بۇگىننەن باستاپ قازاقستاندا ۆەيپكە تىيىم سالىندى

قر دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنىڭ مالىمەتىنشە, 11 مەن 15 جاس ارالىعىنداعى جاسوسپىرىمدەردىڭ شامامەن 10% تۇراقتى تۇردە ۆەيپ تارتادى.

قازاقستان بالالار قورى جۇرگىزگەن زەرتتەۋ كورسەتكەندەي, الماتىلىق 21 جاسقا دەيىنگى جاسوسپىرىمدەر مەن جاستاردىڭ 80,5 پايىزى, استانالىق وسىنداي جاسوسپىرىمدەردىڭ 83,3 پايىزى اپتا سايىن ۆەيپ ساتىپ الادى. بۇل اتالعان جامان ادەتتىڭ جاستار اراسىندا وتە تانىمال ەكەنىن كورسەتەدى.

قوعامدىق ساياسات ينستيتۋتىنىڭ الەۋمەتتىك زەرتتەۋىنە سەنسەك, ءاربىر ءتورتىنشى قازاقستاندىق ەلەكتروندى تەمەكى, ۆەيپ پەن سينتەتيكالىق ەسىرتكى قولدانۋدىڭ ارتقانىنا الاڭدايدى. تالداۋ بۇل ماسەلەگە قاتىستى الاڭداۋشىلىقتىڭ ارتقانىن كورسەتتى: 2023 جىلى قاراشادا 15,6%-دان 2024 جىلعى مامىردا 23,7%-عا دەيىن وسكەن.

جاسوسپىرىمدەر اراسىندا ەلەكتروندى تەمەكى قولدانۋدىڭ ءوسۋى جاھاندىق پروبلەما بولىپ وتىر.

الەمدە مىناداي تەندەنتسيا بايقالادى:

— ۆەيپ شەگەتىن جاسوسپىرىمدەر سانى ارتتى. 2017 جىلدان 2022 جىلعا دەيىن كانادا مەن انگليادا ەلەكتروندى تەمەكى تۇتىناتىن 16-19 جاس ارالىعىنداعى جاستاردىڭ سانى سايكەسىنشە 2 جانە 3 ەسە وسكەن. اقش-تا 2011-2019 جىلدار ارالىعىندا ورتا جانە جوعارى سىنىپ وقۋشىلارى اراسىندا ەلەكتروندى تەمەكى شەگۋ 17-18 ەسە ارتتى. 

— ەلەكتروندى تەمەكى جاستار اراسىندا ءداستۇرلى تەمەكىگە قاراعاندا كەڭ تاراعان. دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ مالىمەتىنشە, 15 جاسار ءاربىر ءۇشىنشى جاس (32%) ەلەكتروندى تەمەكىنى قولدانىپ كورگەن, ال ءاربىر ءتورتىنشىسى (25%) كادىمگى تەمەكىنى تارتىپ كورگەن.

جاسوسپىرىمدەر اراسىندا ۆەيپ قولدانۋدىڭ تانىمالدىعىنىڭ ارتۋىنا بايلانىستى كوپتەگەن ەلدەر ەلەكتروندى تەمەكىگە تىيىم سالدى:

• تاياۋ شىعىس (باحرەين, يراك, يران, يوردانيا, كاتار, ليۆان, ومان, سيريا, تۇركيا) — ەلەكتروندى تەمەكىنىڭ كەز كەلگەن ءتۇرىن اكەلۋگە جانە ساتۋعا تىيىم سالعان. 
• ەۋروپا — قىزدىرىلعان تەمەكى ونىمدەرىندە حوش يىستەندىرگىش پايدالانۋعا تىيىم سالدى.
• اۋستراليا — قۇرامىندا نيكوتين بار ەلەكتروندى تەمەكىنى زاڭدى تۇردە قولدانۋ ءۇشىن دارىگەردىڭ رەتسەپتى قاجەت.
• برازيليا — ەلەكتروندى تەمەكى شەگۋ قۇرالدارىن وندىرۋگە, يمپورتتاۋعا, وتكىزۋگە, تاراتۋعا, ساقتاۋعا, تاسىمالداۋعا جانە جارنامالاۋعا تىيىم سالىنعان.
• ءۇندىستان — ەلەكتروندى تەمەكى وندىرۋگە, يمپورتتاۋعا, تاسىمالداۋعا, ساتۋعا جانە تاراتۋعا تىيىم سالىندى.
• قىرعىزستان — شەگىلمەيتىن تەمەكى جانە قۇرامىندا نيكوتين بار شەگىلمەيتىن تەمەكى ونىمدەردى وندىرۋگە, اكەلۋگە, اينالىمىنا تىيىم سالىنعان.
• سينگاپۋر — تەمەكى شەگۋدى يميتاتسيالايتىن كەز كەلگەن قۇرىلعىنى اكەلۋگە, ساتۋعا, تاراتۋعا, ساتىپ الۋعا, ساقتاۋعا جانە پايدالانۋعا تىيىم سالىنعان. 
• تۇركىمەنستان — ەلەكتروندى تەمەكى ساتۋعا تىيىم بار.
• ۋكراينا — تەمەكى جانە ەلەكتروندى سۇيىقتىقتى ساتۋعا, وندىرۋگە جانە يمپورتتاۋعا تىيىم سالىنعان.

وسىلايشا قازاقستانداعى تىيىم حالىقتىڭ دەنساۋلىعى مەن اسىرەسە جاستاردى قورعاۋ مۇددەسى ءۇشىن ەلەكتروندى تەمەكىنى رەتتەۋدىڭ جاھاندىق ءۇردىسىن كورسەتەدى.

ەسكە سالا كەتەيىك, تاياۋدا مەملەكەت باسشىسى ۆەيپكە تىيىم سالاتىن زاڭعا قول قويعان ەدى.

سۋرەت: Pexels