Қазіргі қоғамда жасанды интеллект (ЖИ) адам өмірінің ажырамас бөлігіне айналып, әсіресе білім беру саласында кеңінен қолданылып келеді. Бір кездері қиял-ғажайып фильмдер мен ғылыми фантастикада ғана кездесетін технологиялар бүгінгі күні мектептер мен университеттерде қолданыс табуда. Дегенмен, кез келген жаңа технология сияқты, жасанды интеллекттің де екі қыры бар. Ол білім алуды жеңілдетіп, жаңа мүмкіндіктер ашқанымен, кейбір қауіптерді де тудырады.
Пайдасы қандай?
Білім саласындағы жасанды интеллекттің ең басты артықшылығы – ақпаратқа қолжетімділікті арттыру. Бұрын күрделі зерттеу жүргізу үшін кітапханаларда ұзақ уақыт өткізу қажет болса, қазір кез келген сұрақтың жауабын бірнеше секунд ішінде табуға болады.
1. Жеке оқу бағдарламасы
Әр адамның білім деңгейі мен оқу қарқыны әртүрлі. Жасанды интеллект осы ерекшеліктерді ескеріп, оқушыларға жеке оқу бағдарламасын ұсына алады. Мысалы, Khan Academy немесе Coursera секілді платформалар оқушылардың деңгейін бағалап, оларға лайықты тапсырмалар береді.
2. Мұғалімдерге көмек
ЖИ мұғалімдерге сабақ жоспарын құруға, оқушылардың үлгерімін бақылауға, тіпті үй тапсырмаларын тексеруге көмектеседі. Осылайша, мұғалімдер оқушылармен тікелей жұмыс істеуге көбірек уақыт бөле алады.
3. Интерактивті және қызықты оқыту
Виртуалды шындық (VR) және ЖИ бірігіп, оқу процесін жандандыра алады. Мысалы, тарих пәнінде оқушылар ежелгі қалаларды 3D форматында зерттей алады, ал биологияда адамның ішкі құрылысын интерактивті түрде көру мүмкіндігіне ие болады.
Қауіптері ше?
Технология дамыған сайын адамдардың оған тәуелділігі артып келеді. Бұл білім саласында да байқалады.
1. Оқушылардың сыни ойлау қабілетінің төмендеуі
Жасанды интеллект кез келген сұраққа дайын жауап беретіндіктен, оқушылар өздігінен ойлануды азайтуы мүмкін. Егер олар барлық тапсырманы ЖИ-ге орындата берсе, шығармашылық және логикалық ойлау қабілеті әлсірейді.
2. Академиялық адалдық мәселесі
Қазіргі таңда көптеген студенттер реферат, эссе, тіпті дипломдық жұмыстарды да ЖИ көмегімен жазуға тырысады. Бұл білім сапасына кері әсер етіп, түптеп келгенде, мамандардың біліксіздігіне әкелуі мүмкін.
3. Жеке мәліметтердің қауіпсіздігі
ЖИ қолданушыларының жеке ақпаратын жинап, оны өңдей алады. Егер бұл деректер дұрыс қорғалмаса, олар үшінші тараптың қолына түсіп, жеке өмірге қауіп төндіруі мүмкін.
Финляндияда жасанды интеллект білім беру жүйесіне белсенді түрде енгізіліп жатыр. Оқушылар мен студенттерге арналған арнайы платформалар олардың білім деңгейін бағалап, жеке ұсыныстар береді. Ал Қазақстанда кейбір жоғары оқу орындары ЖИ арқылы жазылған жұмыстарды анықтайтын арнайы жүйелерді енгізуде. Бұл – академиялық адалдықты сақтауға бағытталған маңызды қадам.
Жасанды интеллект – білім беру саласындағы үлкен жаңалық. Ол оқу процесін жеңілдетіп, жаңа мүмкіндіктер ашқанымен, оны дұрыс пайдалану қажет. Жасанды интеллект – көмекші құрал, бірақ негізгі білім көзі – адамның өзі. Егер біз технологияны ақылмен қолдансақ, онда оның пайдасы орасан зор болмақ. Ең бастысы – білім алуға деген қызығушылық пен өз бетінше ойлану қабілетін жоғалтпау.
Жәния ТАҢАТАР, Астана қаласы Әлихан Бөкейхан атындағы
№76 мектеп-лицейдің 11-сынып оқушысы
