Науқас аурудан, жарақаттан немесе операциядан кейін қалыпты өмірге оралуы үшін көбіне оңалтуды қажет етеді. Дененің жоғалған функционалдығын қалай қалпына келтіруге болатындығы туралы біз реабилитолог, кинезитерапевт, № 13 қалалық емхананың жаттықтырушысы және оқытушысы Батима Өмірзақовамен әңгімелескен едік.
– Науқастар үшін оңалту шаралары қаншалықты маңызды?
– Оңалту адам денсаулығын қалпына келтіруде маңызды рөл атқарады десем, қателеспеймін. Егер операция сәтті болса және науқас қанағаттанарлық жағдайда шығарылса, онда тынышталуға ерте. Бір-екі оңалту процедурасынан өту керек, өйткені оңалту физикалық және психикалық денсаулықты қалпына келтіруге, пациентті толыққанды өмірге қайтаруға бағытталған. Тағы да айтайын, оңалту кезеңі – бұл емдеуді жалғастыру және асқынуларды жоюға немесе алдын алуға бағытталған.
– Әдетте оңалту қалай жүргізіледі? Оны үйде жасауға бола ма?
– Әрине, оңалту шаралары, ең алдымен, пациентке жеке қарауды қажет етеді. Ол стационарлық мекемеде, емханада, амбулаториялық физиотерапия және еңбек терапиясын жүргізу кезінде, сондай-ақ қоғамдық орындарда, үйде, мектептерде немесе жұмыс орнында жүргізілуі мүмкін. Мысалы, менің мамандығым – оңалту, кинезитерапия және инсульт пен бас миының жарақаттарынан, сколиоздан және ортопедиялық оңалтудан кейін мотор функцияларын кәсіби қалпына келтіру. Мен науқастың қиын жағдайына түсіністікпен қараймын және қозғалу, тамақтану және басқа да маңызды қозғалыстар, соның ішінде қолдың ұсақ моторикасы сияқты жоғалған дағдыларды мүмкіндігінше тез қайтаруға немесе бейімдеуге көмектесуге тырысамын.
– Төсекке танылған науқастарға да көмек көрсетіле ме?
– Әрине, төсекке жатып қалғанына қарамастан, олармен жұмыс істеу керек. Дене функцияларын қалпына келтіруге көмектескен абзал. Мен ауыр мүгедектікке тап болған адамдармен жұмыс істеймін. Оларға қайтадан қозғалысқа оралуға, яғни төсекте отыруға, оң-сол жағына қарай аударылуға үйретемін. Мұндай науқастарға құрметпен және қамқорлықпен қарау керек, жағымсыз психоэмоционалды жағдайды өмір сүруге және қалпына келтіруге деген ұмтылысқа өзгерту керек. Оңалту сабақтары адамдарды жақсы нәтижеге жетуге ынталандыратынын көремін. Біз өз жұмысымызда мультидисциплинарлық принцип ұстанамыз. Оңалтудың сауатты тәсілін қамтамасыз етуде невропатологтармен, логопедтермен және терапевттермен ынтымақтасамыз.
– Сіздің ойыңызша, осындай науқастардың басы-қасында жүрген жандарға қандай көмек қажет?
– Әрине, жақыны ауруға шалдыққан адамдарға да оңай емес. Олар абдырап, бағдарсыз, жақындарына қалай көмектесуді білмейді. Оларға психологиялық қолдау қажет, мұндай адамдарға мен телефон арқылы кеңес беремін, өз тәжірибеммен бөлісемін және мотор функцияларын қалпына келтіруді бастау туралы кеңестер беремін. Маған жеке хабарласа алмайтындар үшін онлайн кездесулер ұйымдастырамын. Менің оқыту тәжірибем туыстарыма және мамандарға қалпына келтіру процесіне белсенді қатыса алатындай жұмыс негіздерін үйретуге мүмкіндік береді.
– Жалпы, реабилитациялық стретчинг дегеніміз не?
– Өз тәжірибемде пациенттің мүдделеріне бағытталған жоғары дәлелді тиімділігі бар физикалық оңалтудың заманауи әдістерін қолданамын. Мысалы, реабилитациялық стретчинг – жарақаттардан, операциялардан немесе созылмалы аурулардан кейін тірек-қимыл аппаратының функционалдығын қалпына келтіруге бағытталған әдіс. Ол созылу және мамандандырылған физикалық терапия элементтерін біріктіреді, бұл оны оңалтуды қажет ететін адамдар үшін әсіресе тиімді етеді. Оңалту стретчинг икемділікті жақсартуға, бұлшықет кернеуін азайтуға және буындардың қозғалғыштығын қалпына келтіруге көмектесетін әртүрлі созылу әдістерін қамтиды. Бұл тәжірибені жеке және топтық форматта қолдануға болады және әрқашан білікті маманның бақылауымен жүргізілуі керек. Оңалту стретчингінің артықшылықтары көп. Біріншіден, икемділікті жақсартады. Тұрақты жаттығулар буындардың қозғалыс ауқымын және бұлшықет ұзындығын арттыруға көмектеседі. Созылу сонымен қатар бұлшықет кернеуі мен ауырсынуды азайтады, әсіресе жарақаттан кейін. Бұл әдісті қолданған кезде қалпына келтіру жеделдетіледі. Сонымен қатар, икемділікті жақсарту және бұлшықеттерді күшейту болашақта қайталанатын жарақаттардан аулақ болуға көмектеседі. Тұрақты созылу сонымен қатар қимылдың жақсаруына және омыртқадағы стрестің төмендеуіне ықпал етуі мүмкін.
– Науқастар оңалту стретчингімен өз бетінше айналысуға бола ма?
– Иә, бірақ сабақты бастамас бұрын сіздің жағдайыңызды бағалай алатын және жеке бағдарламаны таңдай алатын дәрігермен немесе физиотерапевтпен кеңескен жөн. Мұнда бастау үшін бірнеше кеңестер беріледі. Алдымен созылудан бұрын бұлшықеттерді жылыту үшін жеңіл кардио жаттығуларын жасау пайдалы. Денені бірден ауыртуға болмайды. Жақсы нәтижеге қол жеткізу үшін аптасына 2-3 рет жаттығу жасаған дұрыс. Реабилитациялық созылу жарақаттан кейін қалпына келтірудің және дененің жалпы денсаулығын жақсартудың күшті құралы. Бұл тек оңалтуға ғана емес, сонымен қатар тірек-қимыл аппаратының әртүрлі ауруларының алдын алуға көмектеседі. Стретчингті өміріңізге біріктіру арқылы сіз өмір сүру сапасын едәуір жақсарта аласыз, икемділікті жақсарта аласыз және оны төмендете аласыз.
Гүлмира АЙМАҒАНБЕТ
