Өнерді өрге сүйрейтін еңбек – Құдайберген Бекішев, әнші, ҚР мәдениет қайраткері:
– Ел ішінде «Қазақ тілді әншілерді той асырайды» деген сөз бар. Сізді ше? Құпия болмаса, бір тойға қанша аласыз?
Руслан
– «Тек тоймен күн көреді» деу артық болар. Бармаймын демеймін, шақырса, қалмауға тырысамын. Дүрілдеген той жасалып, оған шетелден әншілерді шақыртып жатса, несі жақсы? Біз ғана емес, кезінде Ақан сері, Біржан, Саралар да тойдың көркін қыздырған. Ел болған соң той тойламай отырмайды. Қонақтарының көңілін көтергілері келеді. Сонан соң әртістерді шақырады. Тойдан тапқан табысымды өнер жолына жұмсаймын. Қатып қалған баға жоқ. Кейде өздерінің жағдайын айтып жатады. Ол кезде әнімді тегін айтып берем. Мен – халықтың баласымын. Ендеше, олардың тілегін орындауға міндеттімін.
– Сіз кімді және қандай әнді тыңдайсыз?
Аслан, студент
– Мен классикалық бағыттағы әндерді тыңдағанды жақсы көрем. Ал, қазақ эстрадасында небір жақсы әншілер мен әндер бар. Құлақ құрышын қандырып, жүрек қылын шертетін, жағымды әндердің барлығын тыңдаймын.
– Биылғы оқу жылы да аяқталып қалды. Бала кезіңізде қандай оқушы болдыңыз? Сыныптастарыңызбен араласып тұрасыз ба?
Лаура, оқушы
– Қызылорда облысы Жалағаш ауданындағы мектептің түлегімін. Мектепте сегіз жыл оқып, одан кейінгі үш жылымды техникалық лицейде өткіздім.
Қанша аңсағаныммен, балалық кезді қайтару мүмкін емес. Мен өзі мектеп жасында көп қиыншылық көргендіктен, оқушы кезімді керемет өтті деп айта алмаймын, бірақ ол заманның да өз қызығы болатын. Өзіміздің аудандағы «Алтын арай» ансамблінің белсенді әншісі болдым. Сыныптастарымнан қол үзіп кеткен жоқпын. Осы Алматыдағы сыныптастарыммен кездесіп, хал сұрасып тұрамыз.
Сабақты кілең бестікке оқыған жоқпын. Көбіне мәдени шаралар жағында жүретінмін. Тәртібім де онша болмады, сыныптағы бұзықтардың біреуі мен болатынмын. Бұзық болғанда ешқашан бас жарып, көз шығарған емеспін, тек мұғалімдерге жиі пародия жасайтынмын. Мұның бәрі сәл-пәл еркеліктен деп ойлаймын. Оқушы Құдайбергенді таза білімсіз деуге де келмейді. Кейбір пәндерден белсенді болдым. Жалпы ортаңқол балалардың санатынан едім. Осыдан екі жыл бұрын мектеп ұжымы шақырған соң, сөздерін жерге тастамай барып, шағын концертімді беріп қайттым. Негізі, елге көп бара бермеймін. Сағынғанда арнайы ат басын бұрып, мауқымды басып қайтамын.
– Өнер адамының бойынан қандай қасиеттердi көргiңiз келедi?
Самал, психолог
– Өзегіне өнер ұялаған әрбір азамат үшін ең бірінші еңбекқорлық қажет деп есептеймін. Еңбек түбі – зейнет. Екіншіден, қарапайымдылық керек. Қызғаныш, көреалмаушылық деген жаман қасиет. «Ашушаң адам – аурушаң» деген сөз бар ғой. Әркез сабырлы болғанға не жетсін?! «Кең болсаң, кем болмайсың» дегендей, қателікке кешіріммен қарап, бір-бірінің жаманын жасырып, жақсысын асыру бар қазақта болуға тиіс қасиеттер деп есептеймін.
– «Ер жігіттің басын төрге сүйрейтін де, көрге сүйрейтiн де – әйел» дейді қазақ. Үйдегі жеңгей туралы айтып беріңізші…
Гүлзира
– Өте дұрыс айтылған сөз. Жеңгелерің әрқашан менің тілеуімді тілеп үйде отырады. Өте жақсы адам. Шаңырақ көтергенімізге биыл 30 жыл толады. Бір ұлымыз бар.
– Аға, шығармашылығыңыз қалай жүріп жатыр?
Дария, қала тұрғыны
– Қазір біраз жұмыстар жасалып жатыр. «Әндер мен Жылдар» деген концерт ұйымдастырған болатынмын. Алдағы уақытта телеарналардан көрсетеді. Осы концертті жыл сайын ұйымдастырып тұрсам ба деген ой бар. Сосын аудио-видео дискілер шығармақпын. Өнер академиясындағы студенттерім де оқу бітіріп жатыр. Қазір өзім Түркияның Бодрум қаласына демалысқа кетіп барам. Келген соң осы жұмыстарымды бір ретті қылмақпын.
–Мақтанғанды демей-ақ қояйын, жалпы мақтауды сүйесіз бе?
Сәкен, қала тұрғыны
– Лайықты дүниені бағалап, қолпаштаса ғана адамның жан дүниесі рахаттанады, өнер өрістейді деп ойлаймын. Патша да мақтағанды сүйеді. Біз жанымызды салып дәріптеп жүрген, атадан-балаға мирас болып келе жатқан ән өнері бүгінгі ұрпақтың рухын оятып, сабақтастық тауып жатса, ұмыт қалмай жанданып, өсіп-өркендесе, онда кім мақтаса да еш айыбы жоқ.
– Өте қарапайым мінезді адам екенсіз. Мұндай болуыңызға кім немесе қандай оқиға әсер етті?
Панаркүл
– Бұл – маған табиғаттан, тәрбиеден келген мінез. Ауылда, қарапайым отбасында өстім. Бәріміз адамбыз, шамам келгенше адамгершіліктен аспауға тырысамын.
– Қазіргі жас әншілер туралы не айтасыз?
Ақылбек
– Жастың аты жас. Егер жастың рухани байлығы болса, естияры болса, жақсы. Әрбір әннің рухы болуы керек. Біздің жігіттеріміз сері, қыздарымыз сұлу болған. Тіпті қыз балаларымыз да қиын-қыстауда батырларының жолын түзеп отырған. Батыр болған жігіттерден тек рухты ән шығуы керек. Не басқаның емес, не қазақтың тілінде емес дүние жасайтын әншілер бар. Мүмкін, олар да іздену үстінде шығар. Оларды сынап-мінегеніміз дұрыс емес.
– Құдайберген аға, әншілік өнерде жүргеніңізге неше жыл болды?
Баян, студент
– Әншілік өнерде жүргеніме бақандай 30 жыл болыпты. 200-ге тарта әнім бар…
Еркежан СӘТІМБЕК