Алмас ТАЛҚАНБАЕВ, ҚР ІІМ Әкімшілік полиция комитеті Профилактикалық қызмет басқармасының бөлім бастығы:
– Елімізде қанша полиция инспекторы бар, олардың міндеті не?
– Учаскелік полиция инспекторының міндеті – қылмыс пен құқық бұзушылықтың алдын алу. Олардың саны көмекшілерімен қосқанда жеті мыңнан асады.
Полиция инспекторлары халықпен
тығыз жұмыс істейді. Өзі қызмет ететін әкімшілік аумақта құқық бұзушылықтар жасауға бейім адамдармен жеке – профилактикалық жұмыстар жүргізеді, отбасы – тұрмыстық ортада жасалатын және рецидивтік қылмыстардың алдын алады.
– Инспекторлардың қызметін жетілдіруде нақты қандай шаралар қолға алынды?
– Олардың қызметін жетілдіру, әрі тиімділігін арттыру мақсатында Ішкі істер министрлігінің бастамасымен онға жуық заңдар қабылданды. Негізгілерін атап өтетін болсам, 2009 жылғы желтоқсанда қабылданған «Тұрмыстық зорлық-зомбылықтың алдын алу туралы» және 2010 жылғы сәуір айында қабылданған «Құқық бұзушылық профилактикасы туралы» заңдар. Осы заңдарды қабылдағаннан бастап «қорғау нұсқамасы», «құқық бұзушының мінез-құлқына ерекше талаптар белгілеу» сияқты алдын алу шараларының тиімді тетіктері пайда болды.
– «Қорғау нұсқамасы» дегеніміз не?
– Қорғау нұсқамасы тұрмыстық салада құқық бұзушылық жасайтын адамдарға қатысты бірқатар шектеулер
белгілей отырып шығарылады. Ол шектеулер «Тұрмыстық зорлық-зомбылықтың алдын алу туралы» заңның 20-бабында толық көзделген. Ал, құқық бұзушының мінез-құлқына ерекше талаптар белгілеуді ішкі істер органдарының ұсынымхаты бойынша сот органдары шешім қабылдайды. Олар ҚР Әкімшілік құқық бұзушылықтар туралы кодекстің 59-1-бабында көзделген.
– Жазасын өтеп шыққан азаматтарды бақылауда қиындық бар ма?
– Учаскелік полиция инспекторлары бас бостандығынан айыру орындарынан босатылған адамдарды мекен-жайлары бойынша бақылау жасауды жүзеге асырады. Қазіргі таңда ішкі істер органдарының учаскелік полиция инспекторлары желісі бойынша профилактикалық және тізімдік есепте 100 мыңнан астам адам тұр.
«Азаматтардың қоғамдық тәртіпті қамтамасыз етуге қатысуы туралы» заңға сәйкес еліміздің әрбір азаматы ерікті түрде өздерінің азаматтық міндеттерін орындау мақсатында құқық бұзушылықтар мен қылмыстардың алдын алуда полицияға көмек көрсетеді. Азаматтардың тиімді көмектері ішкі істер органдарының ұсыныстары арқылы бағалы сыйлықтармен, ақшалай, грамоталармен ынталандырылады. Бүгінгі күні олардың саны 28 мыңнан астам адамды құрайтын 4,5 мың құрылымнан тұрады.
– Бүгінде инспекторларды кім тағайындайды?
– ҚР Ішкі істер министрінің 2010 жылғы бұйрығына сәйкес учаскелік полиция инспекторлары әкімшілік учаскеде халықтың пікірін ескере отырып лауазымға тағайындалады. Бұйрық қабылданған сәттен бастап 1500-ге жуық учаскелік полиция инспекторы халық пікірімен лауазымға тағайындалды.
Сонымен қатар ведомстволық бұйрыққа сәйкес әрбір учаскелік полиция инспекторы әкімшілік учаскеде тоқсан сайын халықпен кездесулер өткізеді. Онда жасалған қылмыстар мен құқық бұзушылықтар, олардың жасалу себептері мен жағдайларының жолын кесу шаралары және атқарылып жатқан жұмыстар туралы есеп береді.
Жалпы, учаскелік полиция инспекторларының қызметі, олардың тікелей және жанама міндеттері туралы біраз айтуға болады. Мен тек негізгі нақты міндеттерін атап өттім.
– Мемлекеттік тілге қаншалықты мән берілуде?
– Осы қызметтегі мемлекеттік тілді дамытуға тоқталатын болсақ, әрбір азамат учаскелік полиция инспекторына өз еркімен, түсінетін тілі бойынша жүгінеді және қолданыстағы заңнамаларға сәйкес сол тілде жауап беру қажет.
Алайда, ішкі істер органдарында жауынгерлік-даярлық жүйесінде сабақтар өткізу
жоспарына сәйкес аптасына бір рет заңнамалар, сондай-ақ, мемлекеттік тіл сабақтары ұдайы оқытылады. Өткізілген сабақтар бойынша сынақ пен емтихан қабылданады. Учаскелік полиция инспекторларының 90%-ға жуығы қазақ ұлты болғандықтан, мемлекеттік тілде сөйлеу және үйрену оларға қиындықтар туындырмайды. Қалған өзге ұлттың лауазымды азаматтардың мемлекеттік тілді оқып үйренуге, оны іс жүзінде қолдануға деген ниет-талпынысы қанағаттанарлық деп атап өткім келеді.
Қазіргі таңда мемлекеттік органдардың барлығы бұрынғы деңгейге қарағанда құжаттарды мемлекеттік тілде жүргізеді. Осының өзі жетістіктердің бірі деп айтуға болады.
Әңгімелескен
Гүлмира АЙМАҒАНБЕТ
