استانادا دا, وزگە وڭىرلەر سياقتى, كيبەرقىلمىستىڭ ايى وڭىنان تۋىپ تۇر. دالەلدى دەرەك كەرەك پە, مىنەكي! ەلوردا اۋماعىندا وتكەن «Hi-tech» اقپارات تەحنولوگيالارىن پايدالانىپ جاسالاتىن قىلمىستاردىڭ جەدەل الدىن الۋ ءىس-شارالارى اياسىندا استانالىق پوليتسەيلەر 39 كيبەرقىلمىستىڭ بەتىن اشتى.
دانىككەننەن قۇنىققان جامان
قازىر ارام نيەتتى الاياقتار اڭقاۋ ادامداردى ونلاين-ساۋدا الاڭىندا سان سوقتىرىپ, وزدەرى مول اقشاعا كەنەلىپ ءجۇر. الاياقتار وزدەرى ءارى ساتۋشى, ءارى ساتىپ الۋشى بولىپ «قىزمەت كورسەتەدى». وسىلايشا, ولار بىرنەشە مىڭداعان اقشانى وپ-وڭاي قولعا ءتۇسىرىپ, ۇشتى-كۇيلى جوعالادى.
قازىر جۇرتتىڭ كوپشىلىگى قولما-قول اقشا ۇستامايتىنى انىق. مىنە, 19 جاستاعى ءبىر الاياق وسى مۇمكىندىكتى ءساتتى پايدالانىپ, Instagram-نان اقشانى كوبەيتۋدىڭ وڭاي جولىن ۇسىنىپ, جارناماسىن جۇرتقا جىبەرەدى. ول ءوزىنىڭ ارام ويىن ىسكە اسىرۋ ءۇشىن بىردەن WhatsApp-تاعى سىلتەمەگە وتۋگە كەڭەس بەرەدى. WhatsApp-قا كوشىپ, ءوزىنىڭ قۇرىعىنا تۇسكەن اڭقاۋلارمەن ونلاين تىلدەسكەن الاياق قوماقتى اقشاعا قول جەتكىزەتىنىن ايتىپ, ابونەنت نومىرىنە تەڭگەرمە ەسەبىندە بەلگىلى ءبىر سومانى اۋدارۋدى سۇرايدى. ءسويتىپ, ول ءوزىنىڭ بانك كارتوچكاسىنا تۇسكەن اقشانى قالتاسىنا باسىپ, ءبىر عانا ادامنان 46 مىڭ تەڭگە «پايدا» تاپقان.
ول ول ما, جانىن قيناماي-اق, جۇرتتى الداۋمەن وڭاي ولجاعا قۇنىعىپ العان الاياق بۇعان دەيىن دە وسىنداي «كاسىبىمەن» جۇرتتىڭ اقشاسىن «قاعىپ» الىپ ءجۇرىپتى. پوليتسەيلەر ونىڭ جاقىندا عانا تاعى ءبىر اڭقاۋ ادامنىڭ 40 مىڭ تەڭگەسىن ۇپتەپ كەتكەنىن انىقتادى. قازىر پوليتسەيلەر وسىنداي «سەريالىق» قىلمىستار جاساعان الاياققا قاتىستى ءىس قوزعاپ, انىق-قانىعىن تەرگەۋگە كىرىستى. الاياق بولسا «تاۋبەسىنە» كەلىپ, ءوزىنىڭ قولىمەن جاساعان قىلمىستارىن موينىمەن كوتەرەتىنىن ايتقان. ال تەرگەۋشىلەر ونىڭ ەلوردا اۋماعىنداعى وسىنداي باسقا دا قىلمىستارعا قاتىسىنىڭ بار-جوعىن تەكسەرىپ جاتىر.
اۆتوكولىك الۋعا «جاردەمدەسكەن» افەريست
الاياقتىڭ دا الاياعى بار دەمەكشى, جۋىردا استانالىقتاردىڭ زارە-قۇتىن قاشىرعان ءبىر الاياقتىڭ قىلمىسى اشىلدى. قازىر جۇرتتىڭ كوبى شەتەلدەن ارزان باعاعا كولىك ساتىپ الىپ, ونى زاڭداستىرۋعا كەلگەندە قينالاتىنى راس. مىنە, وسى جاعدايدى ءوزىنىڭ قارا نيەتىنە ءتيىمدى پايدالانعان استانالىق الاياق بىرنەشە ميلليوندى شىتىرلاتىپ ساناپ العان.
سارىارقا اۋدانىنىڭ پوليتسيا بولىمىنە ءبىر مەزەتتە 6 بىردەي الدانعان ادام ارىز تۇسىرەدى. سويتسەك, اۆتوكولىككە قاتىستى الاياققا الدانعانداردىڭ سانى ودان دا كوپ بولىپ شىقتى. 33 جاستاعى استانالىق ازامات الەۋمەتتىك جەلىلەردەن جارناما بەرىپ, شەتەلدەن ساتىپ الىنعان اۆتوكولىكتەردى زاڭداستىرۋعا جاردەمدەسەمىن دەپ ءوز قىزمەتىن ۇسىنادى. ول ءتىپتى ءوزىنىڭ جارناماسىندا كولىكتى زاڭداستىراتىن قۇزىرلى مەكەمەلەردە ءوز ادامدارى وتىرعانىنا دەيىن اشىق جازادى. كولىگىن زاڭداستىرا الماي ساندالىپ جۇرگەندەر ونىڭ سوزىنە سەنىپ قالادى.
ءسويتىپ, ولار 300000 تەڭگەدەن 1,5 ملن تەڭگەگە دەيىن اقشاسىن الگى الاياقتىڭ بانك كارتوچكاسىنا اۋدارادى. ال اقشا كارتوچكاسىنا تۇسكەن سوڭ, الاياق زىم-زيا جوعالادى. «قاپ, بالەم, تۇرا تۇر!» دەيتىن ايگىلى «نۋ, پوگودي!» مۋلتفيلمىندەگى قاسقىرعا ۇقساپ, الدانعان ادامدار سانىن سوعىپ, بەتىن تىرناپ قالا بەرەدى. سولاردىڭ بىرەۋى سارىارقا اۋداندىق پوليتسيا بولىمىنە بارىپ, ارىز بەرىپتى. سويتسە, ول اۆتوكولىگىن زاڭداستىرىپ بەرەمىن دەگەن بوتەن ادامعا 1,5 ملن تەڭگەسىن جىبەرىپتى.
پوليتسەيلەر كوپ ۇزاماي الگى الاياقتى قولعا ءتۇسىردى. ول امالىنىڭ جوعىنان ءوز قىلمىسىن مويىندادى. قۇقىق قورعاۋشىلار ونى ۋاقىتشا ۇستاۋ اباقتىسىنا قامادى. ەندىگى جەردە قازاقستان رەسپۋبليكاسى قىلمىستىق كودەكسىنىڭ «الاياقتىق» اتتى بابى بويىنشا قىلمىستىق ءىس قوزعالدى. تەرگەۋ امالى ءجۇرىپ جاتىر. الاياقتىڭ استانا اۋماعىنداعى وسىنداي تاعى باسقا قىلمىستارعا قاتىسى تەكسەرىلۋدە. بۇل وقيعا جۇرتتىڭ الاياقتارعا وزدەرى الدانىپ, قۇرىعىنا وپ-وڭاي ءتۇسىپ قالاتىنىن كورسەتىپ وتىر.
ارباۋىنا ءتۇسىپ قالدى
استانا قالاسى سارىارقا اۋدانى پوليتسيا بولىمشەسى كريمينالدىق پوليتسيا ءبولىمىنىڭ قىزمەتكەرلەرى الاياقتىق جاساعان 44 جاستاعى ەلوردا تۇرعىنىن انىقتادى. تەرگەۋ بارىسىندا قاسكۇنەمنىڭ تۇركياعا وتباسىمەن دەمالۋعا جولداما بەرەمىن دەگەن سىلتاۋمەن قوماقتى اقشا يەمدەنگەنى انىقتالدى. استانا تۇرعىنىنىڭ 2 ميلليون 869 مىڭ تەڭگەسىن شىتىرلاتىپ ساناپ الىپ, ۇمىتىلماس دەمالىس ۇيىمداستىرۋعا ۋادە بەرگەن دە, جوق بولعان. الدانعان ازامات امالى قالماعان سوڭ, ءتارتىپ ساقشىلارىنا ارىزدانعان.
تەرگەۋدەن كەيىن بەلگىلى بولعانداي, الاياق ايەل بۇرىن دا قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلىپتى. ول بۇرىن تۋريستىك كومپانيادا قىزمەت اتقارعان. تۇتىنۋشىلارمەن قالاي سويلەسۋ كەرەگىن جاقسى مەڭگەرىپ, دەمالىس ورىندارى تۋرالى تولىق ماعلۇمات بەرە العان. وسىلايشا, كوبىنەسە اڭعال ادامداردى ارباۋىنا تۇسىرگەن. ءتارتىپ ساقشىلارى ونىڭ تاعى ءبىر الاياقتىق فاكتىسىنە قاتىسىن انىقتادى. قازىرگى ۋاقىتتا اتالعان فاكتىگە بايلانىستى قىلمىستىق كودەكستىڭ 190-بابى بويىنشا سوتقا دەيىنگى تەرگەۋ امالى جۇرۋدە.
كونتسەرت وتكىزەمىن دەپ الداعان
استانا قالاسى پوليتسيا دەپارتامەنتى ەسىل اۋداندىق پوليتسيا ءبولىمىنىڭ كريمينالدىق پوليتسيا قىزمەتكەرلەرى الاياقتىق جاسادى دەگەن كۇدىكپەن 30 جاستاعى قالا تۇرعىنىن قولعا ءتۇسىردى. تەرگەۋ بارىسىندا الگى كۇدىكتى ەر ادامنىڭ ەسترادا انشىلەرىنىڭ كونتسەرتىن قامتاماسىز ەتە وتىرىپ مەرەكەلىك ءىس-شارالاردى ۇيىمداستىرۋمەن اينالىساتىنى بەلگىلى بولدى.
قاسكۇنەم بەلگىلى انشىلەردىڭ قاتىسۋىمەن كەش ۇيىمداستىرۋعا ۋادە بەرىپ, استاناداعى ويىن-ساۋىق مەكەمەلەرى ءبىرىنىڭ ديرەكتورىنان الدىن الا تولەمگە اقشا العان. الايدا ۋادە ەتىلگەن انشىلەردىڭ بارلىعى كەشكە تولىق قاتىسپاعان, سونداي-اق قاسكۇنەم ولارعا تولەنەتىن قالاماقىنى دا ءوز قالتاسىنا سالعان. كەيىن ول ءارتۇرلى سىلتاۋ ايتىپ, بايلانىسقا شىقپاعان. وسىلايشا, الاياق بارلىق شىعىندى ءوزى تولەگەن مەكەمە ديرەكتورىنا جالپى سوماسى 6 ملن تەڭگە كولەمىندە ماتەريالدىق شىعىن كەلتىرگەن. اتالعان فاكتىگە بايلانىستى سوتقا دەيىنگى تەرگەۋ امالى جۇرۋدە. كۇدىكتىنىڭ ەلوردا اۋماعىندا جاسالعان باسقا دا وسىعان ۇقساس قىلمىستارعا قاتىسى تەكسەرىلۋدە. استانا قالاسىنىڭ پوليتسيا دەپارتامەنتى ازاماتتارعا ساق بولۋدى, الدىن الا تولەم جاساۋدان باس تارتۋدى جانە كورسەتىلەتىن قىزمەتتەردىڭ دۇرىسىن تەكسەرۋدى ەسكەرتەدى.
ستيۋاردەسسا بولۋعا كومەكتەسەمىن
پوليتسياعا ەلوردا تۇرعىنى جۇگىنىپ, الاياقتىق ءىس-ارەكەتتەردىڭ قۇربانى بولعانىن ايتىپ ارىزدانعان. جابىرلەنۋشىنىڭ ايتۋىنشا, الەۋمەتتىك جەلى ارقىلى تانىسقان ەر ادام جۇمىسقا ورنالاستىرىپ بەرەمىن دەگەن سىلتاۋمەن ونىڭ 150 مىڭ تەڭگە اقشاسىن يەمدەنگەن. استانا قالاسى پوليتسيا دەپارتامەنتى نۇرا اۋداندىق پوليتسيا ءبولىمىنىڭ پوليتسيا قىزمەتكەرلەرى الاياقتىق جاسادى دەگەن كۇدىكپەن 24 جاستاعى جىگىتتى انىقتادى.
تەرگەۋ بارىسىندا انىقتالعانداي, قاسكۇنەم جابىرلەنۋشىگە بەلگىلى اۋە كومپانياسىنىڭ قىزمەتكەرى ەكەنىن ايتىپ, وعان ستيۋاردەسسا بولىپ جۇمىسقا ورنالاستىرۋعا كومەگىن ۇسىنعان. ءوزىنىڭ «كومەگى» ءۇشىن اقشا الىپ, كەيىن ءارتۇرلى سىلتاۋ ايتىپ, بايلانىسقا شىقپاي قويعان. اتالعان فاكتىگە بايلانىستى «الاياقتىق» بويىنشا سوتقا دەيىنگى تەرگەۋ امالى جۇرۋدە. پوليتسەيلەر الاياقتاردىڭ قۇربانى بولماس ءۇشىن ازاماتتارعا قىراعى بولۋدى, بەيتانىس ادامدارعا سەنبەۋدى ەسكەرتەدى.
«نەسيەڭدى ازايتىپ بەرەمىن!»
قازىر نەسيەسى بار ادامدار كوبەيدى. ولار ۇنەمى نەسيەسىن تولەۋدىڭ جولىن قاراستىرىپ, سونىڭ ناتيجەسىندە الاياقتاردىڭ ارباۋىنا ءتۇسىپ قالادى.
جاقىندا استانا تۇرعىنى پوليتسياعا جۇگىنىپ, ءوزىنىڭ ەسكى تانىسى ونىڭ 250 مىڭ تەڭگە اقشاسىن يەمدەنگەنى تۋرالى ارىزدانعان. تەرگەۋ بارىسىندا ەر ادام جابىرلەنۋشىگە بانكتە ىقپالدى تانىستارى بارىن ايتىپ, قايتا ەسەپتەۋ سىلتاۋىمەن اي سايىنعى نەسيە تولەمىن تومەندەتۋگە ۋادە بەرگەنى انىقتالدى. قاسكۇنەمنىڭ سوزىنە سەنگەن قىز وعان اقشا بەرگەن. قولما-قول اقشا العاننان كەيىن ەر ادام بايلانىسقا شىعۋدى توقتاتقان. جەدەل-ىزدەستىرۋ ءىس-شارالارىن وتكىزۋ بارىسىندا الماتى اۋدانى پوليتسيا دەپارتامەنتى كريمينالدىق پوليتسيا ءبولىمىنىڭ قىزمەتكەرلەرى قالانىڭ 33 جاستاعى تۇرعىنىن كۇدىكتى رەتىندە قۇرىقتاعان.
پوليتسيا ونىڭ تاعى ءبىر الاياقتىق فاكتىسىنە قاتىسى بار ەكەنىن انىقتاعان. ول قىسقا ۋاقىتقا نوۋتبۋك قاجەت دەگەن سىلتاۋمەن دوسىنان گادجەت الىپ, سودان كەيىن بىردەن لومباردقا وتكىزىپ جىبەرگەنى بەلگىلى بولعان. ءسويتىپ, اقشانى ءوز قاجەتىنە جۇمساپ جىبەرگەن. اتالعان فاكتىگە قاتىستى قىلمىستىق كودەكستىڭ 190-بابى «الاياقتىق» بويىنشا سوتقا دەيىنگى تەرگەۋ امالى جۇرۋدە. ەر ادام مويىنداۋ كورسەتپەلەرىن بەردى, ونىڭ ەلوردا اۋماعىندا جاسالعان باسقا دا وسىعان ۇقساس قىلمىستارعا قاتىسى بار-جوعى تەكسەرىلۋدە.
توڭازىتقىش ساتقان الاياق
ەسىل اۋداندىق پوليتسيا دەپارتامەنتىنە قالا تۇرعىنى ارىزدانىپ ينتەرنەت-الاياقتىڭ قۇربانى بولعانى تۋرالى حابارلاعان. بولعان ءىستىڭ اق-قاراسىن انىقتاۋدان بەلگىلى بولعانى, جابىرلەنۋشىنىڭ توڭازىتقىشى بۇزىلىپ قالادى. جاڭاسىن ساتىپ الۋعا قاراجاتى جەتپەي, «Olx.kz» ينتەرنەت-رەسۋرسى ارقىلى وزىنە باعاسى ىڭعايلى زاتىن تابادى.
حابارلامانىڭ تومەنگى جاعىندا تۇرعان بايلانىس نومىرىنە حابارلاسىپ, توڭازىتقىشتى الاتىن بولىپ كەلىسەدى. قوجايىنى الدىن الا 10 مىڭ تەڭگە تولەم سالساڭىز, حابارلامانى ينتەرنەتتەن الىپ تاستايمىن دەپ ۋادە ەتەدى. سۇراعان سوماسىن ول كورسەتىلگەن نومىرگە جىبەرەدى. اقشانى الىپ بولعان سوڭ, الاياق تەلەفونىن قوڭىراۋىن كوتەرمەي قويادى, كەيىن ءتىپتى ءوشىرىپ تاستاعان.
جەدەل ىزدەستىرۋ ءىس-شارالارى بارىسىندا ەسىل اۋدانى كريمينالدىق پوليتسيا ءبولىمىنىڭ قىزمەتكەرلەرى بۇرىن قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلعان 30 جاسار قالا تۇرعىنىن انىقتادى. اتالعان فاكتى بويىنشا سوتقا دەيىنگى تەرگەپ-تەكسەرۋ امالى جۇرۋدە.
كورەيا ازاماتىن الداپ كەتكەن
ەسىل اۋداندىق پوليتسيا ءبولىمىنىڭ قىزمەتكەرلەرى جەدەل-ىزدەستىرۋ ءىس-شارالارى بارىسىندا الاياقتىق جاسادى دەگەن كۇدىكپەن 21 جاستاعى قالا تۇرعىنىن انىقتادى. تەرگەۋ بارىسىندا جاس قىزدىڭ الەۋمەتتىك جەلى ارقىلى ەلوردالىق جوعارى وقۋ ورنىنىڭ ستۋدەنتى, كورەيا رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتىمەن تانىسقانى بەلگىلى بولدى. بىرنەشە كۇن بىرگە ۋاقىت وتكىزگەن ەكەۋى تانىستىعىن جالعاستىرۋ ءۇشىن سول جاعالاۋداعى قوناق ۇيگە بارعان.
جاس جىگىتتىڭ سەنىمىنە كىرگەن قاسكۇنەم تەلەفونىنىڭ قۋاتى تاۋسىلعانىن سىلتاۋراتىپ, ودان ينتەرنەت جەلىسىن پايدالانۋ ءۇشىن ۇيالى تەلەفونىن بەرۋىن وتىنگەن. وسىلايشا, جىگىتتىڭ بايقاماي تۇرعانىن پايدالانىپ, بانكتىڭ قوسىمشاسى ارقىلى ءوزىنىڭ شوتىنا اقشا اۋدارعان. كەلەسى كۇنى قىز كەتىپ قالعاننان كەيىن, بىراق اقشاسىنىڭ جوعالعانىن بايقاعان جابىرلەنۋشى پوليتسياعا جۇگىنەدى.
اتالعان فاكتى بويىنشا سوتقا دەيىنگى تەرگەپ-تەكسەرۋ ءجۇرىپ جاتىر. الاياق جاس قىزدىڭ ەلوردا اۋماعىندا بۇرىن جاسالعان وسىعان ۇقساس قىلمىستارعا قاتىسى بار-جوعى انىقتالۋدا.
ءرول ۇسىنعان الاياق
استانا تۇرعىنى پوليتسياعا بەلگىسىز ادامنىڭ تاراپىنان الاياقتىق ءىس-ارەكەتتەردىڭ قۇربانى بولعانىن جانە اقشاسىنان ايىرىلعانىن ايتىپ ارىزدانعان. تەرگەۋ بارىسىندا ايەل WhatsApp-چاتىنان جاس جىگىتتىڭ بەلگىلى ءبىر سوماداعى اقشاعا تەلەحيكايادا ءرول ۇسىنعانى تۋرالى حابارلاندىرۋىن كورگەنى بەلگىلى بولعان. ونىڭ ۋادەسىنە قىزىعىپ, ايەل وعان 600 مىڭ تەڭگە جىبەرىپ, بالالارى كينودا ءرول الادى دەپ ۇمىتتەنگەن. بىراق قاسكۇنەمنىڭ ۋادەسى ەكى ايعا سوزىلىپ, وسى ۋاقىت ىشىندە ول ءارتۇرلى سىلتاۋ ايتقان. تەلەحيكايا رولىندە ويناۋدى كۇتە-كۇتە جالىققان ايەل پوليتسياعا جۇگىنگەن.
جەدەل-ىزدەستىرۋ ءىس-شارالارى ناتيجەسىندە بايقوڭىر اۋدانى پب كريمينالدىق پوليتسيا قىزمەتكەرلەرى قالانىڭ 22 جاستاعى تۇرعىنىن انىقتادى. ونىڭ ەلوردا اۋماعىندا جاسالعان الاياقتىقتىڭ ءۇش ەپيزودىنا قاتىسى بار ەكەنى انىقتالعان. قازىرگى ۋاقىتتا ونىڭ باسقا دا وسىعان ۇقساس قىلمىستارعا قاتىسى بار-جوعى تەكسەرىلۋدە. اتالعان فاكتىگە قاتىستى قر قك 190-بابى بويىنشا سوتقا دەيىنگى تەرگەۋ امالى جۇرۋدە. اڭقاۋ ايەلدى الداعان الاياق ءوزىنىڭ قىلمىسىن مويىنداۋعا ءماجبۇر بولدى.
