ەلوردا ارحيۆىندە «زۇلمات جىلدار ۇمىتىلمايدى» اتتى دوڭگەلەك ۇستەل ءوتتى  

ءىس-شاراعا تاريحشى عالىمدار, استانا حالىقارالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ تاريح فاكۋلتەتىنىڭ ستۋدەنتتەرى, ارحيۆ قىزمەتكەرلەرى قاتىستى. شاراعا قاتىسۋشىلار 1920-1930 جىلدارداعى زۇلمات زامان قاسىرەتىن ايعاقتايتىن ارحيۆ قۇجاتتارىنىڭ كورمەسىمەن تانىستى. سونىمەن قاتار, استانا قالالىق مەملەكەتتىك ءارحيۆىنىڭ كىتاپحانا قورىنا تۇسكەن, 2023 جىلى جارىق كورگەن «ساياسي قۋعىن-سۇرگىن قۇرباندارىن تولىق اقتاۋ جونىندەگى مەملەكەتتىك كوميسسيانىڭ ماتەريالدارى (XX عاسىردىڭ 20–50 جىلدارى)» كوپتومدىعىنىڭ 34-52 تومدارىنىڭ تانىستىرىلىمى بولدى. بۇل جيناقتىڭ 48 تومى استانا قالاسى مەملەكەتتىك ءارحيۆىنىڭ قۇجاتتارى بويىنشا دايىندالعان.

العاشقى ءسوز كەزەگىن العان ش. ءۋاليحانوۆ اتىنداعى تاريح جانە ەتنولوگيا ينستيتۋتى استانا قالاسىنداعى فيليالىنىڭ ديرەكتورى, PhD دوكتورى قوزىباەۆا ماحاببات مالىكقىزى 2020 جىلى 23 جەلتوقساندا قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەمەر-ءمينيسترىنىڭ وكىمىمەن قۇرىلعان ساياسي قۋعىن-سۇرگىن قۇرباندارىن تولىق اقتاۋ جونىندەگى مەملەكەتتىك كوميسسيانىڭ جوبالىق كەڭسەسىنىڭ 2021-2023 جىلدارداعى اتقارعان جۇمىسى تۋرالى جان-جاقتى بايانداپ ءوتتى. جوبالىق كەڭسە جەتەكشىسى, «قاھارماندار» رەسپۋبليكالىق قوعامدىق قورىنىڭ پرەزيدەنتى سابىر قاسىموۆتىڭ جەتەكشىلىگىمەن وڭىرلىك كوميسسيالار قۇرۋ, ولاردىڭ جۇمىس توپتارىمەن عىلىمي زەرتتەۋلەردى ۇيىمداستىرۋ تاجىريبەسىنە توقتالدى. ل. ن. گۋميلەۆ اتىنداعى ەۇۋ-ءنىڭ حالىقارالىق قاتىناستار فاكۋلتەتىنىڭ ايماقتانۋ كافەدراسىنىڭ پروفەسسورى داركەنوۆ قۇرمانعالي عازەزۇلى 1920-1930-شى جىلدارداعى قازاق اۋىلىنىڭ احۋالى, سول جىلدارداعى اشارشىلىقتىڭ سەبەبى تۋرالى شەتەلدىك عالىمداردىڭ پىكىرى جانە قازاق زيالىلارىنىڭ تاعدىرى تۋرالى بايانداماسى قىزىعۋشىلىق تۋدىردى.

تاريحشى عالىم قازاق جەرىندە اشتىقتىڭ تۋىنا, حالىقتىڭ توز-توز بولىپ, باس قامى ءۇشىن بوسىپ كەتۋىنە ەت جانە استىق دايىنداۋ ناۋقانىمەن قاتار بىرنەشە سۋبەكتيۆتى فاكتورلار,  1925-1933 جىلدارى قازاقستاندا قىزمەت ىستەگەن گولوششەكيننىڭ ساياساتى, گولوششەكينمەن بىرگە بيلىكتە بولعان قازاق بولشەۆيكتەرى, ۇلت مۇددەسىن ويلايتىن قازاق زيالىلارىنىڭ قۋعىن-سۇرگىنگە ۇشىراۋى اسەر ەتكەنىن اتاپ ءوتتى. پرەزيدەنتتىڭ 2020 جىلعى 24 قاراشاداعى №456 قاۋلىسىمەن قۇرىلعان ساياسي قۋعىن-سۇرگىن قۇرباندارىن اقتاۋ جونىندەگى مەملەكەتتىك كوميسسيا جانە وسى كوميسسيا اياسىندا قۇرىلعان وڭىرلىك كوميسسيالار كەشەندى زەرتتەۋلەر جۇرگىزىپ, وزەكتى ماسەلەنىڭ قايتا كوتەرىلۋىنە ىقپال ەتكەنىن, قازاق جەرىندەگى اشتىقتى شىنايى باعالاۋ, تارازىلاۋ ماڭىزدىلىعىنا نازار اۋدارتتى.

بۇدان كەيىن ت.ع.ك., الاشتانۋشى, مەملەكەت تاريحى ينستيتۋتىنىڭ عىلىمي قىزمەتكەرى سۇلەيمەنوۆا دامەتكەن دوسمۇحانقىزى, ەۋرازيا گۋمانيتارلىق ينستيتۋتىنىڭ پروفەسسورى ەسقاليەۆ سامات امانگەلدىۇلى, قر ۇلتتىق قورعانىس ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ اعا وقىتۋشىسى, فيلوسوفيا (PhD) عىلىمىنىڭ دوكتورى, پولكوۆنيك    سپاتاەۆ ەربول داۋلەتبەكۇلى تاقىرىپ توڭىرەگىندە ءوز ويلارىن ورتاعا سالدى.

استانا قالاسىنىڭ تىلدەردى دامىتۋ جانە ارحيۆ ءىسى باسقارماسىنىڭ ارحيۆ ءىسىن ۇيىمداستىرۋ ءبولىمىنىڭ باسشىسى تاجينا جانگۇل قۇدابايقىزى قازاق ەلىنە ورنى تولماس شىعىندار اكەلگەن وتكەن عاسىردىڭ قارالى بەتتەرىن زەرتتەۋ, زەردەلەۋ ىسىندەگى ارحيۆتەردىڭ ورنى تۋرالى ءسوز قوزعادى. دوڭگەلەك ۇستەلدى استانا قالاسى ءارحيۆىنىڭ ديرەكتورى ج.ب. بيمولدين جۇرگىزىپ وتىردى. ساياسي قۋعىن-سۇرگىن قۇرباندارىن ەسكە الۋ, ۇلتتىق جادىنى جاڭعىرتۋ جانە تاريحي تاجىريبەنى بولاشاق ۇرپاققا جەتكىزۋدى ماقسات ەتكەن شاراعا استانالىق ستۋدەنتتەر قاتىسىپ وتىردى.