استانا قالاسى ءماسليحاتىنىڭ وسى جىلدىڭ سوڭعى كەزەكتەن تىس سەسسياسىندا استانا قالاسىن 2050 جىلعا دەيىن دامىتۋ ستراتەگياسى جوباسى تانىستىرىلدى. سونداي-اق «استانا كاسىپكەرلىگى» اتتى 2023-2027 جىلدارعا ارنالعان وڭىرلىك باعدارلاماسى بەكىتىلدى. جيىنعا قالا اكىمىنىڭ ورىنباسارى ەۆگەني گلوتوۆ قاتىستى.
ستراتەگيا جوباسىمەن ەكونوميكا جانە بيۋدجەتتىك جوسپارلاۋ باسقارماسىنىڭ باسشىسى قايسار ماڭقاراەۆ تانىستىردى.
– ەلوردانى ودان ءارى دامىتۋ ماسەلەلەرى جونىندەگى كەڭەستە مەملەكەت باسشىسى ەلوردانى دامىتۋ ستراتەگياسىن كرەاتيۆتى, جايلى جانە تازا قالا قاعيداتتارىنا نەگىزدەپ, وزەكتەندىرۋدى تاپسىردى. سوڭعى جىلدارى استانا قالاسى ءوزىنىڭ ەكونوميكالىق مودەلىن ينۆەستيتسيا تارتۋ جانە جاڭا سالالاردى دامىتۋ ءۇشىن بارلىق مۇمكىن بولاتىن شارالاردى ىسكە اسىرۋ ارقىلى بەلسەندى تۇردە جەتىلدىرۋدە. جالپى ەلوردا ەكونوميكاسىنىڭ قۇرىلىمىن جەتىلدىرۋ جوعارى تەحنولوگيالىق سالالاردى, ءتۋريزمدى جانە ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋعا باعىتتالعان. قابىلدانعان ءىس-شارالار جاڭا جۇمىس ورىندارىن اشۋعا, ينۆەستيتسيا تارتۋعا جانە استانا قالاسىن حالىقارالىق دەڭگەيدە باسەكەگە قابىلەتتى ەتۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. سوڭعى 5 جىلدا استانا قالاسىنىڭ حالىق سانىنىڭ قارقىندى ءوسۋى بايقالادى. وسى مەرزىمدە حالىق سانى 276 مىڭ ادامعا ارتتى. وسى جىلدىڭ 10 ايى ىشىندە ەلوردا حالقىنىڭ سانى 55 مىڭ ادامعا ءوستى. حالىق سانىنىڭ قارقىندى ءوسۋى الەۋمەتتىك جانە ينجەنەرلىك ينفراقۇرىلىمعا سالماق تۇسىرەتىنىن وزدەرىڭىز بىلەسىزدەر, – دەدى قايسار ماڭقاراەۆ.
ونىڭ ايتۋىنشا, ستراتەگيانىڭ نەگىزگى ماقساتىنىڭ ءبىرى – ەلوردا تۇرعىندارى مەن قوناقتارى ءۇشىن جايلى جانە قولايلى قالالىق ورتانى قۇرۋ. سول ءۇشىن 2024-2026 جىلدارى 245 ينفراقۇرىلىم جوباسىن ىسكە اسىرۋ جوسپارلانعان. سونىڭ ىشىندە جول-كولىك, ينجەنەرلىك-كوممۋنيكاتسيالىق, تۇرعىن ءۇي جانە الەۋمەتتىك ينفراقۇرىلىمدار سالالارىندا 79 باسىم جوبا بەلگىلەندى.
قالالىق ينۆەستيتسيالار جانە كاسىپكەرلىكتى دامىتۋ باسقارماسىنىڭ باسشىسى حالەل اكىمجانوۆتىڭ ايتۋىنشا, «استانا كاسىپكەرلىگى» باعدارلاماسى ەلوردادا شاعىن جانە ورتا كاسىپكەرلىكتى, ونەركاسىپتى, ساۋدانى جانە ءتۋريزمدى دامىتۋ ءۇشىن قولايلى جاعداي جاساۋ ماقساتىندا ازىرلەندى. نەگىزگى باسىمدىقتارى – كاسىپكەرلىكتى ىنتالاندىرۋ, قارجىلاندىرۋدىڭ قولجەتىمدىلىگىن ارتتىرۋ, اكىمشىلىك كەدەرگىلەردى ازايتۋ, شاعىن جانە ورتا بيزنەس ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋ, كاسىپكەرلەردى سۇيەمەلدەۋ. بۇل باسىمدىقتار ءۇش باعىتتا جۇزەگە اسىرىلادى. اتاپ ايتقاندا, قارجىلىق قولداۋ, ينفراقۇرىلىمدىق قولداۋ جانە قارجىلىق ەمەس قولداۋ جولىمەن ىسكە اسادى.
باعدارلاما اياسىندا شاعىن ونەركاسىپ ايماقتارىنا قاتىسۋشىلار, ستارتاپ جوبالار, ءىسىن جاڭا باستاعان جاس كاسىپكەرلەر, از قامتىلعان جانە كوپبالالى وتباسىلاردىڭ بيزنەس-يدەيالارى قارجىلاندىرىلادى. بۇل ءۇشىن «استانا» الەۋمەتتىك-كاسىپكەرلىك كورپوراتسياسى جانىنان جاۋاپكەرشىلىگى شەكتەۋلى سەرىكتەستىگى تۇرىندەگى ميكروقارجى ۇيىمى قۇرىلادى. بۇعان قوسا, ساۋدا جانە قىزمەت كورسەتۋ سالالارىنداعى (مەيرامحانالار, ءدامحانالار, دۇكەندەر, ت. ب.) كاسىپكەرلەرگە نەسيەلەر بەرىلەدى. سونىڭ ىشىندە ەلوردانىڭ ديزاين-كودىنا سايكەس بيزنەس نىساندارىن بىرىڭعاي ساۋلەت ستيلىنە كەلتىرۋ ماقساتى دا قويىلدى. نەسيەلەر 20 اەك-كە دەيىنگى كولەمدە, 7 پايىزعا دەيىنگى وسىممەن 7 جىلعا بەرىلەدى.
بۇل باعدارلامادا مەكتەپتەر, بالاباقشالار, اۋرۋحانالار مەن ەمحانالار سەكىلدى حالىققا قاجەت الەۋمەتتىك نىسانداردى سالۋ ەسكەرىلگەن. وسى جۇمىس جەرگىلىكتى بيۋدجەتتەن قارجىلاندىرىلادى. ال ينفراقۇرىلىمدىق قولداۋ كوشە ساۋداسىن جۇرگىزۋ ءۇشىن پاۆيلونداردى ورنالاستىرۋ, اۋىل شارۋاشىلىعى جانە تاقىرىپتىق جارمەڭكەلەردى ۇيىمداستىرۋ, ەلەكتروندى ساۋدا الاڭدارىن, شاعىن ونەركاسىپ ايماقتارىن قۇرۋ جولىمەن جۇزەگە اسادى.
سونداي-اق حالەل اكىمجانوۆ بيىلعى 31 جەلتوقساندا تاكسي قىزمەتى بويىنشا مەملەكەتتىك-جەكەمەنشىك ارىپتەستىك شارتىنىڭ مەرزىمى اياقتالاتىنىن جەتكىزدى. ونىڭ قورىتىندىسىندا 256 ملن تەڭگە ۇنەمدەلدى. جاڭا شارتتا تاكسي كولىگىنىڭ جالپى سانى 100-گە جەتەتىنى, ونىڭ 36-سى ەلەكتروموبيل بولاتىنى, جىل سايىن ەلەكتروموبيلدەر سانىن ارتتىرۋ جوسپارلانىپ وتىرعانى, جۇرگىزۋشىلەردىڭ جالاقىسى 250-300 مىڭ تەڭگەگە كوتەرىلەتىنى ايتىلدى.
بيىل «سايلاۋ تۋرالى» زاڭعا سايكەس 2019 جىلى سايلانعان استانا قالاسىنىڭ اۋماقتىق جانە ۋچاسكەلىك سايلاۋ كوميسسيالارى مۇشەلەرىنىڭ وكىلەتى توقتاتىلادى. سەسسيا بارىسىندا ساياسي پارتيالار مەن قوعامدىق بىرلەستىكتەردىڭ ۇسىنىسى نەگىزىندە وسى كوميسسيالاردىڭ جاڭا قۇرامى سايلاندى. ءتيىستى باياندامانى استانا قالاسىنىڭ اۋماقتىق جانە ۋچاسكەلىك سايلاۋ كوميسسيالارىن سايلاۋ جونىندەگى ۋاقىتشا كوميسسيا ءتورايىمى التىنشاش تابۋلدينا جاسادى.
استانادا بەيبىت جينالىستاردى ۇيىمداستىراتىن جانە وتكىزەتىن ارنايى ورىندار تۋرالى شەشىمىنە وزگەرىستەر ەنگىزىلدى. بۇرىننان بار ورىندارعا تاعى 1 ورىن قوسىلدى. سونىمەن, بارلىعى 5 ورىن بولدى. بۇل – شاكارىم قۇدايبەردىۇلى داڭعىلى مەن ا.پۋشكين كوشەسى قيىلىسىنداعى ساياباق, سارىارقا داڭعىلىنداعى ساياباق, استانالىق تسيرك جانىنداعى الاڭ, «جەرۇيىق» ساياباعى جانە «قالامگەرلەر» اللەياسى. بۇل تۋرالى قالالىق ىشكى ساياسات باسقارماسىنىڭ باسشىسى نۇرداۋلەت ءالمۇحانوۆ باياندادى.
قالالىق جۇمىسپەن قامتۋ جانە الەۋمەتتىك قورعاۋ باسقارماسىنىڭ باسشىسى يليا سكۋب ەلوردادا تۇرعىن ءۇي كومەگىنىڭ كولەمى مەن ونى بەرۋ تارتىبىنە وزگەرىستەر ەنگىزىلگەنىن بايانداپ, ونىڭ جايىن ءتۇسىندىردى. قالالىق تۇرعىن ءۇي جانە تۇرعىن ءۇي ينسپەكتسياسىنىڭ باسشىسى ءانۋار سايپوۆ مەملەكەت مۇقتاجدىعى ءۇشىن الىناتىن جەر تەلىمدەرى تىزىمىمەن جانە بۇل تەلىمدەردە قۇرىلىسى جۇرگىزىلەتىن نىساندارمەن تانىستىردى.
