بالانىڭ كىتاپ وقۋعا دەگەن قىزىعۋشىلىعى باستاۋىش سىنىپتا قالىپتاسقانى دۇرىس. سەبەبى جەتكىنشەكتەر ەش نارسەگە قىزىقپاسا, ەشتەڭە ۇيرەنە دە المايدى. قازىر مەكتەپ وقۋشىلارىنىڭ كىتاپ وقۋعا دەگەن ىنتاسى تومەن ەكەنى بارشاعا ايان. ءتۇرلى پلاتفورمادا ويىن ويناپ, الەۋمەتتىك جەلىلەردەگى ماعىناسى جوق بەينەروليكتەر تاماشالاۋمەن ۋاقىتىن بوسقا وتكىزەتىندەر كوپ. سول ءۇشىن ماماندار جازعى كانيكۋل كەزىن ءتيىمدى پايدالانىپ, بالالاردىڭ كىتاپ وقۋعا دەگەن قۇلشىنىسىن وياتۋعا كەڭەس بەرەدى. Elorda.info ءتىلشىسى Ustaz Pro ورتالىعىنىڭ ادىسكەر-ترەنەرى التىن امانوۆامەن وسى تاقىرىپ توڭىرەگىندە سۇحباتتاستى.
– بالالاردىڭ كۇن ۇزاق گادجەتكە ءۇڭىلىپ وتىرۋى اتا-انالاردى الاڭداتادى. سول ءۇشىن كەيدە ەرەسەكتەر بالالاردى قاداعالاپ, ءتىپتى ماجبۇرلەپ كىتاپ وقىتىپ جاتادى. ۇلكەندەردىڭ مۇنداي ارەكەتىن ءسىز مامان رەتىندە قالاي باعالايسىز جانە كۇشتەپ كىتاپ وقىتۋدىڭ ناتيجەسى بولا ما؟
– اتا-انا بالانىڭ سەزىمىن, تاڭداۋىن سىيلاپ, ونى قابىلداۋى كەرەك. مىسالى, بالاسى قانداي دا ءبىر كىتاپتى وقۋدان ءۇزىلدى-كەسىلدى باس تارتۋى مۇمكىن. بۇل جاعدايدا ەرەسەكتەر كىتاپ ءۇشىن بالاسىمەن قارىم-قاتىناستى بۇزباعانى دۇرىس. «جاقسى, ساعان بۇل كىتاپ ۇنامايدى ەكەن, وندا نە تۋرالى وقىعىڭ كەلەدى؟ قانداي كەيىپكەرلەر بولعانىن قالايسىڭ؟» دەگەن سۇراقتار ارقىلى قالاۋىن انىقتاسا بولادى. وقىعىسى كەلەتىن كىتاپتى بىرگە تاڭداۋعا ۇسىنىس بىلدىرسەڭىز, بالا قۋانا قابىلدايدى. مۇقاباسى كوز تارتاتىن, ىشىندە سۋرەتتەرى قانىق كىتاپتار دۇكەن سورەسىندە تولىپ تۇر. الايدا ماجبۇرلەپ, رەنجىپ نەمەسە ۇرىسىپ وقىتۋ دۇرىس ەمەس. ەرەسەكتەر ءبىر جاعدايدى تۇسىنسە ەكەن دەيمىن. بالا قىزىققان كەزدە عانا كىتاپتى قولىنا الادى. ال ونى قىزىقتىرۋ بىزگە بايلانىستى. مىسالى, ءوزىمىز قانداي دا ءبىر ءفيلمدى كورمەس بۇرىن الدىمەن تريللەرىن, قىسقا ۇزىندىلەرىن نەمەسە جازىلعان پىكىرلەردى ءبىر شولىپ شىعامىز. ۇناسا عانا كينوتەاترعا بارامىز. بالا دا ءدال سولاي. سول ءۇشىن جاقىندارى كىتاپتاعى وقيعا جەلىسىن كوركەم تۇردە قىسقاشا بايانداپ, جەتكىزە السا, ءارى قاراي قالاي وربىگەنىن ءبىلۋى ءۇشىن بالا كىتاپتى ءوزى ىزدەيدى. ماجبۇرلەپ وقىتقاننان ناتيجە بولمايدى. ول قورىققاننان, قاتال ءتارتىپ بولعاننان كەيىن عانا وقۋى مۇمكىن. بىراق كىتاپقا دەگەن قىزىعۋشىلىعى مۇلدەم جوعالادى.
– جازعى كانيكۋل كەزىندە بالالاردىڭ كىتاپ وقۋعا دەگەن قىزىعۋشىلىعىن قالاي ارتتىرۋعا بولادى؟
– بالالار ەڭ ءبىرىنشى اتا- اناسىنان ۇلگى الادى. سوندىقتان الدىمەن اتا-اناسى جاقسى تاربيە بەرىپ, ۇلگى كورسەتۋى ءۇشىن ءوزى دە كىتاپ وقۋى ءتيىس. اسىرەسە باستاۋىش سىنىپ وقۋشىلارى اكە-شەشەسىنىڭ ايتقانىن ەمەس, ولارعا ەلىكتەپ, كورگەنىن جاسايدى. «ءبىلىم – كىتاپتا» دەگەن قاعيدانى بالا ءتۇسىنۋى كەرەك. قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋدىڭ ءبىر ءتاسىلى رەتىندە كىتاپتى بالانىڭ وزىنە تاڭداتۋدى ۇسىنار ەدىم. ول ءۇشىن دۇكەنگە بىرگە بارىپ, جاقسى بەزەندىرىلگەن, قىزىقتى, ەڭ باستىسى, بالا ءوزى قالاعان كىتاپتى ساتىپ اپەرسە بولادى. قازىر 3D فورماتتاعى ەرتەگىلەر بار. QR-كود ارقىلى ونداعى جانۋارلاردىڭ قيمىل-قوزعالىسىن كورۋ, دىبىستاردى ەستۋ بالاعا قاتتى ۇنايدى. بۇعان قوسا, كىتاپ تاڭداعاندا بالالاردىڭ جاس ەرەكشەلىگىن ەسكەرۋ كەرەك. كەي كەزدە بالالار بۇرىن وقىپ شىققان كىتاپتاردى قايتادان وقىعىسى كەلەدى. وعان كەلىسكەن ءجون. اتا-انالار ەستەن شىعاراتىن تاعى ءبىر جاعداي بار, ول – كىتاپ وقۋعا ىڭعايلى جاعداي, جارىق ورىن, جاقسى اتموسفەرا جاساۋ. جالپى بالالاردى, جاستاردى كىتاپ وقۋعا ىنتالاندىرۋ – بارلىق قوعامعا ءتان ماسەلە. بىرقاتار مەملەكەتتە ارنايى باعدارلاما قابىلدانعان. ماسەلەن, جاپونيادا مەكتەپ وقۋشىلارى 30 جىل بۇرىنعى كورسەتكىشپەن سالىستىرعاندا قازىر ەكى ەسە كوپ كىتاپ وقيدى ەكەن. بۇل ناتيجەنى جاپونيانىڭ ۇلتتىق بالالار كىتاپحانالارى قاۋىمداستىعى جۇرگىزگەن زەرتتەۋ كورسەتكەن. مالىمەتتەرگە سايكەس, بۇل ەلدە باستاۋىش سىنىپ وقۋشىلارى ايىنا ورتا ەسەپپەن 13 كىتاپ وقيدى. بۇدان بولەك, ەلەكتروندى ماتىندەردەن گورى قاعاز كىتاپتاردى جاقسى كورەتىنى انىقتالعان. بۇگىندە جاپونيا بالالاردىڭ كىتاپ وقۋ بەلسەندىلىگىن قولداۋ تۋرالى ارنايى زاڭ شىعارعان جالعىز ەل بولىپ وتىر. ۇلىبريتانيادا بالالاردىڭ كىتاپ وقۋعا دەگەن ىنتاسىن ارتتىرۋدىڭ كەڭ اۋقىمدى باعدارلامالارى جاسالعان. مىسالى, «جازعى دەمالىستا كىتاپ وقۋعا شاقىرۋ», «كىتاپ وقۋدى باستا», «وتباسىمىزبەن بىرگە وقيىق» دەگەن جوبالاردى ىسكە اسىرىپ جاتىر. تاعى ءبىر قىزىعى, انگليادا 3 جاسقا كەلگەن ءار بالاعا «كىتاپتار پورتفەلى» ۇسىنىلادى ەكەن. فرانتسيادا كىتاپ وقۋ ماسەلەسىن شەشۋ مادەنيەت مينيسترلىگى مەن ۇكىمەتتىڭ باستى مىندەتىنە اينالعان. «وقىمىستى قالا» جوباسى بارلىق قالا تۇرعىنىن كىتاپ وقۋعا باۋليدى. سونداي-اق كوشەلەردە وقىرمانداردى جيناپ داۋىستاپ كىتاپ وقۋ جوباسى بار. جوبا كىتاپ وقۋدى ۇناتپايتىن, بىراق جاقسى كىتاپتىڭ مازمۇنىن تىڭداعىسى كەلەتىندەرگە ارنالعان. بۇل بالالاردى عانا ەمەس, ەرەسەكتەردى دە قىزىقتىرادى.
– اتا-انا بالاسى كىتاپتى تولىق وقىعانىن, ونداعى ويدى دۇرىس تۇسىنگەنىن قالاي انىقتاعانى دۇرىس؟
– ءبارىمىزدىڭ جاراتىلىسىمىز ءارتۇرلى, ءبىرىمىز اۋديال, ۆيزۋال, ەندى ءبىرىمىز كينەستەتيكپىز. ياعني وقىعانىن تەك اۋىزشا مازمۇنداپ بەرەتىن وقۋشىلار بار, ەندى ءبىرى كىتاپتاعىنى قوزعالىس, ءتۇرلى دىبىس ارقىلى جەتكىزگەندى ۇناتادى. ۆيزۋال وقۋشى وقيعالاردىڭ نە كەيىپكەرلەردىڭ سۋرەتىن سالعاندى قالاۋى مۇمكىن. دەمەك, بالانىڭ ەرەكشەلىگىنە, قابىلەتىنە قاراي ماماندار مەن اتا-انالار ءتۇرلى پەداگوگيكالىق ءادىس-ءتاسىلدى قولدانا الادى. بالالاردان كىتاپتان نە تۇسىنگەنىن انىقتاۋ ءۇشىن مۇعالىمدەر قولداناتىن «7 سۇراق» دەگەن ءتاسىل بار. «ول كىم, نە, قالاي, نە ءۇشىن, نەگە, نەگە ولاي بولدى, باسقاشا قالاي بولۋى مۇمكىن؟» دەگەن ساۋالدار بالانىڭ ويىن جيناقتاۋعا كومەكتەسەدى. «وقىپ شىقتىڭ, ەندى تۇسىنگەنىڭدى ماعان ايتىپ بەر» دەپ تالاپ ەتۋ وقۋشىلاردىڭ ىشكى قارسىلىعىن تۋدىرادى. ونىڭ ۇستىنە قازىر بالالاردىڭ سوزدىك قورى از, ويىن قازاقشا جەتكىزە المايدى. سۋرەت, قيمىل-قوزعالىس, انمەن جەتكىزۋ الدەقايدا جاقسى ناتيجە بەرەدى. ءتۇرلى زەرتتەۋ ناتيجەسىنە قاراساق, كىشكەنتايىنان كوپ كىتاپ وقىعان بالانىڭ بولاشاقتا جەتىستىككە جەتۋ ىقتيمالدىعى جوعارى. سوندىقتان بالاسىنىڭ بولاشاعىنا جاۋاپكەرشىلىكپەن قارايتىن اتا-انا كىتاپ وقۋعا كوڭىل بولگەنى ابزال.
تورعىن امان
