Бейсенбі күні Нұра ауданы әкімдігінде қала экологиясын жақсарту тақырыбына арналған дөңгелек үстел өткен болатын. Жиынға қаладағы 15 ірі құрылыс компаниясының өкілдері, сондай-ақ тиісті салалық басқармалар, «Астана жастары» еріктілері мен эко-белсенділер қатысты. Аталған жиынды Нұра ауданының әкімі Ришат Тұрдыбеков ашып, ҚР Мәжілісінің Қоғамдық палатасының сарапшысы Айжан Скакова сөз сөйледі.
«Бүгінде Нұра ауданында белсенді құрылыс жұмыстары жүргізілуде. Қаланың жалпы аумағында 299 құрылыс нысаны жүруде, оның 50%-ы көпқабатты тұрғын үй кешенін құрайды. Ал қалған бөлігі – әлеуметтік нысандар, бизнес-орталықтар және түрлі кәсіпорындар. Негізгі мәселе – құрылыс қалдықтарына байланысты экологиялық жағдай. Космостық түсірілім нәтижесінде былтыр 139 заңсыз құрылыс қалдығының жиналу орны анықталды. Бұл қалдықтардың басым бөлігі – құрылыс алаңдарынан және жаңа пәтерлерін алған тұрғындардан, яғни олар жөндеу жұмыстарын жүргізген соң құрылыс қалдықтарын дұрыс емес жерлерге шығарудан болып отыр. Сонымен қатар, кейбір құрылыс компаниялары қоқыс жәшіктерін орнатпайды. Бұл – аудан экологиясы үшін үлкен мәселе. Қазіргі таңда құрылысшылар мен коммуналдық қызметтермен бірлесіп, осы 139 заңсыз қалдық орындарының 137-сі жойылды. Біз әлі заңсыз қоқыс орындарымен күресті жалғастырудамыз. Бұл үшін көшедегі камералар арқылы мониторингті күшейтетін боламыз. Енді құрылыс қалдықтарын заңсыз шығаратын көлік нөмірлері тіркелмек. Жауапкершілік тек жүргізуші немесе көлік иесіне ғана емес, сонымен қатар қалдықтарды шығарған құрылыс компаниясына да жүктеледі. Барлық қатысушылардың конструктивті ынтымақтастығын күтеміз» деді өз сөзінде аудан әкімі.
Содан кейін сөз алған Қоғамдық палата сарапшысы, эколог Айжан Скакова барлық қала, соның ішінде Астанада да заңсыз қоқыс үйінділерінің мәселесі өзекті болып отырғанын айтты.
«Көп жағдайда құрылыс қалдықтарымен араласқан топырақ пайдалануға жарамды деп қабылданып, шаруашылық жұмыстарында қолданылуда. Нәтижесінде ол қоршаған орта мен тұрғындардың денсаулығына зиян келтіреді. Құрылыс аяқталғаннан онда түрлі зиянды заттар қалады. Олар тек жер асты суларына емес, сондай-ақ айналадағы аумаққа да тарайды. Өкінішке қарай, тұрғындар мұның қаншалықты қауіпті екенін түсінбейді. Бұл мәселе Астана үшін өте өзекті. Біз осы бойынша белсенділермен бірге мониторинг жүргіздік. 2022 жылы тексеру жүргізген едік, өкінішке қарай, биыл да жағдай өзгермеді. Жақында жүргізілген тексеру тағы да мәселенің шешілмегенін көрсетіп отыр. Яғни заңнамалық нормалар болғанымен, олардың қаншалықты тиімді қолданылып жатқаны және жергілікті атқарушы органдар экологиялық мәселелерді өздерінің стратегиялық қызметтерінде қаншалықты ескеретіндігі түсінікті болып тұр. Бүгінде ел Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев бұл мәселелерді басты назарда ұстап, бүкіл елде қалдықтарды шешу бойынша белсенді жұмыс басталды. Осыған байланысты барлық мүдделі тараптардың пікірлерін тыңдау өте маңызды. Сол арқылы заңнамалық базаға тиісті өзгерістер енгізуге болады. Қазіргі уақытта жаңа ережелер әзірленуде және олардың Астана қаласы бойынша да қабылдануы аталған мәселелерді тиімді реттеуге мүмкіндік береді» деп атап өтті ол.
Жиын барысында «Ғарыш сапары» ҰҚ» АҚ өкілі өз презентациясында спутниктік мониторинг процесі мен қоршаған ортаның жағдайын бақылау порталдарының жұмысын таныстырды. Оның айтуынша, космостық мониторингтің нәтижесінде 2024 жылы Нұра ауданында заңсыз қоқыс орындарының 140-қа жуық белгісі анықталған. Ал 2023 жылы 123 заңсыз қоқыс орны табылыпты.
Талқылау барысында тыңдаушылар қаладағы экологиялық жағдайды жақсарту, мониторинг және бақылаудың заманауи технологияларын енгізу жөнінде ұсыныс айтты. Сондай-ақ «Астана жастары» волонтерлері қаладағы экологиялық мәселелер және осыған қатысты жастарды көптеп тарту тақырыбын көтерді.
«Өз басым қалада қалдықтарды жиі байқап қаламын. Мысалы, көптеген тұрғындар қоқысты контейнерлерге тастауға ерінетіндіктен, қалдықтардың 70%-ы қоқыс жәшіктеріне кетіп, ал қалған 30%-ы қала маңына шашылып жатады. Сонымен қатар, адамдар әртүрлі заттарды ұқыпсыз тастайды. Тағы бір мәселе – қаланы тазалау. Кейде қоқыс уақытында шығарылмайды, әсіресе көктемде қар еріп, қалдықтар ашылып қалады. Осының салдарынан жағымсыз иіс пайда болып, қала көркін бұзуда. Бүгінде волонтерлік қозғалыс жастар арасында танымал бола бастады, біз де осы сапта жүрміз. Жақында макулатура жинау бойынша қайырымдылық акциясын өткізуді шештік. Біз елордадағы №60 орта мектеп-лицейі өткізген шарадан үлгі алдық. Ондағы оқушылар рекордтық мөлшерде қайта өңделетін қалдықтар жинаған. Олар өз бастамаларын әлеуметтік желілерде кеңінен жариялап, бұл қала тұрғындарында үлкен резонанс тудырды. Біз де осындай акция өткізуді жоспарладық, ал жиналған қаражатты балалар үйіне сыйлықтар сатып алуға жұмсауды көздеп отырмыз. Бірақ ауа райының өзгеруіне байланысты жоспарымыз кешігуде. Бірақ бұдан бас тартпаймыз, алдағы уақытта бұл бастаманы жүзеге асырамыз» дейді №15 мектеп-лицейдің оқушылар президенті Қайрат Құлхожахымет.
Аталған жиын Астана қаласы экологиясының жүйелі тұрғыдан қарауды және барлық тараптардың, яғни құрылыс компанияларынан бастап мемлекеттік органдарға, еріктілер мен қала тұрғындарына дейін белсенді қатысу қажет ететінін көрсетіп отыр. Дұрысы, заңсыз қоқыс орындарын бақылау, заманауи технологиялар енгізу және халық арасында экологиялық мәдениетті дамыту – жағдайды жақсартуға және қалада таза әрі қолайлы орта қалыптастыруға көмектеспек.
Ержан ҚОЖАС
