Астана қаласында 15 қыркүйектен бастап «Сергек» бейне-фото тіркеу жүйесі жол ережесін бұзған жүргізушілерді ресми тіркеп, әкімшілік жауапкершілікке тарта бастағаны белгілі. Осыған байланысты жаңа құрылғыларды қала көшелеріне көптеп орнату мақсаты мен оның жұмыс істеу тәсілдеріне деген жұртшылықтың алаңдаушылығы көбейді.
Расында да, көпшілікті қобалжытып отырған заманауи аппараттардың қандай ерекшелігі бар? Жолда жүру тәртібін сақтамай, «мүлт кеткендерге» салынатын әкімшілік айыппұл олардың қалталарына қандай салмақ түсірмек? Оны жеңілдікпен тездетіп төлеудің мүмкіндіктері бар ма? Осы және басқа да мәселелер төңірегінде біздің тілшіміз салаға қатысты мамандардың пікірлерін зерттеген еді.
Бастысы –қауіпсіздікті қамтамасыз ету
Әрине, камера қала тұрғындарына таңсық емес. Қазір кез келген аулада, зәулім үйлердің кіреберістері мен әрбір ғимаратта бейнебақылау бар десек, қателеспейміз. Олардың пайдасын да жоққа шығаруға болмайды. Өткен жылы Б.Майлин көшесі бойындағы бір үйдің ауласында тұрған су жаңа автокөліктің жеті түнде терезесін сындырып, ішінде ұмыт қалған сөмкені алып кеткен ұрыны сақшылар камераның көмегімен оп-оңай тауып алды.
2015 жылы қаланың ірі-ірі көшелеріне 35 «Вокорд», 25 «Вокорд-Циклоп», 10 «Вокорд-Траффик» аппараты орнатылды. Әсіресе, «Вокорд-Циклоп» қондырғысы туралы жақсы пікір айтылғанын да ұмыта қойған жоқпыз. Алайда кейін олардың жұмыс істеу мүмкіндіктерін де, одан қалай «сытылып кетудің» жолдарын да астаналықтар «жақсы меңгеріп алды».
Ал «Көркемтелеком» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі жасап шығарған «Сергектің» жөні бөлек. Ол жол ережесін бұзсаңыз, «үн-түнсіз» жазып алады да, машинаңыздың нөмірін, уақытын, өзіңіздің қимыл-қозғалысыңызды автоматты түрде орталыққа береді.
Астана қаласы Инвестициялар және даму басқармасының басшысы Әлішер Әбдіқадыровтың айтуынша, бүгінгі таңда қалада үш мыңға тарта осындай камера қойылған. Олар күні-түні жұмыс істейтін көрінеді. Жылдың аяғына дейін тағы да адамдар көп жүретін жерлер мен көше қиылыстарына, қаланың желілік учаскелеріне төрт мың камера мен алты мың «Сергек» бейне-фото аппаратын қою мүмкіндіктері қарастырылуда.
Аталған жүйенің негізгі мақсаты – жылдамдықты арттырған, қоғамдық көлік жүретін жолақпен жүрген және тоқтау сызығынан асып кеткен жол ережесін бұзушыларды қалт жібермей тіркеп отыру. Ал одан әрі олармен қалай жұмыс жүрмек?
Әкімдік қызметкерінің түсіндіруінше, камераның «қырағы көзіне» іліккен көлік
жүргізушілеріне бірден әкімшілік хаттама толтырылмайды екен. Тек өкілетті орган асықпай тексергеннен кейін ғана келіп түскен құжаттар негізінде ұйғарым шығарылады.
Бұл жерде бірнеше мәселе бар. Жасыратыны жоқ, қала көшелерінде кептеліс жиі болып тұрады. Жобаны жасаушылар мұндай жағдайды да ескеретіні сөзсіз.
«Кептеліс бола қалғанда немесе бағдаршам істен шыққанда, жол қиылысына көлік қозғалысын реттейтін инспекторлар келеді. Ал инспектор жоқ көшелерде болған ереже бұзушылықтарды камера талдау орталығына жібергеннен кейін мамандар оны бірнеше қайтара сүзгіден өткізеді. Егер қоғамдық көлік жолағына түсіп кету немесе тоқтау сызығын басу осы кептеліс кезінде болса, онда ол ескеріледі, айыппұл салынбайды. Алайда «Stop» сызығын алды кептеліс екенін көре тұра қасақана басатындар мен бағдаршамның қызыл белгісі жанғанына қарамастан, жол қиылысына шығып кететіндерге бұл ескертудің қатысы жоқ.
Тағы бір ескеретін жай, ереже сақтамағаны үшін салынатын айыппұл көліктің техникалық төлқұжаты бойынша белгіленеді. Егер көлігіңізді сенімхат бойынша басқа біреу жүргізіп жүрсе, оның барлық айыппұлдары бірден көлік иесінің мекенжайына келетін болады.
Сондай-ақ, бейнекамераға түскен автомобильдің мемлекеттік нөмірі, түсі немесе маркасы сәйкеспесе, арнаулы карта толтырылып, жол полициясы инспекторы оны қайыра нақты тексеретін болады. Сосын барып ұйғарым шығарылып, ол «Қазпошта» арқылы көліктің техникалық құжатында көрсетілген мекенжайға жіберіледі.
Жол полициясы инспекторының қолы қойылған ұйғарым алған көлік иесі айыппұлды екінші деңгейлі банкілер арқылы да, «Қазпошта» бөлімшелеріне барып та, төлем терминалдарындағы «Kaspi» немесе «QIWI» әмияндары арқылы төлей алады. Egov.kz, HandyPay, MyPay мобильді қосымшалары арқылы төлеу әрі тез, әрі жеңіл» дейді жоба авторлары.
Мұның барлығы еріккеннің ермегі емес. Жол қауіпсіздігін қадағалауды күшейту мақсатында туындап отырған іс-шаралар. Сараптамакөрсетіп отырғандай, жол-көлік оқиғаларының сексен пайызы жылдамдықты шамадан тыс көтергеннен болады екен. Бұған қоса, қала көшелерінде «жол менікі» дегендей көпе-көрнеу жол ережесін бұзып, көпшіліктің ашу-ызасын туғызатын жүргізушілер көбейіп кетті.
Осындай келеңсіздікке тосқауыл қою бағытында «Сергек» фото-бейне жүйесі енгізіліп отыр. Ал оның қалай жұмыс істейтінін уақыт көрсетеді.
Жылдамдықты арттырғанға кешірім жоқ
Бір айда елордада болған жүз жиырмаға тарта жол-көлік оқиғасының тең жартысынан астамы жылдамдықты шамадан тыс арттырғаннан болған. Ә.Молдағұлова көшесі мен Жеңіс даңғылының қиылысында соғылған екі машинадан төрт адам зардап шекті. Себеп – сағатына жүз шақырым жылдамдықпен құйғыту. Мұндай мысалдарды көптеп келтіре беруге болады. Осындай оқиғалардың алдын алу үшін Әсет Ахметов бастаған ұжым тоғыз миллиард теңгенің жобасын жасап, әкімдікке ұсынды. Әкімдіктің де өз талабы болды. «Біз сіздерге аппараттың орнатылатын жерлері мен мәліметтер базасын жабдықтауға көмектесеміз. Ал сендер инвестор тауып, жобаны жүзеге асыруды қолға аласыңдар. Сынақ мерзімі – алты жыл төрт ай. Осы уақыт аралығында аппараттар істен шығып немесе белгіленген талаптарға сай келмесе, келісімшарт күшін жояды» деген мәміле жасалды.
Сөйтіп, жыл басынан бері «Сергекке» тәжірибе жүргізіле бастады. Камера қала тіршілігіне қатысты ақпараттарды түгел жазып отырады. Әсіресе, ертеңгілік кептеліс кезінде қалада қанша
көлік бар екенін осы бейне-бақылау арқылы нақтылауға қол жетті. Соның нәтижесінде елордада өткен сегіз айда 174 қылмыстың беті ашылып, 33 мың адам ереже бұзғаны үшін әкімшілік жауапкершілікке тартылды. Қылмыс деңгейі 32 пайызға азайып, жол-көлік оқиғасы 20 пайызға кеміген.
«Жақында өзім тұратын мекенжайға жол полициясынан хабарлама келді. Тәуелсіздік көшесі бойындағы «Сергек» бейне-бақылау камерасына ілігіп қалыппын. Кінәм – қауіпсіздік белдігін тақпай, ұялы телефонмен сөйлесіп келе жатқаным екен. Машинамның нөмірі мен түсіне дейін тайға таңба басқандай анық көрініп тұр» дейді қала сыртындағы арнаулы халыққа қызмет көрсету орталығындағы айыппұл төлеуші жүргізушілердің бірі. Мұнда айыппұл төлеуге келіп жүргендердің көбі жылдамдықты арттырғандар болып шықты.
– Дұрыс, олай болатын себебі – қатты жүріп, «Сергекке» жазылып қалған мәліметтерді жол полициясы инспекторлары тергеп, тексеріп жатпайды. Олар автоматты түрде айыппұл төлеуге кетеді.
«Сергек» фото-бейне аппараты іске қосылған он күннің ішінде қала көшелерінде жол қозғалысы ережесін бұзу 2,3 пайызға азайса, керісінше, жолдан өту тәртібін сақтамаған отыз алты жаяу жүргіншіге 11345 теңгеден айыппұл салынды
Сондықтан жылдамдықты арттырғандарға кешірім болмайтынын жүргізушілер түсіну керек, – дейді жол полициясы инспекторы Ермек Сүндетов.
Қаладағы сары түсті немесе сұр түсті тіркеу камераларына қарағанда «Сергектің «қамту аумағы үлкен. Екі көшедегі бағдаршамның аралығында орнатылған аппарат сол жолдың бойын түгел қамтиды екен.
Камера көбейді, полиция жұмысы жеңілдеді ме?
Бұған дейін елордада алты мыңға тарта жылдамдық өлшеуіш құралы болса, енді төрт жүз көше қиылысы мен жол қапталдарында төрт мыңға тарта өзіміздің отандық өніміміз «Сергек» фото-бейне аппараты орнатылды. Олардың санын жыл аяғына дейін 13000-ға жеткізу көзделуде.
Осыдан кейін жол полициясы қызметкерлерінің жұмысы жеңілдейді ме? Жаңа қондырғы оларға қандай мүмкіндіктер туғызып отыр? Біз осы сауалдарды Астана қаласы Ішкі істер департаменті әкімшілік басқармасының бөлім бастығы Тимур Қазыбаевқа қойдық.
– Баршаға белгілі, еліміздің бас қаласында көлік саны жылдан-жылға өсіп келеді. Оның үстіне, сырттан келетін транзит автомашиналар бар. Осының барлығы жол қозғалысына едәуір қиындықтар келтіруде. Міне, осы жайсыздықтарды азайту, ең бастысы, қауіпсіздікті қамтамасыз ету мақсатында басшылық көшелердегі көлік қозғалысын бақылауды күшейтіп келеді. Жылдан-жылға заманауи қондырғыларды жетілдіре түсудеміз. Биыл жыл басынан бері осы «Сергек» фото-бейне жылдамдық өлшеу аппараттары орнатыла бастады. Нәтиже бар. Мәселен, аталған қондырғы іске қосылғалы жүргізушілердің жолда жүру тәртібі түзеле бастады. Жылдамдықты арттыру, белгіленген тоқтау сызығын басып өту, бағдаршамға бағынбау сияқты ереже бұзушылықтар кейінгі үш айда 6-7 пайызға дейін төмендеді.
Ал енді «Жол полициясының жұмысы жеңілдеді ме?» деген сауалға келер болсақ, бұл жерде «таяқтың екі ұшы бар». Жаңа қондырғылар көпшілікке психологиялық ахуал туғызып, күні-түні бақылап тұруға жақсы. Бұл жағынан алғанда, жол полициясының жұмысы жеңілдеді деп айтуға болады.
Дегенмен қай уақытта да адам факторы бірінші орынға шығатыны сөзсіз. Сол қадағалау аппараттарынан процессингілік орталыққа келіп түскен мәліметтерді талдап, зерттеу – жол полициясы қызметкерлерінің мойнында. Бұл жердегі мәселе адамдарды жазалау емес. Тәртіп бұзушылықтың алдын алу. Осы тұрғыдан барлық материалдар елеп, екшеліп, тек жол ережесін өрескел бұзғандарға немесе бір қателікті бірнеше рет қайталағандарға ғана ұйғарым шығарылып, айыппұл төлеуге жіберіледі.
Осының барлығы – ауқымды да ауыр жұмыс. Ал оны қалалық жол полициясы қызметкерлері күн сайын өз дәрежесінде атқарып келеді, – деді ол.
«Жол мұраты – жету». Олай болса, межелі жеріңізге уақытында, аман-есен жету үшін жол ережесін қатаң сақтап, жолда абай болыңыздар дегіміз келеді.
Таңатар ТӨЛЕУҒАЛИЕВ
