ЖАРАҚАТ АЛУ ЖИІЛЕГЕН
Бүгінде өндіріс орындарындағы өлім-жітім көбейіп кеткен. Мұның басты себебі өнеркәсіп орындарында қауіпсіздік ережелері әлі күнге дейін сақталмай келеді. «Оқыстан мерт болып ауруханаға жеткізілді. Биік үйден құлап кетіпті» деген хабарларға халықтың құлағы әбден үйреніп алған. Сол сәтте селт еткеніміз болмаса, артынша ұмытып кетіп жатамыз. Шындығына келсек, бұл – үлкен мәселе. Оның ар жағында адамның өмірі тұр. Соған сәйкес, Астана қаласы еңбек инспекциясы басқармасының бастамасымен еңбек жағдайын жақсарту, қауіпсіздікті арттыру, жұмысшылардың өндірістік жарақат алуына жол бермеу мәселесі туралы дөңгелек үстел мәжілісі өтті.
Халықаралық еңбек ұйымының дерегіне жүгінсек, жыл сайын әлемде тек өндіріс орындарынан 270 миллион адам түрлі деңгейдегі жарақаттар алады екен. Ал оның 160 миллионы біржола мүгедектікке душар болып қалатын көрінеді. Бұл жағымсыз жағдай қазір біздің елімізде де белең алып тұр.
ҚР бақылау және әлеуметтік қорғау комитеті төрағасының орынбасары Төлеген Оспанқұловтың мәліметі бойынша, биылғы жылдың басында Астана қаласындағы өндіріс орындарында 104 оқыс оқиға орын алып, 34 адам қаза тапқан. 83 адам ауыр жарақаттар алған. Былтырғы сараптама бойынша, өндіріс орындарында 143 оқыс оқиға болып, 147 адам жарақат алған екен. Соның салдарынан 20 адам қайтыс болса, 80 жұмысшының денсаулығына ауыр зақым келген. «Әсіресе, құрылыс қарқынды жүріп жатқан Астана, Ақтөбе, Қостанай, Маңғыстау Қарағанды облыстарындағы өндіріс орындарында өлім-жітім көп» дейді Төлеген Оспанқұлов. Сонымен қатар, кәсіпорындардағы санитарлық-гигиеналық ережелердің дұрыс орындалмауынан шу, діріл, тағы басқа зиянды заттардың әсерінен пайда болған 447 кәсіби ауру оқиғасы тіркелген.
Көбінесе құрылыс фирмалары мен тау-кен саласында жұмыс жасаушылар апатқа жиі ұшырайды екен. Статистикаға қарасақ, республика бойынша тіркелген қайғылы оқиғалардың 36 пайызы тау-кен өндіру орындары мен құрылыс секторларының үлесіне тиеді екен.
Қазіргі таңда Астанада 10 406 құрылыс компаниясы тіркелген, соның 1438-і қызу жұмыс істеп жатыр. Бірақ бұлардың бәрінде еңбек қауіпсіздігі сақталған деу қиын. Бұл жерлерде 29,5 мың адам жұмыс істейді. Компаниялардың ешқандай да мамандығы жоқ азаматтардың жұмысқа қабылдануы да мәселені ушықтырып отыр.
Жалпы, өндірісте жарақат алу жағынан аты дардай «BI Group» «СК Базис», «Stmbol» компаниялары алдыңғы қатарда екен. Осы компаниялардың құрылыс алаңдарында жарақат алу көптеп саналады.
Жиында Еңбек инспекциясы басқармасы басшысы орынбасарының міндетін атқарушы Қайрат Ысқақов елордадағы еңбекті қорғау мәселесінің жай-күйіне тоқталды. Оның айтуынша, жыл басынан бері өндіріс орындарындағы жарақаттану деректері бойынша мемлекеттік инспекторлар 48 қылмыстық іс қозғаған екен. Ал, биыл жұмысшылардың өміріне қауіп төндіру дерегі бойынша 9 құрылыс ұйымының жұмысы тоқтатылып, іс бойынша құжаттар сотқа жіберілген. Мәселен, ағымдағы жылдың басында еңбек заңдылықтарын сақтау жөнінде 218 кәсіпорын мен ұйымдар тексерілген. Соның нәтижесінде 365 заң бұзушылық тіркелген. Лауазымды және заңды 202 тұлға әкімшілік жауапкершілікке тартылып, 24,6 млн теңге көлемінде айыппұл салыныпты. Жалпы жазатайым жарақаттану оқиғасының әрбір үшіншісі жұмыс беруші кінәсінен болады екен. Сондықтан жұмысшылардың өмірін сақтау үшін еңбек қауіпсіздігіне немқұрайлы қараған жұмыс берушілерге қолданылатын жазаларды қатайту, айыппұл көлемін ұлғайту мәселелері жиында сөз болды. Сондай-ақ, еңбек қауіпсіздігін қамтамасыз ететін мамандардың біліктілігін көтеру, олардың жұмысын үйлестіру мәселесі де кеңінен айтылды.
Еркежан СӘТІМБЕК