Өткен жылы елiмiзде 874 қыз шетел азаматымен некеге тұрған дейдi статистика. Тағы бiр дерек бойынша, аралас неке саны 25 669-ға жеткен. Бұл көрсеткiш 1999 жылы 18 402 болған екен. Демек, шетелдiктердiң етегiнен ұстап, ерiп кете беретiн қазақ қыздары көбейiп барады.
Ұлттық идеологиялар туралы халықаралық тәжiрибелерге зер салсақ, қай қашан да қыз балалар ел саясатын жүргiзуде басты рөл ойнаған. Мысалы, ерте кездерде немiстерде де, жебiрейлерде де әйелдердi ұлттық саясатқа баулитын арнайы мектептер болған. Ұлттың болашағына қатысты ұлы мұраттарын белгiлеп, болашаққа бағдарламалар жасағанда көбi қыз баланың санасына сiңдiрiлiп отырған.
Ал қазақтың бүгiнгi жағдайына қарап не айтуға болады?..
Бұл орайда, «Неке және отбасы туралы» кодекстiң 11-бабы адамды ерiксiз ойға қалдырады. «Араларында неке қиылуына (ерлi-зайыпты болуына) жол берiлмейтiн адамдар» деп аталатын осы бапта «некелесуге (ерлi-зайыпты болуға) жақын туыстардың арасында жол берiлмейтiнi» туралы жазылған. Оның сыртында кодекстiң «Некеге отыратын (ерлi-зайыпты болатын) адамдарды медициналық зерттеп-қарау» деп аталатын 12-бабында: «Некеге отыруға (ерлi-зайыпты болуға) тiлек бiлдiрушiлерге медициналық, сондай-ақ медициналық-генетикалық мәселелер және репродуктивтiк денсаулық сақтау мәселелерi бойынша консультация берудi және зерттеп-қарауды денсаулық сақтау ұйымдары және тек олардың екеуiнiң келiсiмiмен ғана жүргiзедi», – делiнедi. Яғни, медициналық-генетикалық талдау жасау арқылы, болашақ ерлi-зайыпты болғысы келген жастардың бiр-бiрiнiң шын мәнiнде шыққан тегiн танып-бiлуге мүмкiндiк берiлетiнi айтылады.
Бұл – жетi атаға дейiн қыз алыспайтын қазақтың байырғы салтының заңға енгенi деген сөз.
Хош делiк. Расында, қазақ жетi атадан қыз алыспау тұрғысындағы аталар өсиетiн, көне салтты сақтап келедi. «Туыстардың некелесуiне жол берiлмейдi» деп тұрып, бұл заңмен де шегеленген.
Ал бiрақ, бүгiнгi ұрпақтың ұрпағына жетi атаны бiлу қажеттiгi туып отыр ма? Бүгiн бiз жетi атамызды тiзiп айта аламыз ба?
«Жетi атасын бiлмеген – жетесiз» дейдi қазақ. Рас, соңғы жылдарға дейiн көбiмiздiң әкелерiмiз бен аталарымыз жетi атамызды тiзiп, қағазға жазып отырып жаттатып келген. Қазiр де мектеп оқулығында «Жетi атаңды ата!» дейтiн тапсырма бар. Ал, 2011 жылы шетел азаматтарына күйеуге шығып кеткен 874 қыздың баласы ертең жетi атасын қалай айтады? Оны былай қойғанда, осы қаракөз құрбыларымыздың балалары қазақ бола ала ма?
Әрине, бола алмайды! Өйткенi, қазақ – ұлтын, шыққан тегiн аналарына қарап ажырататын жәбiрей емес. Қазақ «жiгiттiң жақсы болмағы – нағашыдан» деп, болашақ ұрпағының қандай болмағы алған жарына байланысты екенiне мән берсе де, тектiлiктi атаға қарап ажыратады.
Демек, аралас некеде тұрғандар үшiн «жетi ата» деген ұғым жоқ.
…«Неке және отбасы» туралы кодекске туыстардың некелесуiне шек қойылғаны секiлдi қазақ қыздарының шетелдiктерге тұрмысқа шығуына да аз да болса тосқауыл қоятын қатаң талап енгiзiлсе дұрыс болар ма едi…
Нәзира САЙЛАУҚЫЗЫ
