– باقىتجان اسەمبەكۇلى, كولىكتەگى پوليتسيا دەپارتامەنتى قىزمەتىنىڭ باسىم باعىتتارى قانداي؟
– مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت كەمەلۇلى «زاڭ جانە ءتارتىپ» قاعيداتىن قامتاماسىز ەتۋ جونىندە ەلىمىزدىڭ قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ قىزمەتكەرلەرىنە بىرقاتار ناقتى تاپسىرمالار بەردى. بۇل مىندەتتەردى ورىنداۋ بويىنشا اۋقىمدى ءىس-شارالار جۇرگىزىلۋدە.
ءبىزدىڭ جۇمىسىمىز, ەڭ الدىمەن, ءتيىستى قوعامدىق قاۋىپسىزدىك پەن قۇقىقتىق ءتارتىپتى قامتاماسىز ەتۋگە, ازاماتتاردىڭ ءومىرى مەن كونستيتۋتسيالىق قۇقىقتارىن قورعاۋعا باعىتتالعان. قىلمىسقا قارسى كۇرەس, قۇقىقبۇزۋشىلىقتاردىڭ الدىن الۋ, قىلمىستاردى ءىزىن سۋىتپاي اشۋ ايرىقشا باسىمدىققا يە. سونداي-اق قىزمەت كورسەتۋ اۋماعىندا پروفيلاكتيكالىق ءىس-شارالار جۇرگىزۋ, باسقا دا زاڭعا قايشى ارەكەتتەرگە توسقاۋىل قويۋ – ءبىزدىڭ باستى مىندەتىمىز.
– ازاماتتاردىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن قانداي شارالار قابىلدانۋدا؟
– ەڭ باستىسى – پروفيلاكتيكا, سوندىقتان ازاماتتاردىڭ تەمىرجول بويىنداعى قاۋىپسىزدىك ەرەجەلەرىن ساقتاۋى بويىنشا كەشەندى جۇمىستار اتقارىلۋدا. اتاپ ايتقاندا, حالىقپەن جيىندار, جول ۇستىندەگى كەزدەسۋلەر, دوڭگەلەك ۇستەلدەر, اكتسيالار, سونداي-اق وقۋ ورىندارىندا «تەمىرجول – قاۋىپتىلىگى جوعارى ايماق!» تاقىرىبىندا دارىستەر وتكىزىلەدى. ناتيجەسىندە, بۇگىنگى كۇنى دەپارتامەنت بويىنشا ادامداردىڭ تەمىرجول جاراقاتىن الۋ فاكتىلەرىنىڭ تومەندەگەنى بايقالادى.
«قازاقستان تەمىرجولى» ۇك اق-مەن بىرلەسكەن «جول كارتاسى» ىسكە اسىرىلۋدا, سونىڭ شەڭبەرىندە تەمىرجول ۆوكزالدارى مەن جولاۋشىلار پويىزدارىندا بەينەباقىلاۋ كامەرالارىن كوبىرەك ورناتۋ بويىنشا شارالار قابىلدانۋدا.
استانا مەن الماتى قالالارىنداعى تەمىرجول ۆوكزالدارىندا ورناتىلعان بەينەباقىلاۋ كامەرالارىنا تۇلعالاردى تانۋ فۋنكتسياسى ەنگىزىلگەن.
الماتى قالاسى اۋەجايىندا «سەرگەك» بەينەكامەرالارى ورناتىلعان, ولاردىڭ كومەگىمەن قۇقىق بۇزۋشىلىقتاردىڭ جولى كەسىلۋدە.
قازىرگى كۇنى قوعامدىق ورىنداردا جاسالاتىن قۇقىق بۇزۋشىلىقتاردىڭ 12,2%-عا تومەندەۋىنە قول جەتكىزىلدى.
– وتكەن كەزەڭدەگى دەپارتامەنت جۇمىسىنىڭ ناتيجەلەرىن جانە نەگىزىنەن كولىكتە قانداي قىلمىستار جاسالاتىنىن ايتساڭىز؟
– وسى جىلدىڭ باسىنان بەرى تەمىرجول جانە اۋە كولىگىن پايدالانعان 30 ميلليوننان استام ازاماتتىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتتىك.
دەپارتامەنت بويىنشا بارلىعى 1700 قۇقىق بۇزۋشىلىق تىركەلىپ, ولاردىڭ اشىلۋى 77% قۇرادى.
قىلمىستىڭ نەگىزگى ءتۇرى – بوتەننىڭ مۇلكىن ۇرلاۋ, قازىرگى ۋاقىتتا ولاردىڭ 15,7%-عا تومەندەگەنى بايقالادى.
دەپارتامەنت قىزمەتكەرلەرىمەن 53 مىڭنان استام اكىمشىلىك قۇقىق بۇزۋشىلىق انىقتالدى. ەلىمىزدىڭ كوشى-قون زاڭناماسىن بۇزعانى ءۇشىن 1 664 شەتەلدىك جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلدى.
كولىك پوليتسياسىنىڭ جۇمىسى جەلىلىك قاعيدات بويىنشا جۇزەگە اسىرىلادى, وسى رەتتە ىرگەلەس مەملەكەتتەردىڭ مۇددەلەرى قوزعالاتىنىن ايتقىم كەلەدى.
قىلمىستاردى جەدەل اشۋ ەلىمىزدىڭ يميدجىنە وڭ اسەرىن تيگىزەدى. بۇگىنگى كۇنى, قۇقىقتىق ءتارتىپتى نىعايتۋ ءۇشىن شەكارالاس اۋماقتارداعى كولىكتەگى ءىىو-مەن ءوزارا تىعىز بايلانىس ورناتىلعان. سونىمەن قاتار, قازاقستان رەسپۋبليكاسى ارقىلى تاسىمالداناتىن جۇكتەردىڭ ساقتالۋىن قامتاماسىز ەتۋگە باسا نازار اۋدارىلادى. مىسالى, قحر-دان ۆەنگريا مەن فرانتسياعا جونەلتىلگەن اۆتوكولىك بولشەكتەرى جۇگىن ۇرلاۋ, جۇك الۋشى شۆەيتساريالىق كومپانيا بولعان ماڭعىستاۋداعى «اليۋميني» ۇرلىعى انىقتالدى.
قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسىنا جونەلتىلگەن فەرروقورىتپالاردى ۇرلاۋ فاكتىسى بويىنشا پاۆلودار وبلىسىندا ءبىر توپ ادام ۇستالدى, كەلتىرىلگەن زالال 370 ملن تەڭگەدەن اسادى.
تارازدا 147 توننا امموفوس ۇرلىعى انىقتالدى. وزبەكستاننىڭ جۇك الۋشىسىنا كەلتىرىلگەن زالال سوماسى 35 ملن تەڭگەنى قۇرايدى.
تەمىرجول جانە اۋەجايلاردىڭ كەيبىر قىزمەتكەرلەرىنىڭ ۇرلىق جاساۋ فاكتىلەرى ورىن الدى. اتاپ ايتقاندا, قاراعاندىدا تەمىرجولدىڭ ۇستىڭگى قۇرىلىسى ماتەريالدارىن ۇرلاۋمەن اينالىسقان ۇيىمداسقان قىلمىستىق توپ ۇستالدى, كەلتىرىلگەن جالپى زالال سوماسى – 83 ملن تەڭگە. سونداي-اق استانا قالاسى اۋەجايىندا اۋە جولاۋشىلارىنىڭ باگاجىن ۇرلاپ اكەتكەن جۇك تيەگىشتەر ۇستالدى. قىلمىستىق ءىس ماتەريالدارى سوتقا جولداندى.
– ترانسۇلتتىق ۇيىمداسقان قىلمىسقا قارسى قانداي جۇمىس جۇرگىزىلۋدە؟
– وسىعان قاتىستى سۇراق ارقاشان وزەكتى. قىلمىستىڭ بۇل تۇرىنە قارسى تۇرۋ ءۇشىن ءبىز تمد, قىتاي جانە باسقا ەلدەردەگى ارىپتەستەرىمەن بىرلەسكەن جۇمىستار جۇرگىزەمىز. ماسەلەن, بيىل قازاقستان, ۋكراينا جانە رەسەي فەدەراتسياسىنىڭ ازاماتتارى اراسىنان ۇزاق ۋاقىت بويى قۇرامىندا التىنى بار كەندى زاڭسىز وندىرۋمەن جانە باعالى مەتالداردىڭ زاڭسىز اينالىمىمەن اينالىسقان ترانسۇلتتىق ۇيىمداسقان قىلمىستىق توپتىڭ ءىس-ارەكەتى توقتاتىلدى. شىعىن كولەمى 500 ملن تەڭگەدەن استام. ءىس بويىنشا 17 ادام ءوتىپ جاتىر, ونىڭ 10-ى قاماۋعا الىندى.
ۇيىمداسقان قىلمىسقا قارسى كۇرەس باسقارماسىنىڭ اقپاراتى بويىنشا الماتى وبلىسىندا كولەمى 2 ملن بۋمادان اساتىن, سوماسى 1,3 ملرد تەڭگە بولاتىن قىرعىز وندىرىسىندەگى اكتسيزسىز تەمەكى قويماسى تابىلدى. وسىلايشا, قازىرگى ۋاقىتتا سوتتالعان كاسىپكەردىڭ زاڭسىز ءىس-ارەكەتىنىڭ جولى كەسىلدى.
– ەسىرتكى قىلمىسىنىڭ الدىن الۋ ءۇشىن قانداي ءىس-شارالار جۇزەگە اسىرىلۋدا؟
– دەپارتامەنت قىزمەتكەرلەرىمەن جۇرگىزىلىپ جاتقان جەدەل-پروفيلاكتيكالىق ءىس-شارالار اياسىندا ەسىرتكى زاتتارىن زاڭسىز تاسىمالداۋ فاكتىلەرىنىڭ جولىن كەسۋ جانە تۇتاستاي العاندا ەسىرتكى قۇقىق بۇزۋشىلىقتارىن انىقتاۋ بويىنشا ماقساتتى باعىتتالعان جۇمىستار جۇرگىزىلۋدە.
اعىمداعى جىلدىڭ باسىنان بەرى دەپارتامەنت قىزمەتكەرلەرىنىڭ كۇشىمەن 400-گە جۋىق ەسىرتكى قۇقىق بۇزۋشىلىعى انىقتالدى, ناتيجەسىندە 430 كگ-عا جۋىق ءارتۇرلى ەسىرتكى زاتتارى تاركىلەندى.
ايتالىق, پويىزبەن 25 كگ ماريحۋانا تاسىمالداعان تۇركىستان وبلىسىنىڭ تۇرعىنى ۇستالدى.
«الماتى-قوستاناي» باعىتىنداعى جولاۋشىلار پويىزىندا 5 كگ گاشيش تاسىمالداعان قوستاناي وبلىسىنىڭ تۇرعىنى ۇستالدى.
«الماتى-تاشكەنت» باعىتىنداعى جولاۋشىلار پويىزىندا بىرىككەن اراب امىرلىگىنەن وزبەكستانعا ترانزيتپەن كەلە جاتقان ءۇندىستان ازاماتى ۇستالىپ, ودان «گاشيش» ەسىرتكى زاتى تاركىلەندى. سوت شەشىمىمەن وعان 612 مىڭ تەڭگە ايىپپۇل سالىندى. قىزىلوردا ستانتسياسىندا جولاۋشىلار پويىزى جولسەرىگىنىڭ ەسىرتكى زاتتارىن تاراتۋ فاكتىسى انىقتالدى. ونىڭ كىناسى دالەلدەنىپ, باس بوستاندىعىنان ايىرىلدى.
– سوڭعى جىلدارى ازاماتتاردىڭ پوليتسەيلەرگە دەگەن سەنىمى مەيلىنشە ارتتى دەسەك, قاتەلەسپەيمىز دەپ ويلايمىن.
– بۇگىندە ىشكى ىستەر مينيسترلىگى ازاماتتاردىڭ قۇقىقتىق ساناسىن نىعايتۋ, پوليتسيا مەن قوعام اراسىنداعى ارىپتەستىك قاتىناستاردى دامىتۋ, ياعني ءىىو قىزمەتىنىڭ سەرۆيستىك مودەلىن ەنگىزۋ بويىنشا بىرقاتار جۇمىستار جۇرگىزۋدە.
ءبىز پوليتسيا قىزمەتكەرلەرىنىڭ جۇمىسىن تۇسىنىكتى ءارى حالىققا اشىق ەتۋ ءۇشىن كوپتەگەن ءىس-شارالار جۇرگىزىپ جاتىرمىز. بىرىڭعاي اقپاراتتىق كەڭىستىك قۇرىپ الماي قوعام مەن پوليتسيا ديالوگىن جولعا قويۋ مۇمكىن ەمەس. ول ءۇشىن بارلىق كولىك وبەكتىلەرىندە QR-كودتار ورنالاستىرىلعان, ولار ارقىلى ازاماتتاردىڭ 81%-ى كولىك پوليتسياسىنا سەنەتىندەرىن كورسەتتى. سونىمەن قاتار, ازاماتتار كولىك پوليتسياسىنىڭ قىزمەتىن جەتىلدىرۋ جونىندە ۇسىنىستار ەنگىزەدى.
ازاماتتاردىڭ پوليتسيا قىزمەتكەرلەرىنە دەگەن سەنىمى ەداۋىر ءوستى دەۋگە نەگىز بار. ونى دەپارتامەنتتىڭ ينتەرنەت جەلىسىندەگى رەسمي پاراقشالارىنا, مەنىڭ بلوگىما جانە سەنىم تەلەفونىنا جۇگىنەتىندەردىڭ سانىنىڭ ارتۋىنان بايقاۋعا بولادى. ءتىپتى, كولىك پوليتسياسى قىزمەتكەرلەرىنە وزدەرىنىڭ العىستارىن جەتكىزىپ جاتقان ازاماتتاردىڭ دا سانى دا كوبەيۋدە.
– باقىتجان اسەمبەكۇلى, 2024 جاڭا جىل قارساڭىندا ءوزىڭىزدىڭ تىلەگىڭىزدى ايتساڭىز.
– جاڭا جىل – قاشاندا ءار ادامنىڭ جۇرەگىنە ۇكىلى ءۇمىت پەن اپپاق ارماندار ۇيالاتاتىن مەرەكە. ولاي بولسا, جاڭا جىلدا بارشاڭىزعا زور دەنساۋلىق, وتباستارىڭىزعا باق-بەرەكە, ەڭبەكتەرىڭىزگە جاڭا تابىستار تىلەيمىن.
باقىتجان مالىباەۆ,
كولىكتەگى پوليتسيا دەپارتامەنتىنىڭ باستىعى, پوليتسيا پولكوۆنيگى
