Құқық

Сауал – сізден, жауап – бізден

САЯЖАЙДЫ ЗАҢДАСТЫРА АЛАМЫН

Күйеуім дүние салғаннан кейін шағын ғана саяжай үйі бар жер учаскесін мұрагері ретінде өз атыма аударғым келген, мүлік заңдастырылмапты. Қолымда тек жерді өмір бойы пайдалануға рұқсат беретін кадастрлық нөмірі көрсетілген акті мен құрылыстың техникалық жай-күйі жөніндегі сейсмологтың қорытындысы ғана бар. Жер учаскесін өз атыма аударғанмын, алайда онда салынған құрылысты заңдастырмады. Мұрагерлікке жер учаскесін алып тұрмын. Енді осындағы саяжай құрылысын заңдастырып, ХҚКО-да тіркетуге заң жүзінде мүмкіндігім бар ма?

Рашида Мұрадова

Жер учаскесіне құрылыс негізгі мақсатына сәйкес жүргізіледі. Бау-бақша шаруашылығына арналған жер учаскесіне жеке тұрғын үй салуға болмайды. Дегенмен Қазақстан Республикасының «Сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі туралы» заңының 68-бабы 2-тармағына сәйкес маусымдық тұруға болатын шағын үйшік салуға рұқсат етіледі.
Жергілікті атқарушы органның жерге құқық беру туралы шешімі болғандықтан, үй салуға рұқсат қағазы талап етілмейді. Сондықтан үй бар болса, оны тіркетуге жер актісін, жерге құқық беретін құжат пен техникалық паспортты, сейсмологтың қорытындысын, тағы да басқа керекті құжаттарды жинап, өз атыңызға тіркеу жөнінде өтініш жазуға құқыңыз бар.

 ҮЙ МҰРАГЕРЛЕРГЕ ҚАЛАЙ БӨЛІНЕДІ

Әкем қайтыс болып, мұраға пәтері қалды. Енді оны анам, мен және інім үшеуміз бөлісуіміз керек. Інім мұраны бөлісуге қастыспай отыр. Не істеуге болады?

Лаур Базарбаев

«Нотариус туралы» заңның 60-бабында: «ашылған мұра туралы хабарлама алған нотариус тұратын жері немесе жұмыс орны өзіне мәлім мұрагерлерге бұл туралы хабарлауға міндетті.
Егер тұратын жері анықталған, мұрагерлікке шақырылып, келмей қалған мұрагер мұрагерліктен бас тартпаса, қалған мұрагерлер оған өздерінің мұраны бөлісетіні туралы хабардар етуге міндетті.
Хабардар еткен кезден бастап үш ай ішінде болмай қалған мұрагер мұраны бөлу туралы келісімге қатысатыны жөнінде қалған мұрагерлерді хабардар етпесе, қалған мұрагерлер оған тиісті үлесті бөлек шығарып, өзара келісім бойынша бөлісті жүргізуге құқылы» делінген.
Сондықтан сіз нотариус арқылы ініңізге мұрагерліктің ашылғаны туралы жазбаша хабарлайсыз. Егер бұған ол үш айдың ішінде жауап бермесе, оған тиісті үлесін ақшалай қалдырып, мүлікті бөліске салуыңызға болады.

 АЛЫНБАҒАН ЗЕЙНЕТАҚЫ БОЛСА…

Мұрагердің дүниеден өткен адамның алынбаған зейнетақысын алуға құқы бар ма?

Рамазан Темір

Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің 1-бабында (ерекше бөлім) көрсетілгеніндей, мұраның құрамына мұра қалдырушыға тиесілі мүлік, сондай-ақ оның қайтыс болуына байланысты қолданылуы тоқтамайтын құқықтары мен міндеттері кіреді.
Осыған орай алынбаған зейнетақы марқұмның мүлкі болып табылады. Сондықтан мұрагерлер оны нотариус мұрагерлік куәлік бергеннен кейін ғана ала алады.

 ИЕСІЗ ПӘТЕРДІ СОТ АНЫҚТАЙДЫ

Барлық құжаттары бола тұра, пәтерді иесіз деп тану заңды ма?

Серік Есенов

Қазақстан Республикасының заңына сәйкес меншік иесі жоқ, белгісіз немесе меншік иесі меншік құқынан бас тартқан баспаналарды иесіз баспана деп сот таниды.
Дегенмен мұндай үй анықталған аумақта сотқа дейін әкім аппаратының өтініші бойынша жылжымайтын мүлікті есепке алатын орган оны тіркеуі қажет. Сосын есепке алынғасын бір жылдан кейін коммуналдық меншікке иелік ететін органның талап-арызы бойынша баспана сот шешімімен иесіз деп танылып, коммуналдық меншік қарамағына өтуі мүмкін.
Алайда пәтер иесі тірі болса, баспананы иесіз деп тану жөнінде мәселе көтеру заңға қайшы келеді.

УӘДЕДЕ ТҰРМАДЫ

Денсаулығыма байланысты баламның қолына келіп, өз пәтерімді жалға бергенмін. Жалға алушының он екі жасар баласы есікті іштен құлыптап, ұйықтап қалып, ішке кіру үшін есігімді сындырды. «Жаңа есік орнатып беремін» деген алайда содан бері ұшты-күйлі жоғалды. Не істесем екен?

Әмина Нұрова, Астана қаласы

Егер сол пәтеріңізді жалға алып, сыртқы есігіңізді сындырған адамның берген уәдесі жазбаша түрде рәсімделсе, онда ешқандай мәселе жоқ, сотқа беру арқылы есіктің құнын кері өндіріп ала аласыз. Егер бәрі ауызша келісілген болса, онда сотта жауапкер (есік сындырған адам) сөзін мойындамаған жағдайда есіктің құнын өндіріп алу мүмкіндігінен айырыласыз.

 НЕКЕ-ОТБАСЫ:  ӘКЕЛІКТЕН БАС ТАРТУ

Баланың туу туралы куәлігінде «әкесі» деген жерде менің атым жазылыпты. Алайда бұрынғы әйелім де, мен де баланың биологиялық әкесі емес екенін білеміз. Әкеліктен бас тартқым келеді. Ол үшін ДНК тест керек пе?

Асқар П. Астана қаласы

Қазақстан Республикасы Азаматтық процестік кодексінің 82-бабының 1-тармағына сәйкес «Сот сараптамасы іс үшін маңызы бар мән-жайлар сарапшы арнайы ғылыми білімдер негізінде жүргізетін оның объектілерін зерттеу нәтижесінде анықтауы мүмкін жағдайларда тағайындалады» делінген. Сондай-ақ сараптаманы сот тараптың өтінішхаты бойынша немесе өз бастамасы бойынша тағайындайды.
Егер сәбидің әкесі кім екені анықтау мүмкін болмаған жағдайда, яғни тараптың бірі сотта айтылған талаптармен келіспесе ғана молекулярлы-генетикалық сот сараптамасы ғана тағайындалады. Ал сіздің бұрынғы әйеліңіз баланың әкесі сіз емес екенін мо­йындап отыр. Сондықтан ол ДНК сараптамасын өткізуге мүдделі емес.
Неке (ерлі-зайыптылық) және отбасы туралы Қазақстан Республикасы заңының 51-бабы 1-тармағында көрсетілгендей, «туу туралы акті жазбалар кітабына ата-аналардың жазуы баланың әкесінің немесе анасы ретінде жазылған адамның, іс жүзінде баланың әкесі немесе анасы болып табылатын адамның бала кәмелетке толған соң өзінің, баланың қорғаншысының, немесе қамқоршысының сот әрекетіне қабілетсіз деп танылған ата-ана қорғаншысының талап етуі бойынша тек қана сот тәртібімен даулануы мүмкін» делінген.
Осыған орай сотқа баланың әкесі болып жазылған адам ретінде өзіңіз шағым бере аласыз. Алайда жазу кезінде сізге іс жүзінде баланың әкесі емес екеніңіз белгілі болған болса, сіздің талабыңыз қанағаттандырылмайды. Сондықтан сәбиге туу туралы куәлік берер кезде ол сіздің балаңыз емес екенін білмегеніңізді дәлелдеуіңіз қажет.

 ШЕТЕЛДІК МҰРА

Мен – Ресей азаматымын. Менің Қазақстанда мұраға қалған пәтерім бар. Нотариус маған осы баспананы үш айдың ішінде иеліктен шығаруға міндеттісің дейді. Бұл дұрыс па?

 

(Севодняев Э. Кострома қаласы)

«Шетелдіктердің құқықтық жағдайы туралы» Қазақстан Республикасы заңының 9-бабына сәйкес Қазақстан Республикасындағы шетелдiктер жеке меншiк құқығында тұрғын үйге (уақытша жүрген шетелдiктердi қоспағанда) және басқа да мүлiктiк және жеке мүлiктiк емес құқықтарға ие бола алады.
Сондай-ақ азаматтық, отбасылық және қылмыстық істер бойынша құқықтық көмек пен құқықтық қатынастар туралы Кишинев конвенциясының 47-бабында «әрбiр уағдаласушы тараптың азаматтары заң бойынша немесе өсиет бойынша басқа уағдаласушы тараптардың аумақтарында мүлiкке немесе құқыққа осы уағдаласушы тараптың азаматтары сияқты бiрдей жағдайда және сондай көлемде ие бола алады» делінген.
Ал Қазақстан Республикасы азаматтық кодексінің 252-бабы 1-тармағына сәйкес егер заң құжаттарымен жол берілетiн негiздер бойынша заң құжаттарына сәйкес адамның өзiне тиесiлi бола алмайтын мүлiк оның меншiгiнде болып шықса, бұл мүлiктi меншiк иесi, егер заң құжаттарында өзге мерзiмдер белгiленбесе, осы мүлiкке меншiк құқығы пайда болған кезден бастап бiр жыл iшiнде иелiктен айыруға тиiс.
Сондықтан сізге нотариус осы жайды бүге-шігесіне дейін түсіндіріп, мұраға қалған заңды тұрғын үйіңізді бір жылдың ішінде сату керектігін де айтуы керек. Өйткені сіз өзге елдің азаматы ретінде Қазақстан Рес­публикасы аумағында жылжымайын мүлікке иелік етуге құқыңыз болмайды.
Сонымен қатар жоғарыда айтылған кодекстің 252-бабы 1-тармағында көрсетілгеніндей, егер меншiк иесi мүлiктi көрсетiлген мерзiмде иелiктен айырмаса, ол сот шешiмiмен иелiктен ықтиярсыз айырылуға тиiс, бұл орайда меншiк иесiне мүлiктi иелiктен айы­ру жөнiндегi шығындары шегерiлiп, оның құны өтелуі қажет.
Осыған орай Қазақстандағы мұраға қалдырылған пәтеріңізді үш ай мерзімде емес, бір жылдың ішінде сатып, иелігіңізден шығарғаныңыз жөн болады.

Тағыда

Таңатар Төлеуғалиев

«Астана ақшамы» газетінің тілшісі

Ұқсас жаңалықтар

Пікір үстеу

Back to top button