Жыл басынан бері елімізде қатты жел салдарынан ғимараттар шатырлары бұзылуының 53 жағдайы тіркелді, оның ішінде білім беру объектілерінде – 10, мәдениет объектілерінде – 2, денсаулық сақтау объектілерінде – 2, тұрғын ғимараттарда – 27, қоғамдық және әкімшілік ғимараттарда – 12. Бұзылған шатырлардың жалпы ауданы 4713 м2 құрады.
Шатырлардың бұзылу себебін талдау негізінде шатыр ұзақ уақыт бойы жөнделмеген немесе оны жөндеу кезінде сапасыз құрылыс материалдары қолданылған, күрделі жөндеу кезінде жүк көтергіш элементтерді монтаждау жұмыстары дұрыс жүргізілмегенін көрсетті.
Шатырдың құлауына байланысты төтенше жағдайлардың алдын алу үшін келесі шараларды орындау ұсынылады:
- Шатырларды тексеру кезінде көтергіш конструкциялардың тораптарына, шатырдың тұтастығына, шатырдың су ағатын құрылғылармен, құрылыс конструкцияларымен және шатыр арқылы өтетін жабдықпен жанасуына, шатырдың қорғаныш қабатының жай-күйіне назар аудару қажет.
- Ағаш көтергіш конструкцияларды пайдалану кезінде бұрандамаларды, қамыттарды және басқа да металл бекіткіштерді тораптық қосылыстарда олардың қалыпты керілуіне дейін тарту және қажет болған жағдайда жеке элементтерді ауыстыру қажет.
- Шатырлардың темір-бетон көтергіш элементтерінде олардың көтеру қабілетін төмендетпейтін арматураның жартылай жалаңаштанған жарықтары мен шұңқырлары анықталған жағдайда, осы учаскелердің барлығын әлсіреген бетоннан тазалап, сумен жуып, цемент ерітіндісімен бітеу қажет.
- Шатырлардың (болат және даналы бұйымдардан жасалған) техникалық жай-күйі сыртынан және шатыр жағынан «жарыққа» тексерілуі тиіс. Шатырдың бос жерін төсеніште, қабырғада және шатыр еденінің оқшаулауында дымқыл дақтың немесе қардың болуына байланысты орнатуға болады. Тексеру алдында шатырды қоқыстан, жапырақтан, шаңнан және т. б. заттан тазалау керек.
- Болат шатырларды тексеру, тазалау және жөндеу тек қауіпсіздік ережелерін сақтай отырып, киіз аяқ киімде жүргізу қажет.
- Шатырды қоқыстан (жапырақтан, құмнан, кірден), қардан, мұздан үнемі тазартып отыру керек, өйткені қоқыстар мен шұңқырларда қоқыстың жиналуы судың ағып кетуіне жол бермейді және шатырдың тез тозуына әкеледі.
- Шатыр жабынын жөндеуге дейін шатырдың салмақ түсетін құрылымдарын, құрылғылар мен жабдықтарды, карнизді және су бұрғыш элементтерді техникалық жарамды күйге келтіру қажет.
- Шатырды жөндеу кезінде оның құрылымдармен және шатырдың үстінен шығатын жабдықпен түйіскен жерлеріне ерекше назар аудару керек.
- Болат табақтан жасалған шатырларды жөндеу кезінде ақаулы жатқан және тұрған бүктемелерді бітеуішпен, герметиктермен жағу қажет, сондай-ақ тесіктерді болаттан жасалған қалыптарды орнату арқылы тығыздау немесе жекелеп ауыстыру, қатты зақымдалған болат табақтарды жаңасымен ауыстыру қажет. Диаметрі 5 мм-ге дейінгі ойықтарды кейіннен үстіңгі және жиектеріне жаға отырып, темір бүрмеден жасалған қалыптарды жапсыру арқылы жоюға жол беріледі.
- Даналы материалдардан жасалған шатырларды жөндеу кезінде зақымдалған элементтерді немесе шатырдың жеке учаскелерін ауыстыру керек.
- Рулонды шатырлардың жекелеген орындарын жөндеу кезінде шатыр бетіндегі кедір-бұдырды, кебулерді жою, қабыршақтанған панельдерді желімдеу, қорғаныс қабатын қалпына келтіру қажет.
- Шатырды ауыстыру жұмыстары ғимарат жабындарының атмосфералық жауын-шашынмен ылғалдануына жол бермейтіндей етіп ұйымдастырылуы тиіс.
- Шатырды, түтін құбырларын, парапеттерді жөндеу жұмыстары аяқталғаннан кейін құрылыс материалдары мен қоқыстардың барлық қалдығын алып тастау және шатырды тазалау қажет.
И.ЖАЙНАКОВ,
Нұр-Сұлтан қаласы Төтенше жағдайлар
департаменті Алматы ауданы бойынша
ТЖБ аға инженері
