وتكەن جىل وتاندىق تۋريزم ءۇشىن وڭتايىنان كەلىپ, جاھاندىق تۋريزم رەيتينگىندە ءوز ورنىن جاقسارتتى. دۇنيەجۇزىلىك ەكونوميكالىق فورۋمنىڭ (World Economic Forum) ساياحات پەن ءتۋريزمدى دامىتۋ يندەكسىنە سايكەس, قازاقستان تۋريستىك باعىت تىزىمىندە 117 مەملەكەت اراسىنان 66-ورنىن ارتقا تاستاپ, 119 ەل اراسىنان 52-ورىندى يەلەندى.
باسەكەگە قابىلەت (2-ورىن), ءتۋريزمنىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق اسەرى (5-ورىن), دەنساۋلىق ساقتاۋ جانە گيگيەنا (23-ورىن), تابيعي (30-ورىن) جانە مادەني رەسۋرستار (48-ورىن), ادامي كاپيتال مەن ەڭبەك نارىعى (43-ورىن), تۋريستىك ينفراقۇرىلىم مەن سەرۆيس (47-ورىن) سياقتى نەگىزگى ساناتتار بويىنشا ەڭ جوعارى باعا الدى. وسىلايشا ازەربايجان (56-ورىن), وزبەكستان (78-ورىن), قىرعىزستان (102-ورىن) سياقتى ەلدەردى باسىپ وزىپ, ورتالىق ازياداعى ەڭ جوعارى كورسەتكىشكە يە مەملەكەت بولدى. شەتەلدىك ساياحاتشىلار سانى ەكى ەسەگە جۋىق ارتتى. نەگىزگى كاپيتالعا سالىنعان ينۆەستيتسيا كولەمى 53 پايىزعا ءوسىپ, 787,3 ميلليارد تەڭگەنى قۇرادى. ەل ىشىندە 9,6 ميلليون قازاقستاندىق تۋريست دەمالدى. 2022 جىلمەن سالىستىرعاندا ولاردىڭ سانى 11,6 پايىزعا وسكەن. وسى جىلدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا ەلوردا ءتۋريزمى ايتارلىقتاي ىلگەرىلەگەن. ياعني 2022 جىلمەن سالىستىرعاندا ەلورداعا اعىلعان تۋريستەر لەگى 12,3 پايىزعا ارتىپ, 1324047 ادامدى قۇرادى. سونىڭ ىشىندە 1036921-ءى – وتاندىق تۋريست, 287126-سى – شەتەلدىك تۋريست.
ءبىر تاۋلىكتە كورىكتى جەرلەردى ارالاپ كورە الامىز با؟
ۋاقىتىڭىزدىڭ كەڭدىگىنە قاراي 24 ساعات ىشىندە استانانىڭ بىرقاتار كورىكتى جەرىن ارالاپ, قازاق داستارقانىنان ءدام تاتىپ, كادەسىي ساتىپ الىپ, جاقسى اسەرمەن قايتۋعا بولادى. ارنايى تۋردى تاڭعى ساعات 9:00-دە ەكسپو ايماعىنان باستاپ, «نۇر الەم» سفەراسىن, ودان وزگە نىسانداردى ارالاپ, تۇسكە تامان «ماڭگىلىك ەل» سالتانات قاقپاسىنا جەتەسىز. ودان سوڭ قازاقستان تاريحى ۇلتتىق مۇراجايىنا سوعىپ, «نۇرجول» بۋلۆارىن بويلاپ «بايتەرەك» مونۋمەنتىنە كوتەرىلىپ, استانانىڭ كوز جەتەر جيەگىن تاماشالاي الاسىز. ءارى قاراي جاياۋ كوتەرىلىپ, «استانا وپەراعا» جەتەسىز. شارشاماساڭىز, قول سوزىم جەردە «حان شاتىر», تاياق تاستام جەردەگى ورتالىق ساياباق اۋدانىنداعى ەسىل وزەنى ارقىلى وتەتىن «اتىراۋ» جاياۋ جۇرگىنشىلەر كوپىرىن كەسىپ ءوتىپ, بيىكتىگى 65 مەتر جانە سالماعى 270 توننا «Ailand» – قازاقستانداعى ەڭ ۇلكەن شولۋ دوڭگەلەگىنە ءمىنىپ, قۇس قاناتىنان قالانىڭ كورىنىسىن تاماشالايسىز. ءسىز ءۇشىن تۇنگى قالانىڭ كەرەمەت كورىنىسى اشىلادى. زاڭعار بيىكتەن قالا ۇستىنەن قاراپ, كۇندىز ءجۇرىپ وتكەن جەرلەردى تاۋىپ, ءساندى عيماراتتاردى جاڭا قىرىنان تاماشالاۋعا مۇمكىندىك بولادى.
قىتايدىڭ Jumway Group كومپانياسى استانادا اۋدانى ءبىر ميلليون شارشى مەتردى قۇرايتىن كوپفۋنكتسيونالدى كەشەن سالۋدى جوسپارلاپ وتىر. بۇل تۋريستىك, ىسكەرلىك جانە مادەني الەۋەتتى دامىتۋ تۇرعىسىنان ەلوردا تۋريزمىنىڭ جاڭا بەلەسى بولماق
استانا – تۋريستەرگە تارتىمدى قالا. بيىك اعاشتاردىڭ اياسىندا جانعا جايلى جىلۋ سىيلايتىن ەسكى شاھاردىڭ وزىندىك تاريحى بار. بۇل – وتكەن عاسىرلاردىڭ قولتاڭباسى قالعان, تاريحىمەن ەرەكشەلەنگەن, اسەم عيماراتتار بوي تۇزەگەن ەڭسەلى جەر.
ساياحاتتىڭ باسىن قالالىق اكىمدىكتىڭ الدىنان باستاساڭىز ءتىپتى جاقسى. ىلگەرىلەي جۇرسەڭىز, م.گوركي اتىنداعى ورىس دراما تەاترىنىڭ كورىكتى عيماراتى كوزگە تۇسەدى. ۇلكەن جولدان قالتارىستا, جاسىل جەلەكتىڭ اراسىندا قازاق حاندىعىنىڭ نەگىزىن سالۋشىلار – كەرەي مەن جانىبەك حاندارعا ارنالعان ەسكەرتكىش, ودان قول سوزىم جەردە اباي ەسكەرتكىشى, قر تۇڭعىش پرەزيدەنتىنىڭ مۇراجايى نازارىڭىزدان تىس قالمايدى.
«ادىلەت مونۋمەنتى» دەپ اتالاتىن قازاقتىڭ ءۇش ءبيىنىڭ ەسكەرتكىشىن اينالىپ وتسەڭىز, اسكەري سوت عيماراتىنا وتەسىز. تاريحتىڭ ءبىر تىزبەگىن «كوپەستەر ءۇيى» تولتىرادى. س.سەيفۋلليننىڭ ەسكەرتكىشى ورنالاسقان تۇستا اقىننىڭ مۋزەيى بار. دوكتور ف.بلاگوۆەششەنسكيدىڭ تۇرعىن ءۇيى, «اشارشىلىق قۇرباندارىنا ەسكەرتكىش» مونۋمەنتى, ب.قوسشىعۇلوۆ مەكتەبى, پ.مويسەەۆتىڭ ءۇيى, كوپەس ۆ.كۋبريننىڭ ءۇيى, كوپەس م.كۋبرين ساۋدا ءۇيىنىڭ عيماراتتارىن ارتتا قالدىرىپ, ەسىلدىڭ وڭ جاعالاۋىنداعى ارباتتى بويلاپ, كەنەسارى حاننىڭ ەسكەرتكىشىنە جەتەسىز. «اتىراۋ» كوپىرىمەن ەسىلدى كەسىپ ءوتىپ, تەربەلىپ اققان وزەندى تاماشالاپ, قالاساڭىز, كەمەگە ءمىنىپ سەيىلدەڭىز. مىنە, قالانىڭ ەڭ كورىكتى عيماراتتارى مەن تاريحي جەرلەرىن ەسكى شاھاردىڭ بەينەسى دە اشادى.
بەس باق – قالانىڭ باستى باعىتى
ورتالىق باقتى ارالاساڭىز, اتاقتى «كارى تەرەككە» سوقپاي كەتپەڭىز. ونىڭ دا كىشىگىرىم اڭىزى بار. قازاقستانداعى ەڭ كارى قارا تەرەك – قالاداعى ەڭ كونە اعاش. كوكتەم سايىن جاپىراعى جەلبىرەپ كوكتەگەنىنە 130 جىلدان استى. ونى استانا ساياباعىنىڭ كىرەبەرىسىنەن تاۋىپ الۋعا بولادى. قارا تەرەك قازاقستاننىڭ بولاشاق استاناسىندا XIX عاسىردىڭ اياعىندا پايدا بولعان دەگەن بولجام بار. ونى جەرگىلىكتى كوپەستەر مەن زيالى قاۋىم ەسىلدىڭ ارعى بەتىندەگى ساياباقتىڭ ىرگەتاسىن قالاۋ كەزىندە وتىرعىزعان. سودان كەيىن قالا اقمولا دەپ اتالدى جانە كەرۋەن جولدارىنىڭ توعىسقان ورتالىعى بولدى. مۇراعاتتا وسى اعاشتاردى وتىرعىزۋعا قاتىسقان فارماتسەۆت پ.پۋتيلوۆ, كوپەس ح.نيگماتۋللين, دارىگەر چيگلوۆسكيدىڭ ەسىمى جازىلعان قۇجاتتار ساقتالعان.
ەلوردالىقتاردىڭ ەڭ جاقسى كورەتىن, بوس ۋاقىتىندا دەمالاتىن ءارى قالانىڭ جاسىل وكپەسى – بوتانيكالىق باق, پرەزيدەنت ساياباعى, «جەرۇيىق» ساياباعى, «جەتىسۋ» ساياباعى مەن ورتالىق قالالىق ساياباقپەن قوسقاندا العاشقى بەستىگىن قۇرايدى. بۇل – ەلوردالىقتار مەن قالا قوناقتارى ءۇشىن تارتىمدى تۋريستىك سۇرلەۋ.
بيىل بوتانيكالىق باقتىڭ شىعىس قاقپاسىنداعى «قازاق ەلىنە مىڭ العىس» مونۋمەتىنىڭ ماڭايىن اباتتاندىرىپ, جاقسى دەمالىس ورنى اشىلدى. اينالا اعاشتار ەگىپ, جول توسەمدەرىن اۋىستىرىپ, جايلى ورىندىقتار قويدى. بۇرىننان جەزقازعان وبلىسى تۇرعىندارى تارتۋ ەتكەن سكۆەر تۇرلەنىپ شىعا كەلدى. جەزكيىكتەردىڭ التىن مۇيىزىنەن ۇستاپ جۇگەندەگەن بالالار, قول ارباسىن تەربەتكەن جاس انالاردى وسى جەردەن كوپ كەزدەستىرەسىز.
ارينە, قالانى تۇگەل ارالاپ, تانىپ-ءبىلۋدىڭ ەڭ جاقسى ءتاسىلى – ونىڭ كوشەلەرىمەن سەرۋەندەۋ جانە كورىكتى جەرلەردى كوزبەن كورۋ. جولسەرىگىڭىز بولسا, كورىكتى جەرلەر, ەسكەرتكىشتەر مەن ولارعا قاتىستى وقيعالار تۋرالى ايتقانى ءتىپتى جاقسى. تاڭداۋىڭىزعا جاياۋ ەكسكۋرسيانىڭ بىرنەشە ءتۇرىن ۇسىنادى. ءتۋريزمنىڭ ءتيىمدى ءتاسىلى – سىزگە ءاردايىم جول باعىتتاپ, اۋديونۇسقاۋلىقتى كورسەتەتىن كارتا. وندا 500-دەن استام كورىكتى جەر, 2,5 مىڭداي تاماقتانۋ نىسانى, جاتىن جەرلەر تۋرالى اقپارات قامتىلعان. ونى تۋريستەرگە ارنالعان قىزمەت تۇرلەرىن جاقسارتۋ ماقساتىمەن جاسالعان visitastana.kz اقپارات جۇيەسىنەن تابا الاسىز. سونداي-اق بۇل جۇيەدە مىناداي قىزمەت تۇرلەرى بار: aviata.kz قىزمەتىمەن ينتەگراتسيالاۋدىڭ ناتيجەسىندە اۋە بيلەتتەرىن وڭاي ساتىپ الۋعا مۇمكىندىك بار; booking.com حالىقارالىق جۇيەسىمەن كىرىكتىرىلگەن سەرۆيس قوناقۇيدەگى بولمەلەردى الدىن الا برونداۋعا قولايلى; ticketon.kz پلاتفورماسى استاناداعى بارلىق مادەني, سپورتتىق, رۋحاني ءىس-شارالاردىڭ افيشاسىمەن الدىن الا تانىسۋعا, كينوعا يا بولماسا فۋتبول ويىنىنا بارۋدى جوسپارلاۋعا جول اشادى. ال بارلىق قالادا بار 2GIS ىزدەستىرۋ جۇيەسى تۋريستىك نىساندارعا اداسپاي جەتۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. Visitastana.kz برەندىن الەمگە تانىمال ەتۋ جانە وسى سەرۆيستى پايدالانۋشىلار اعىنىن ۇلعايتۋ ماقساتىندا visitastana.kz برەندتىك كيىم وندىرىسىنە جاردەمدەسۋ باعىتىندا قىزۋ جۇمىس جۇرۋدە. جالپى العاندا, استانانىڭ تۋريستىك يندۋسترياسىن دامىتۋدىڭ الەۋەتى زور. سول سەبەپتەن باس قالامىزدىڭ تارتىمدىلىعىن ارتتىرۋعا باعىتتالعان ءىس-شارالار ۇزدىكسىز اتقارىلىپ كەلەدى.
تۋريستەرگە قولايلى شاھار
رەسمي مالىمەتتەرگە سۇيەنسەك, قازىرگى كەزدە استانادا 17,5 مىڭ توسەك/ورىنعا (9439 بولمە) ارنالعان 257 قوناقۇي جۇمىس ىستەيدى. ولاردىڭ ءبارى eQonaq جۇيەسىنە قوسىلعان. سونىڭ ىشىندە بەس جۇلدىزدىسى – 8, ءتورت جۇلدىزدىسى – 11, ءۇش جىلدىزدىسى – 5. 205 قوناقۇي ەشقانداي ساناتقا جاتپايدى. ۇلتتىق ستاتيستيكا بيۋروسىنىڭ دەرەكتەرىنە ۇڭىلسەك, 2023 جىلدىڭ ءىىى توقسانىندا ەلورداداعى قوناقۇيلەردىڭ ورتاشا تولىمى 30,1 پايىزدى قۇراعان.
استانا قالاسىنىڭ اكىمدىگى تۋريستىك ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋعا ايرىقشا كوڭىل بولۋدە. قالاعا كەلگەن تۋريستەرگە ەڭ الدىمەن كەرەك نارسە – كولىك پەن اقپارات. وسىنداي ماقساتپەن نۇرسۇلتان نازارباەۆ اۋەجايىندا جانە «استانا-بايتەرەك» مونۋمەنتىندە تۋريستەرگە ارنالعان اقپارات دۇڭگىرشەكتەرى جۇمىس ىستەيدى. سونىمەن بىرگە izi.travel حالىقارالىق پلاتفورماسىندا استانا قالاسى بويىنشا اۋديوتۋرلارعا قولجەتىمدىلىكتىڭ بولۋى ءاربىر تۋريستكە ىڭعايلى. وعان ەلورداداعى 164 تانىمال نىسان بويىنشا ەكسكۋرسيا جۇكتەلگەن. باس قالادا جاياۋ جۇرگىنشىلەرگە باعىت-باعدار سىلتەيتىن بىرىڭعاي جۇيە بار. وندا 15 افيشا تۇعىرى, 139 باعىت سىلتەگىش, 108 پيلون ءبىرىككەن.
«Astana City Pass» تۋريستىك كارتا جوباسىنىڭ كومەگىمەن كەز كەلگەن تۋريست قالانىڭ كورىكتى جەرىنە لەزدە بارا الادى. ويتكەنى تۋريستىك كارتا 11 مادەنيەت نىسانىنا 70 پايىزعا دەيىن جەڭىلدىكپەن بارۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. 1 كارتانىڭ قۇنى 24 ساعاتقا – 9990 تەڭگە, 72 ساعاتقا – 13990 تەڭگە. سونداي-اق شەتەلدىك تۋريستەرگە «Red Bus» ەكسكۋرسيا اۆتوبۋسى قىزمەت كورسەتەدى. بۇل اۆتوبۋستاردىڭ بارلىعى اۋديوگيدپەن جابدىقتالعان. وندا تۋريستەرگە ەكسكۋرسيا 8 تىلدە: قازاق, ورىس, اعىلشىن, قىتاي, نەمىس, تۇرىك, فرانتسۋز, يسپان تىلدەرىندە ۇسىنىلادى.
