Астана «ЭКСПО» сынды ірі халықаралық мамандандырылған көрмені өткізуге тәуекел етіп отыр. Күллі әлем көз тігетін шара қарсаңында елорда келімді-кетімді кісілерге ыңғайлы, қауіпсіз, жаңашыл, бір сөзбен айтқанда, дүние жүзіндегі ең ақылды 50 қаланың біріне айналуы тиіс. Осыған байланысты «Smart Astana» жобасы жүзеге асырыла бастағанынан жұртшылық хабардар. Бұл іргелі жобаны іске асырумен айналысатын «Astana Innovations» компаниясы былтыр қала тіршілігін кешенді қамтамасыз ету жүйесі аясында (ТКҚЖ) «Қауіпсіз қала» атты тағы бір ауқымды жобаны қолға алды.
Қанатқақты жобада бірнеше кешенді жүйе топтастырылған. Атап айтқанда, «Қалалық жедел басқару орталығы», «Интеллектуалдық байланыс орталығы», «Жол жүру ережесін бұзу оқиғаларын фото-бейнеқұрылғыларға түсіру жүйесі», «Бейнебақылау жүйесі», «Ресурспен қамтамасыз етуді бақылау жүйесі», «Қауіпсіз автобус», «БАҚ және әлеуметтік медиаға талдау жасау» және «Шұғыл байланыс терминалы».
Қала тіршілігін кешенді қамтамасыз ету жүйесінің басты мақсаты – қауіпсіздікті қамтамасыз ететін салалардың жұмысын тиімді үйлестіріп, олардың жылдамдығын және төтенше жағдайларда шұғыл шешім қабылдауын арттыру. Қоғамдық тәртіпті сақтаудың тиімді шаралары инновациялық технологиялар негізінде ұйымдастырылмақшы. Осындай соны жүйені енгізген әлемнің дамыған мемлекеттерінде ауыр қылмыс түрі 30 пайызға азайып, қылмысты ашу 50 пайызға артқан екен. Елорда да осы деңгейге жетуді көздеп отыр. Демек, жоба қолданысқа енген кезде қала тұрғындарының қауіпсіздігі арта түседі деген сөз.
Іргелі жобаның тағы бір көздегені – моральдық этикаға жатпайтын вандализм сияқты іс-әрекеттердің алдын алып, қоғамдық мәдениетті сақтау. Сонымен қатар, қаланың қай шетінде болсын, ақпараттарды жылдам алғызуға мүмкіндік туып, бейнеоқиғалар мен мұрағаттарға қолжетімділік арттырылатын болады. Бұған қоса, қандай да бір дағдарысты жағдай туа қалған жағдайда бұл туралы жұртшылықты неғұрлым тезірек хабардар ету де – осы жобаның басты мақсатының бірі.
Кешенді жоба бастан-аяқ бірыңғай құрылғылық-бағдарламалық жүйемен жабдықталмақ. Яғни, қаланың қауіпсіздігіне жауапты барлық құрылымдардың жұмысы бір жерден үйлестіріліп, нақты әрі дәйекті ақпарат қоры қалыптасатын болады.
Қауіпсіздікті қамтамасыз ететін кешенді жүйені жүзеге асыру барысында мамандар әлемдегі көптеген елдердің тәжірибесін зерттеп, тиімділігіне баса назар аударған екен. Енді осы жобаның кейбір салаларына жеке-жеке тоқтала кетейік.
Астана тәулік бойы бақылауда болады
Бүгінде «Smart Astana» жобасын жасаушылар негізгі күшті жоғарыда аталып өткен «Қауіпсіз қала» мен «Интеллектуалдық көлік жүйесін» жүзеге асыруға жұмылдыруда. Алғашқы кезеңін биылғы жылдың аяғында қолданысқа енгізу жоспарланып отыр.
Қауіпсіздікті ерекше назарда ұстаған мамандар Астананы тәулік бойы бақылауда ұстауға бекінді. Ол үшін қаланың барлық бұрышына бейнекамералар орнатылады. Оларды жаңадан құрылатын Жедел басқару орталығы жіті қадағалауына алмақ. Қаланың қауіпсіздік жағдайына байланысты ақпараттардың барлығы осы орталықтың дерек қорына келіп түсетін болады. Тіпті, жарық, су, инженерлік желілердегі ақаулар туралы мәліметтер Жедел басқару орталығында өңделіп, шешім қабылдауға тиісті мекемелерге шұғыл жеткізілетін болады.
«Ақылды бағдаршамдар»
«Интеллектуалдық көлік жүйесі» жобасы бірнеше кезең бойынша іске асырылады. Бұл өзі тұрғындарға нағыз керекті жоба болғалы тұр. Олай дейтініміз, қазір қала тұрғындарының «жанды» жері – көліктердің кептелісі. Астана қаласы көліктің көптігі жағынан Мәскеу, Вашингтон, Берлин секілді ірі мегаполистерді озуға шақ тұр. Көлік кептелісі дегеніңіз өзекті мәселенің бірі қалада. Жаңа жолдар салынып, бары кеңейтіліп жатса да кептелек ырық берер емес. Елорда халқы көбейген сайын машиналардың саны да арта түсетіні белгілі. Осы кептелістен уақытымызды сағаттап шығындап жататынымыз бар. Әсіресе, таңертеңгілік және кешкілік кептелістерде межелі жерге жетудің өзі мұң. Ал егер «Интеллектуалдық көлік жүйесі» жобасы толыққанды жүзеге асырылса, кептелістен құтылатын күн де алыс емес. Бұл жобаның артықшылығы сол, қоғамдық көлік – автобустарға басымдық беріледі. Оларға арналған жеке жолақтар белгіленеді. Осылайша, қаланың бір шетінен екіншісіне орта есеппен 20 минутта жетуге мүмкіндік туады.
Әрине, автобустардың діттеген жеріне жылдам баруына жолақтарды жүргізу ғана жеткіліксіз. Оған «ақылды бағдаршамдар» да көмекке келетін болады. Қазіргі қалада орнатылған байырғы бағдаршамдар қай жолда көліктің көп тұрғанына қарамай, белгіленген уақыт бойынша жанып-сөнетіні белгілі. Ал егер «ақылды бағдаршамдар» іске қосылса, қай бағытта кептеліс көп, алдымен сол бағыттағы көліктерді азайтатын болады. Бұл бағдаршамдар жолаушылар көлігіне ерекше көңіл бөліп, солардың ыңғайына жұмыс істейтінін айта кеткеніміз жөн. Өйткені, құрылғылар бір орталықтан басқарылатын болады.
«Ақылды бағдаршамдар» алдымен Сарыарқа, Тұран даңғылдары мен Қонаев, Достық, Сарайшық, Сығанақ көшелерінде орнатылады деген мәлімет бар. Алғашқы кезде 42 бағдаршам іске қосылмақ.
Айтпақшы, жоба барысында автобустар зырылдап, жолаушыларды діттеген жеріне жылдам апарып қана қоймай, адамдардың қауіпсіздігін де сақтауға үлес қосатын болады. Себебі, жоба бойынша автобустар тегістей бейнекамералармен жабдықталады. Сондай-ақ, 500-ге жуық мекеменің маңайында барлығы 30 мыңға тарта бейнебақылау камерасы орнатылмақ.
«Интеллектуалдық көлік жүйесі» жобасы «ЭКСПО» халықаралық көрмесі басталғанға дейін толық іске қосылады. Осы кезде қаланың орталық көшелеріндегі 304 жол қиылысы, ал 2017 жылдан кейін шағын аудандардағы 56 жол қиылысындағы қозғалыс «ақылды бағдаршамдармен» реттеледі.
Қымбат ТОҚТАМҰРАТ
