Саяжан, тігінші
– Өзіміздің Жұбаныш Жексенұлы, Қыдырәлі Болманов, Медеу Арынбаев, Алтынай Жорабаева, Бейбіт Сейдуәлиева сияқты әншілерді тыңдаймын. Ғалымжан Жолдасбаев деген жас әншінің жыр, термелерді орындауы ұнайды.
– Бұрын айтылған, қазір ешкім орындамай жүрген, жоғалып бара жатқан әндерді іздеу әдетіңізде бар ма?
Жұлдыз, биотехнолог
– Әрине, репертуарын толықтырып отырмайтын әнші әнші емес. Қоржынымда «Дүрдараз», «Ақжайнақ», Тұрмағамбет Ізтілеуовтің «Ел үшін туған ер болсаң», Ақтангерейдің термесі «Айнамкөз», «Сәулем-ай» әндері бар. Жалпы бұлардың бәрі эстрадалық аспаптармен сүйемелденгені болмаса, ұлттық бояуы сақталған. Сонау бала күнімнен халықтық ән мен термелерді айтқандықтан шығар, иірімдері мен мәнері қазақы қалпында. Жыраулар шығармашылығы телегей-теңіз. Сондықтан, алдағы уақытта да жаңа әндер қарап, репертуарыма енгіземін.
– Өнер адамдарының барлығы шетелде демалғандарын айтып жатады. Сіз де басқа елде демаласыз ба?
Гүл, медбике
– Елімізде табиғаты тамаша, талай тарихты қойнауына басып жатқан мекендер жетеді. Сондықтан жаз айында отбасымызбен Қазақстанның керемет жерлерін аралауды жөн көреміз.
Еркежан СӘТІМБЕК