«Әкем ұрысқаннан гөрі, лайк басса екен» дейтін ұрпақ өсіп келеді. Бұл – бүгінгі әлеуметтік желінің шынайы бейнесі мен ұрпақ тәрбиесіне сіңіріп жатқан көзге көрінбейтін, бірақ өте қауіпті ықпалы. Смартфон – баланың жаңа тәрбиешісіне, TikTok – жасөспірімнің ұстазына, Instagram – ержетіп келе жатқан жеткіншектің болмыс айнасына айналды. Бұған кім кінәлі? Технология ма, әлде оны тізгіндей алмай отырған ата-ана ма? Жақында Мәжіліс депутаты Жарқынбек Амантайұлы Парламантте «жасөспірімдердің әлеуметтік желілерді пайдалануын заңмен реттеу керек» деген мәселе көтерді.
Депутат келтірген деректерге сенсек, Қазақстандағы балалардың 88%-ында жеке смартфон бар екен. Ал ата-аналардың 62%-ы баласының гаджетке телмірген уақытын бақылайтын арнайы бағдарламалар орнатпайды, шектеу қоймайды. Бұл – шын мәнінде, бала тәрбиесін экранға беріп қою. Қай ата-ана баласын бейтаныс адамдармен оңаша қалдырады? Бірақ интернеттегі ашық желі – дәл сондай орта. Абайламаса, сананы улап, көзқарасты өзгертетін, құндылықты терістейтін кеңістік. Себебі баланың психикасы, мінезі мен қызығушылығы осы кезеңде қалыптасады. Ал TikTok-тағы кез келген тренд, Instagram-дағы жылтырақ өмір көріністері баланың шынайы өмірден алшақтап, жалған ұғым қалыптастыруына себепкер болып жатқаны да жасырын емес.
Баланың телефонмен тым ерте «қауышуына» себепкер болып отырған да – үлкендердің өзі. Қазір баланың қолына смартфонды «мазаламау үшін» ұстата салатын әке-шеше аз емес. Ал кейін баласының виртуал әлемнен шықпай, тұйықталып, күйзеліске ұшырап, агрессияға бой алдырғанына алаңдайтын да тағы сол ата-ана.
Сондықтан Қазақстанда балаларды әлеуметтік желіге тәуелділіктен қорғау үшін тек заңмен ғана емес, қоғамдық санада да бетбұрыс жасау қажет сияқты. Ата-ана баламен сөйлесуді, бірге уақыт өткізуді, кітап оқуға қызықтыруды онымен шынайы өмірде достасуды қайта үйренуі керек. Себебі бала тәрбиесін TikTok-тағы трендтерге қалдырсақ, ертеңгі ұрпақ тек смартфоннан шабыт алатын болады. Ал шабыт қайдан келсе, болмыс та сол жаққа бұрылады.
Қалиакбар ҮСЕМХАНҰЛЫ
